به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، داشتن یک جنگ افزار دقیق، همواره جزو اولویت‌های اصلی نیرو‌های مسلح و فرماندهان میدانی بوده و در دهه‌های اخیر و با تغییر فضای بسیاری از میدان‌های نبرد و کشیده شدن درگیری‌ها به فضا‌های شهری و نزدیک به مردم غیر نظامی و تاسیسات زیر بنایی، این نیاز بیش از قبل احساس شد.

تجربیات کسب شده توسط نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران در حدود یک دهه گذشته در خصوص نبرد با تروریسم تکفیری در منطقه و مطالعه دقیق نبرد‌های انجام شده در اطراف جمهوری اسلامی ایران، متخصصان کشورمان را به صورت عملی و حقیقی با این واقعیت مهم آشنا کرد.

علاقمندان به حوزه صنایع دفاعی کشور می‌دانند که افزایش دقت در تسلیحات ایرانی از جمله بخش موشکی، موضوعی بود که از دهه ۸۰ شمسی کلید خورد و در همان دوران نیز با ورود به خدمت اولین اعضای خانواده موشک‌های سری فاتح نشانه‌های این مسئله مشخص شد. مهمترین حامی و مشوق برای اجرای چنین طرح مهم و پیچیده ای، فرمانده کل قوا بود که اکنون نتایج این تدبیر حکیمانه، بهتر مشخص شده است.

اما در بحث راکت‌های توپخانه‌ای سنگین، تحولات صورت گرفته قدری جدیدتر بوده و به نوعی نتیجه سر ریز علوم از حوزه موشک‌های بالستیک به بخش توپخانه راکتی است. در عین حال گزینه‌های مورد استفاده ایران در این حوزه نه یک طراحی کاملا جدید بلکه ارتقاء مدل‌های قدیمی و افزایش دقت آن‌ها بوده که اقدامی موثر و در عین حال ارزان‌تر است. در حال حاضر هم ارتش و هم سپاه به کلاسی متفاوت از این تسلیحات مجهز شده اند.

روش‌های معمول برای ارتقاء راکت‌های توپخانه‌ای

راکت‌های توپخانه‌ای که معمولا تا ۳۰۰ کیلومتر برد دارند به روش‌های مختلفی ارتقاء پیدا می‌کنند. گونه‌های سبک‌تر مثل سری ۱۲۲ میلی متری معمولا با سیستم‌های هدایت لیزری ارتقاء پیدا می‌کنند و گونه‌های سنگین و دور برد‌تر با هدایت ترکیبی اینرسیایی و ماهواره‌ای مجهز می‌شوند. هدف از این ارتقاء‌ها درگیری با اهداف ثابت است پس به سیستم‌های بسیار پیشرفته، مثل سیستم‌های اپتیکی برای هدایت در فاز نهایی احتیاجی نیست. البته امکان اضافه کردن این گزینه‌ها به سامانه‌های مورد نظر نیز وجود دارد و در کشور ما حداقل برای خانواده سری فجر با موفقیت نیز انجام شده است. در عین حال مقابله با این نوع از راکت‌ها برای سیستم‌های ضد موشکی به دلیل نوع مسیر پروازی کوتاه‌تر آن‌ها سخت‌تر بوده و معمولا به دلیل گران‌تر بودن موشک مدافع از مهاجم، در صورت ادامه داشتن درگیری از نظر اقتصادی نیز برتری با مهاجم خواهد بود.

در بحث‌های مربوط به افزایش قدرت ایران، ما در این بخش با چند پروژه مهم و موثر مواجه هستیم. یکی بحث ارتقاء و هدایت شونده کردن راکت‌های سری فجر ۵ است که هم در نیروی زمینی ارتش و هم سپاه حضور دارد. بحث بعدی ارتقاء راکت‌های سری نازعات تحت طرح موسوم به لبیک ۱ و طرح دیگر هم ارتقاء راکت‌های سری زلزال به گونه هدایت شونده است که اخیرا در رزمایش سپاه مورد استفاده قرار گرفته.

این گزارش نیز معطوف به دو پروژه اثرگذار روی دقت راکت‌های سنگین نازعات و زلزال است.

راکت فجر ۵ سی هدایت شونده

راکت‌های قدیمی ایران نقطه زن می‌شوند

راکت‌های سری نازعات و زلزال جزو اولین تلاش‌های نتیجه بخش ایران در توسعه راکت‌های سنگین و به نوعی پاسخی در مقابل راکت‌های سری فراگ ۷ ساخت شوروی بود که در تعداد بالا در اختیار رژیم بعث عراق قرار گرفته و در سال‌های جنگ باعث ایجاد تلفات و خسارات زیادی خصوصا برای شهر‌های مرزی ما شد. با توجه به وضعیت آن دوره کشور و تازه کار بودن توان موشکی، صرفا هدف از تولید این محصولات داشتن راکت‌های سنگین در تعداد بالا برای حمله به یک نقطه در حجم بالا بود. اصولا راکت‌های توپخانه‌ای غیر هدایت شونده از ابتدا تا قبل از توسعه سیستم‌های هدایتی به همین شکل مورد استفاده قرار گرفته و جزو سلاح‌های دقیق محسوب نمی‌شوند.

در طول سال‌های بعد و با کاهش سطح تهدیدات در نقطه‌های مرزی در شکل یک درگیری کلاسیک، سلاح‌هایی مثل سری نازعات یا زلزال بیشتر در حکم سلاح‌های رزرو قرار گرفتند. اما همانطور که در ابتدای این مطلب نیز اشاره شد با شروع تحرکات گروه‌های تروریستی و خصوصا نزدیک شدن این گروه‌ها به مرز‌های ایران در دوره ای، لزوم توسعه مهمات با دقت بالا و در عین حال با قدرت تخریب زیاد نیز در دستور کار قرار گرفت. در این جا دو گزینه پیش روی ایران بود؛ یکی توسعه یک نسل جدید از راکت‌های هدایت شونده سنگین که اقدامی زمان بر و البته گران قیمت بود و گزینه بعدی که البته در برخی دیگر کشور‌های جهان نیز استفاده شده و جوابگوی نیاز‌ها نیز بوده، توسعه راکت‌های قدیمی‌تر با یک بخش هدایتی و باله‌های هدایتی است.

راکت نازعات-۶ (تصویر بالا) و نمونه هدایت شونده آن (تصویر پائین)

بیشتر بخوانید

• نمایش اقتدار موشکی مردم ایران

راکت‌های نازعات در حدود ۴۵۷ میلی متر قطر دارند و برد آن‌ها بین ۱۰۰ الی ۱۲۰ کیلومتر است. وزن آن‌ها در حدود ۱۸۳۰ کیلومتر بوده و وزن سر جنگی آن‌ها نیز ۲۳۰ کیلوگرم است. راکت‌های این سری نیز از سوخت جامد بهره می‌برند. نیروی زمینی ارتش در طی پروژه‌ای به اسم لبیک ۱ این راکت‌ها را ارتقاء داده و پیش از این در تمرین‌ها و رزمایش‌های خود مورد آزمایش و استفاده نیز قرار داده است. در طرح «لبیک-۱»، برای راکت‌های نازعات یک بلوک هدایت، کنترل و ناوبری دارای ۴ بالک آیرودینامیکی به شکل مثلثی با نوک بریده به بخش جلویی راکت اضافه شده بود.

بخش هدایتی اضافه شونده به راکت‌های سری نازعات

در رونمایی نیروی زمینی ارتش، این بالک‌ها بر خلاف طرح‌های قبلی مشاهده شده در موشک‌های خانواده فاتح و سایر انواع راکت‌های هدایت شونده ساخت داخل که عموماً به شکل مثلثی ساده یا مثلثی با نوک بریده شده بودند، از طرح ظاهری متفاوتی بهره می‌برند. بالک‌های کنترلی در نمونه جدید رونمایی شده توسط نیروی زمینی ارتش، طراحی مشابه با بالک‌های کنترلی موشک روسی آر-۲۷ را به یاد می‌آورد.

بر اساس تصاویر در این مجموعه هدایتی از سیستم‌های هدایت اینرسیایی و ماهواره‌ای جی پی اس یا گلوناس بهره گرفته می‌شود و همچنین تصویر مربوط به آزمایش این راکت جدید نشان می‌دهد که خطای راکت سری نازعات در ارتقاء جدید برای علیه یک هدف ثابت تقریبا صفر است.

دقت بالای راکت نازعات ارتقاء یافته در برخورد به هدف

گزینه بعدی، اما شاید سنگین‌ترین راکت توپخانه‌ای ایران یا زلزال با قطر ۶۱۰ میلی متر و وزن سر جنگی حدود ۶۰۰ کیلوگرمی است. برد این راکت نیز بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلومتر است و البته امکان افزایش آن نیز وجود دارد. این راکت در حقیقت پایه توسعه خانواده موشک‌های تاکتیکی سری فاتح ۱۱۰ هستند که در حال حاضر به نوعی ستون فقرات یگان موشکی کشور ما را نیز تشکیل می‌دهند.

راکت زلزال - مدل اولیه

در حوزه راکت‌های زلزال دو اتفاق مهم رخ داده است. بحث اول توسعه سر جنگی بارشی مجهز به ریز مهمات است که چندین سال پیش در جریان بازدید معروف فرماندهی کل قوا از نمایشگاه دستاورد‌های نیروی هوافضای سپاه تصویری از آن منتشر شد.

راکت زلزال بارشی

بحث دیگر که از حدود ۵ یا ۶ سال پیش حداقل به صورت رسانه‌ای مطرح شده توسعه مدل هدایت شونده این راکت‌ها است که شبیه به حرکت انجام شده در پروژه لبیک است و با اضافه کردن یک بخش هدایتی بین سر جنگی و بخش عقبی موشک راکت تبدیل به گونه هدایت شونده می‌شود. در جریان رزمایش اخیر سپاه یعنی پیامبر اعظم (ص) ۱۵ شاهد استفاده از این راکت و دقت بالای آن در مورد اصابت قرار دادن اهداف ثابت بودیم.

مراحل نصب بخش هدایتی برای راکت‌های سری زلزال - به نبود بالک در نزدیکی سر جنگی دقت کنید

راکت زلزال لحظاتی قبل از برخورد به هدف در رزمایش اخیر سپاه

مدلی که در رزمایش اخیر سپاه مورد استفاده قرار گرفت فاقد سر جنگی جدا شونده بود، اما بر اساس تصاویر موجود در سال‌های قبل از مدلی از این راکت به سر جنگی جدا شونده نیز مجهز شده است که البته به نوعی دیگر نمی‌توان آن را راکت هدایت شونده زلزال معرفی کرد و به نظر بهتر است آن را موشک زلزال معرفی کنیم.

زلزال مجهز به سر جنگی جدا شونده - به محل قرار گیری بالک‌ها و تفاوت آن با مدل قبلی دقت کنید

نکته جالب، اما در خصوص ارتقاء ساده خانواده زلزال که اخیرا مورد استفاده سپاه نیز قرار گرفته قیمت تقریبا پایین آن است. منابع غربی توسعه این راکت و بسته ارتقاء هدایتی آن را در سال‌های اخیر تحت رصد داشته و آن را یک تهدید برای رژیم صهیونیستی اعلام کرده اند. آن‌ها اعتقاد دارند که با هزینه‌ای بین ۵ الی ۱۰ هزار دلار می‌توان یک راکت زلزال عادی را به گونه هدایت شونده بدل کرد. نکته جالب برای مقایسه این که در حال حاضر قیمت هر تیر از راکت‌های هدایت شونده سری GMLRS با کالیبر ۲۲۷ میلی متر ساخت آمریکا که آن‌ها نیز با نصب سیستم ترکیبی اینرسیایی و جی پی اس به دقت بالا رسیده اند و برد نهایی آن‌ها نیز ۷۰ کیلومتر است بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار دلار برآورد شده است.

در عین حال قیمت هر تیر موشک از سری تمیر که متعلق به سامانه گنبد آهنین است و گفته می‌شود توان مقابله با این کلاس از تهدیدات را نیز دارد بین ۱۰۰ الی ۱۵۰ هزار دلار اعلام شده است.

راکت آمریکایی GMLRS در حال شلیک

با این اوصاف بهتر می‌توان متوجه شد صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران با یک ترکیب موفق بدست آمده از پروژه افزایش دقت موشک‌های بالستیک خود موفق شده راکت‌های قدیمی خود را به حدی از کیفیت و نقطه زنی برساند که تا سال‌های بعد به عنوان یک سلاح خط مقدم در اختیار یگان‌های توپخانه‌ای قرار داشته باشند و در عین حال می‌توان از این حرکت به عنوان یک گزینه قابل توجه برای بازار صادرات نیز نام برد.

منبع: مشرق

انتهای پیام/