به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، موضوع اشغال عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی توسط آمریکا و متحدانش به بهانه وجود تسلیحات کشتار جمعی در این کشور (که دروغ بودن آن بعد‌ها رسما توسط رسانه‌های آمریکایی و نهاد‌های بین المللی افشا شد) از آن زمان تا به امروز که ابتدای سال ۲۰۲۱ است، خسارت‌های گسترده جانی، مادی و معنوی به این کشور و ملتش تحمیل کرده است.

یکی از اتفاقات مهم، اما کمتر پرداخته شده در این خصوص، مربوط به وضعیت نیرو‌های مسلح عراق است؛ ارتشی که به اصطلاح نوسازی آن از سال‌ها قبل توسط آمریکا و برخی متحدانش آغاز شده و بررسی دقیق نتایج آن قابل تامل است. البته تا سال‌ها آنچه به عنوان ارتش عراق مطرح بود در واحد‌های پیاده با تسلیحات سبک خلاصه می‌شد و حتی در دوره ای، آمریکایی‌ها سلاحی مثل آر پی جی ۲۹ را نیز برای این ارتش، خارج از دایره مورد تایید و بیش از حد قدرتمند، به حساب می‌آوردند!

با نزدیک شدن زمان خروج اولیه ایالات متحده از عراق در سال ۲۰۰۹، کم کم تجهیزات سنگین تری به عراق واگذار شد که بخش عمده‌ای از این تجهیزات آمریکایی بودند؛ هرچند در برابر نفتی که از این کشور غارت می‌کردند، اقدام ناچیزی بود. تانک‌های آبرامز، نفربر‌های ام ۱۱۳، توپ‌های ام ۱۰۹، برخی بالگرد‌های سبک و هواپیمای ملخی در نقش شناسایی در کنار پرنده ترابری هرکولس از جمله موارد تحویلی به ارتش عراق بود. با آغاز تظاهرات مردمی در برخی کشور‌های عربی و بهانه این موضوع برای کشاندن پای داعش به کشور سوریه در همسایگی عراق، مسئولین عراقی متوجه شدند که خطر بیش از حد به این کشور نزدیک شده و نیاز به سلاح سنگین از جمله جنگنده وجود دارد.

اف ۱۶‌های مسئله دار سفارش داده شدند

جنگنده‌های اف ۱۶ در استاندارد بلاک ۵۲ و مدل سی و دی از جمله مدل‌های تقریبا به روز از این خانواده از جنگنده‌ها به حساب می‌آید و عراقی‌ها ۳۶ فروند از این جنگنده‌ها را در سال ۲۰۱۱ به آمریکا سفارش دادند. این جنگنده‌ها به F-۱۶ IQ معروف شدند. در نگاه اول و خصوصا در سال ۲۰۱۱، بسیاری تصور کردند که به زودی عراق به جنگنده‌های پیشرفته و به روز مجهز خواهد شد. برای نمونه از نظر ظاهری، جنگنده‌های اف ۱۶ ترکیه، پاکستان و حتی بسیاری از اف ۱۶‌های آمریکایی فعال در منطقه نیز از این مدل بودند و حتی امروز نیز هستند.

تصویری از تحویل اف ۱۶ به عراق در آمریکا

اما با انتشار مشخصات واقعی و جزییات قرارداد مشخص شد یک گنجشک در لباس شاهین به عراق تحویل داده شده است چراکه عدم توان حمل موشک‌های هوا به هوای راداری امرام و صرفا حمل موشک‌های اسپارو که در دهه ۱۹۸۰ میلادی، سلاحی مرسوم بود، عدم فروش بمب‌های هدایت ماهواره‌ای سری JDAM، عدم فروش موشک‌های کروز هوا پرتاب و سلاح‌های دورایستا از جمله موشک‌های ضد رادار و حتی عدم فروش مدل سری ایکس موشک‌های هوا به هوای AIM-۹ برای درگیری نزدیک نشان داد که حتی اف ۱۶‌های عراقی در برابر اف ۱۶‌های اردن نیز که از مدل‌های اولیه بوده و صرفا یک ارتقاء برای حمل موشک‌های امرام دیده اند حداقل در نبرد هوا به هوا پایین‌تر قرار دارند.

این مسئله البته تازه شروع داستان‌های عراق در این بخش بود. ارتش عراق و خصوصا نیروی هوایی این کشور بعد از سال ۲۰۰۳ به طور کامل نابود شده و برخی پرسنل باقی مانده نیز سن بالایی داشته و بر اساس آموزش‌های مکاتب فرانسوی و روسی تعلیم دیده بودند. حتی در طول انجام تمرین‌ها و آماده سازی در آمریکا، دو اف ۱۶ عراق از دست رفت و ناوگان عراقی نرسیده به این کشور به عدد ۳۴ فروند کاهش یافت.

کانوپی یکی از دو جنگنده سقوط کرده عراقی در آمریکا

داعش حمله کرد، اما خبری از اف ۱۶‌ها نیست!

در سال ۲۰۱۴ و با حمله سراسری گروه تروریستی داعش از مرز‌های سوریه به درون عراق، ناگهان خطوط دفاعی غرب این کشور یکی بعد از دیگری فرو ریخت و این گروه تروریستی هر روز به پایتخت نزدیک‌تر میشد. اینجا بود که آمریکایی‌ها با بهانه‌های مختلف از ارسال جنگنده‌ها به عراق سرباز زدند. در این مرحله و با وجود خطر سقوط پایتخت عراق، جمهوری اسلامی ایران و روسیه هر کدام تعدادی هواپیمای پشتیبانی نزدیک را در اختیار عراقی‌ها قرار دادند. در مرحله بعدی عراقی‌ها بالگرد‌های تهاجمی سنگین Mi-۳۵ و Mi-۲۸ را نیز به روسیه سفارش دادند. با ایجاد پل تدارکاتی از ایران، روسیه و حتی چین، تسلیحاتی مثل هواپیمای رزمی، بالگرد، پهپاد مسلح تا راکت انداز و موشک‌های ضد زره و تفنگ‌های تک تیرانداز به سمت این کشور سرازیر شد.

نهایتا بعد از متوقف کردن پیشروی داعش در داخل عراق به لطف حضور نیرو‌های مردمی و کمک‌های نظامی و اطلاعاتی ایران، روسیه و چین، کم کم سر و کله اف ۱۶‌های پر حاشیه در عراق پیدا شد و در سپتامبر سال ۲۰۱۵ یعنی بیش از یک سال پس از شروع حمله داعش، اولین حملات این جنگنده‌ها به مواضع این گروه تروریستی آغاز شد. عراقی‌ها در این حملات عمدتا از تسلیحات مثل بمب‌های هدایت لیزری، موشک‌های سطح به هوای ماوریک یا بمب‌های سقوط آزاد بهره می‌بردند.

اف ۱۶ عراقی مجهز به بمب‌های هدایت لیزری و موشک هوا به هوای AIM-۹

اما با آغاز حملات متقابل ارتش عراق برای پس گرفتن مناطق از دست رفته، فشار سنگینی به واحد‌های ارتش عراق وارد شد. نبرد‌های شهری و در بسیاری از اوقات خانه به خانه برای بازپس گیری هر شهر و روستا انجام شده و در نهایت در تابستان سال ۲۰۱۸ و بعد از ۴ سال نبرد نفس گیر، عراقی‌ها موفق به رسیدن به مرز‌های سوریه شدند و گروه داعش صرفا بدل به یک تهدید در حد سلول‌های خفته شد. عراقی‌ها البته در همان دوره اول جنگ با داعش و به دلیل بد قولی‌های طرف مقابل یعنی آمریکایی اعلام کرده بودند که احتمال دارد به سمت روسیه یا فرانسه برای تامین هواپیمای رزمی بروند. در هر صورت و با پایان جنگ رسمی با داعش یکی دیگر از مشکلات برای ناوگان اف ۱۶‌های عراق رخ نمود.

بیشتر بخوانید

تظاهرات در خیابان‌های عراق و فرار مستشاران

سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی را می‌توان دوره‌ای پر تنش برای عراق در بحث‌های داخلی دانست. ظهور گروه‌های مختلف معترض، اعتصاب‌ها و تظاهرات و درگیری‌های داخلی از یک سو و سپس شهادت سردار گرانقدر و عزیز حاج قاسم سلیمانی و پاسخ متقابل موشکی ایران به آمریکا در عراق و پایگاه عین الاسد، بهانه‌های لازم را برای مستشاران آمریکایی فراهم آورد و آن‌ها عراق را ترک کردند.

به همین خاطر ناوگان اف ۱۶‌های عراقی به دلیل عدم تامین مناسب قطعات و البته نبود کارشناسان کافی در بخش زمینی، تقریبا به وضعیت غیر عملیاتی درآمده بود تا مشخص شود ارتش آمریکا به گونه‌ای برنامه ریزی کرده که نیروی هوایی عراق بدون اجازه آن‌ها امکان عملیات نداشته باشد. در اواخر سال ۲۰۲۰ بالاخره مستشاران آمریکایی به عراق بازگشتند و بنا به اعلام رسانه ها، کار روی جنگنده‌های عراقی را از سر گرفتند. چند روز پیش، اما در جریان رژه نظامی که در شهر بغداد به مناسبت یکصدمین سالگرد تشکیل ارتش نوین عراق برگزار شده بود نزدیک به ۲۳ فروند جنگنده عراقی به پرواز درآمدند.

جنگنده‌های اف ۱۶ عراقی بر فراز بغداد در رژه اخیر

اما بعد از این نمایش، پایگاه خبری تحلیلی scramble که از جمله منابع مورد اعتماد در حوزه هوانوردی نظامی است آمار تامل برانگیزی را در خصوص ناوگان اف ۱۶‌های عراقی منتشر کرد و مشخص شد از کل ۳۴ فروند اف ۱۶ موجود در داخل نیروی هوایی عراق، ۱۰ فروند یعنی حدود ۳۰ درصد، کلا توان پرواز ندارند. از ۲۳ جنگنده پرواز کرده بر فراز بغداد در جریان رژه نیز نیمی از آنها، فقط توان پرواز تبلیغاتی داشته و رادار و سیستم‌های الکترونیکی آن‌ها نیز فعال نبوده است و بنا به گزارش این نشریه، بر اساس استاندارد‌های جهانی اصولا نباید نیمی از این ۲۳ پرنده نیز پرواز می‌کردند.

آغوش باز پاریس برای مشتری قدیمی

این مشکلات باعث شد تا عراقی‌ها به سراغ آشنای قدیمی خود یعنی فرانسه بروند. روابط نظامی فرانسه و عراق به نوعی به دوره‌ای حتی قبل از شروع جنگ تحمیلی بازمی گردد جایی که صدام دیکتاتور مخلوع عراق که به دنبال افزایش توان رزمی خود خصوصا در بخش هوایی بود، به سراغ فرانسوی‌ها رفت و تبدیل به یکی از مشتریان بزرگ سلاح‌های فرانسوی خصوصا در بخش هوایی در دهه ۱۹۸۰ میلادی شد؛ لذا در آبان ماه سال جاری، هیئتی به ریاست وزیر دفاع عراق به فرانسه سفر و از محصولات دفاعی مختلف این کشور از جمله جنگنده‌های رافال نیز بازدید کرد. در چند روز اخیر منابع عراقی از موافقت پاریس با فروش این جنگنده به عراق خبر می‌دهند. وزیر دفاع عراق در یک گفتگوی تلویزیونی با شبکه imn عراق اعلام کرد که موافقت کلی صورت گرفته و در حال حاضر وزارت دفاع و نخست وزیر این کشور به دنبال راه‌هایی برای پرداخت بهای جنگنده‌های مورد نظر هستند. البته هنوز جزییاتی در خصوص مدل دقیق از خانواده رافال، تعداد جنگنده‌ها و یا تسلیحات همراه آن اعلام نشده است.

ولی به صورت کلی اگر بخواهیم بگوییم شاید حتی مدل اولیه این جنگنده نیز پرنده‌ای بسیار تواناتر از اف ۱۶‌های فعلی عراقی هستند. یک مثال بسیار ساده برای فهم این مسئله این است که حتی نمونه اولیه این جنگنده فرانسوی هم به رادار آرایه فازی مجهز شده، اما اف ۱۶‌های عراقی به رادار‌های داپلر صفحه تخت و آن هم از نوع ضعیف شده مجهز شده اند.

وزیر دفاع عراق در کابین جنگنده رافال در فرانسه

در انتها و با کمی انحراف از بحث باید گفت تقریبا چیزی شبیه به این سناریو برای نیروی هوایی مصر نیز رخ داده است. این کشور که سالهاست با رژیم صهیونیستی توافق صلح امضاء کرده نیز ناوگان بزرگی از هواپیما‌های اف ۱۶ در اختیار دارد، ولی بعد از عدم کمک آمریکا برای مدرن سازی این پرنده‌ها و خصوصا فروش تسلیحات جدید از جمله مهمات هوا پرتاب برد بلند، مصری‌ها در یک چرخش آشکار به سمت خرید جنگنده‌های رافال از فرانسه و میگ ۲۹ و سوخو ۳۵ از روسیه رفته اند.

حالا بهتر می‌توان با کنار هم گذاشتن اتفاقاتی، چون نحوه فروش و تحویل جنگنده‌های اف ۳۵ توسط امریکا به ارتش انگلیس، اف ۱۶‌های مصری و وضعیت نیروی هوایی عراق تا رفتار دولت آمریکا با تحریم کردن ترکیه و پاکستان، به این نتیجه رسید که سازش و همکاری با آمریکا حتی برای متحدان نزدیک این کشور نیز باعث نشده تا آن‌ها به اطمینان خاطر و همکاری معقول با آمریکا برسند و باید هر روز منتظر یک بدقولی و خنجر از پشت از سوی این کشور باشند.

منبع:مشرق

انتهای پیام/