به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، زیباترین توصیف‌ها از حال و هوای شهر شیراز را می‌توان در اشعار دوشاعر بی مانندش  دید. حافظ در جایی شیراز را بی مثال خواند  و می‌گوید: " خوشا شیراز و وضع بی مثالش ... " درجای دیگری آب و هوای  شهرش را بی نظیرتر از جنت می‌خواند:

" بده ساقی می‌باقی که درجنت نخواهی یافت *کنار آب  رکناباد و گلگشت مصلا را "

سعدی هم بار‌ها با زیباترین واژه ها هوای  شهرش را توصیف کرده و نسیمش رو دلنشین  می‌دانسته:

این نسیم خاک شیراز است یا مشک ختن

یا نگار من پریشان کرده زلف عنبرین

حافظ و سعدی حتی تصور هم نمی‌کردند شهری که حال و هوایش قریحه شاعری آن‌ها را شعله ور کرد روزی از جمله کلان شهر‌هایی باشد که مردمش هوای ناسالم را تجربه کنند.

البته شیرازی‌ها نسبت به دیگر هموطنان روز‌های کمتری از سال  شاهد هوای ناسالم هستند که امروزه یک بحران جدی نه تنها برای برای ایران بلکه برای دیگر کلان شهر‌های بزرگ جهان هم محسوب می‌شود. هوای ناسالم یکی از عوامل مرگ و میر محسوب می‌شود.

البته سایه عواقب صنعتی شدن هنوز برسر شهر حافظ و سعدی چنان سنگینی نکرده که توصیف‌های آن‌ها از شهرشان ناباورانه باشد ولی گویا شمارش معکوس برای بریدن نفس شیراز از مدت هاست که آغاز شده است.

محیط زیست سنگی سر راه صنعت یا صنعت چماقی بر سر محیط زیست است؟

قاسم نهاوندی معاون نظارت پایش اداره کل محیط زیست استان فارس گفت: شیراز با توجه به موقعیت جغرافیایی و طبیعیش  گذرگاه ورود و خروج هوا است و در همه این سال‌ها فعالیت‌هایی که در  راستای حفظ محیط زیست صورت گرفته چنان بوده که تعداد روز‌هایی که هوا ناسالم باشد نسبت به سایر کلان شهر‌ها کمتر است.

این مقام مسئول از جمله فعالیت‌های مثمر ثمر را انتقال  بسیاری از کارخانه‌های صنعتی به بیرون  شهر شیراز عنوان کرد و افزود:  تلاش برای  ادامه این روند ادامه دارد و  سعی می‌شود کارخانه‌ای مثل کارخانه سیمان که در حال حاضر  در شهر فعالیت دارد از فیلتراسیون مناسب استفاده کند.

نهاوندی با بیان این که  یکی از نکاتی که باید برای حفظ محیط زیست  به آن توجه شود این است که محل فعالیت واحد‌های صنعتی در شهر و کنار واحد‌های مسکونی نیست مساله‌ای که وقتی مطرح می‌شود بسیاری آن را سنگی بر سر راه فعالیت  واحد‌های  صنعت عنوان می‌کنند در صورتی که مساله‌ای مهمی است که باید برای جلوگیری از تولید آلودگی صوتی و آلودگی هوا به آن  توجه کرد. هرچند سهم صنعت در آلودگی هوا  قابل توجه است اما! در شیراز سهم تردد خودرو‌ها در آلودگی هوا بیشتر است.

سهم ۸۹ درصدی خودرو‌ها در آلودگی هوای شیراز

به گفته معاون نظارت پایش اداره کل محیط زیست استان فارس  در شیراز تردد خودرو‌ها سهم ۸۹ درصدی را در آلودگی هوا دارند.

او درپاسخ این سوال که تا چند سال پیش تردد خودرو‌ها سهم کمتری در آلودگی هوا داشت و این سهم حدود ۷۵ درصد بود علت افزایش چیست گفت: آن سهم ۷۵ درصدی  بر اساس تحقیقات دهه ۸۰ بود  و سهم بیشتر ۸۹ درصدی براساس تحقیقات چندسال اخیر است و نکته‌ای که نمی‌توان نادیده گرفت این است که گسترش شهرنشینی و افزایش  تعداد خورو‌ها از عوامل دخیل در  افزایش این سهم است، باوجود این که فعالیت‌های بسیاری دربهبود سوخت خودرو‌ها یا تعویض خودرو‌های فرسوده و ناوگان حمل و نقل شهری برداشته شده است اما! هنوز با استاندارد‌ها فاصله داریم.

بد را با بدتر مقایسه نکنیم!

عواملی بسیاری در شیراز سبب ساز افزایش تردد خودرو‌ها شده است و در کنار این عامل آلاینده هوا، عوامل دیگری هم این آلایندگی را سرعت می‌بخشند به گونه‌ای که گویا همه چیز دست به دست هم می‌دهد تا تردد خودرو‌ها تاثیری اثر بخش بر آلودگی هوا داشته باشد.

محمد جوادسیاح پور فعال محیط زیست گفت: اگر بخواهیم دقیق بررسی کنیم وضعیت هوای شیراز با توجه به موقعیتی که دارد مناسب  نیست، ما شیراز که عنوان صنعتی بودن را یدک نمی‌کشد نمی‌توانیم با شهر‌های صنعتی مقایسه کنیم.

این کارشناس ارشد حقوق محیط زیست با بیان اینکه عوامل  آلاینده شیراز در حال افزایش است، گفت: این کلانشهر، به دلیل عوامل متعدد شهری‌ مهاجر پذیر و توریستی  است.

 دبیر انجمن میراث میراث پریشان با اشاره به  این مطلب که  به علت قطب پزشکی بودن شیراز در جنوب کشور  تعداد بسیاری  از شهر‌ها و استان های همجوار به این شهر سفر می‌کنند، عنوان کرد:  برخی با خودرو‌های شخصی وارد این شهر می‌شوند که این تعداد را  نمی‌توان در افزایش روز افزون تردد خودرو‌ها نادیده گرفت.  

محمد جواد سیاح پور درباره گسترش فضای شهر‌ی افزود: تعداد خانه‌ها روز به روز بیشتر می شود هرخانه در تولید گاز‌های آلاینده سهمی بسزا دارد از طرفی تالاب‌های اطراف شهر وضعیت خوبی ندارند و  در کوه‌های اطراف شیراز ساخت و ساز را می‌بینیم ودر کل طبیعت و وضعیت جغرافیایی که مهمترین عامل تولید و حفظ  هوای پاک است در آستانه نابودی است و شیراز به مرور زمان در حال از دست دادن تصفیه کننده‌های  هوایش است.

با غ هایی که زمانی حصار شهر بودند در حصار ساختمان‌ها محبوسند

علاوه بر باغ‌های تاریخی  همچون ارم، دلگشا، عفیف آباد، نظر، هفت تنان، شیراز باغ‌های دیگری دارد که ریه‌های تنفسی

این شهر هستند. باغ‌هایی که در تملک شخصی هستند و نزاع برسر تخریب و تغییر کاربری و حفاظت زیست محیطی از آن‌ها بین مالک و قوانین به  حکایتی ادامه دار تبدیل شده است.

اکبر راستی کارشناس ارشد معماری با بیان اینکه گسترش شهر‌ها با افزایش جمعیت و از بین رفتن فضای سبز  شهر را به جهنم تبدیل می‌کند، گفت: اگر بخواهیم درباره شیراز صحبت کنیم این کاهش فضای سبز درباغ‌های قصردشت را به عنوان یکی از عوامل آلاینده هوا به خوبی می‌بینیم.

مدیر رسانه معماری معاصر شیراز  اهمیت باغ‌های قصردشت را چنین شرح داد:مجموعه فضای باغ‌های قصردشت در حدود ۵ درصد از کل وسعت شهر شیراز را شامل می شوند و این مجموعه در موقعیت استراتژیک بین جبل الدراک و بابا کوهی تونل اکولوژی شهر، نقش بسیار ارزنده و حائز اهمیتی در محیط زیست شهر ایفا می کند ولی متاسفانه در حال حاضر محاصره شدن باغ‌ها توسط ساختمان‌های مسکونی تهدید مهمی برای فضای سبز شیراز  محسوب می شود و سبب افزایش اثرات زیان بار زیست محیطی شده است.

این دانش آموخته معماری با اشاره این مطلب که. محدوده باغ‌های قصردشت که زمانی به عنوان باغ‌های خارج از شهر شیراز محسوب می‌شد در گذر زمان و در مسیر توسعه شیراز، وارد محدوده این شهر شده  عنوان کرد: قرارگیری این محدوده بین ارتفاعات شمال غربی و جنوب غربی و شرایط زیستی مناسب آن باعث شده  تا، هدف هجوم ساخت و ساز‌های اخیر واقع گردد و به تدریج سطوح سبز خود را از دست بدهد.

راستی عنوان کرد: اگر در گذشته تعداد زیادی از باغ‌ها در دوران ناامنی و کشمکش‌ها که نتیجه اش محاصره شهر و قحطی و درماندگی مردم بوده از بین رفته و یا گروهی از مردم برای نجات از سرما و در فصل زمستان درختان باغ‌های اطراف شهر را قطع کرده و چوب آن‌ها را سوزانده اند، امروزه نیز این ساخت و ساز‌های زیاد و افزایش حمل و نقل و قطع یا خشکاندن درختان جهت ریختن ملالت گچ و سیمان موجب آلودگی بیشتر هوا و آسیب بیشتر به محیط زیست  شده است.

این کارشناس ارشد معماری گفت: باید توجه داشت که حتی اراضی زراعی و علف‌های پایا و یکساله که در پای درختان باغات قصردشت رشد می‌کنند باعث شده  این محدوده به صورت یک پهنه زنده و فعال عمل کند؛ به طوری که همچون ریه‌های تنفسی شهر عمل می کنند و اثر آلاینده‌ها در این محیط بسیار کمتر از سایر نقاط شهر است.

 به گفته این معمار شیرازی متاسفانه در سال‌های اخیر چند موضوع با وجود قوانین بسیار برای جلوگیری از تخریب و حفاظت  باغ‌ها، آتش سوزی‌های عمدی باغات قصردشت شیراز به حربه‌ای از سوی مالکان و باغداران این منطقه تبدیل شده و به این بهانه به دنبال تغییر کاربری و کسب سود‌های میلیاردی هستند و  باغ‌های قصردشت شیراز به جنگلی از آپارتمان‌ها تبدیل شده است.

 زنجیر وار  باعث آلودگی هوا می‌شویم

در طی سال‌های اخیر قوانین بسیاری برای حفظ باغ و فضا‌های سبز شهری وضع شده و نکته قابل توجه این است که تخریب باغ‌ها در زیر سایه همین قوانین و به صورت‌های مختلف و از طریق اشخاص مختلف صورت می‌گیرد.

باغ‌های شیراز قدمتی به اندازه تاریخ دارند طوری که گفته می‌شود در زمان صفوی آباد بوده اند و  قدمت  برخی از باغ‌های تاریخی   را به زمان هخامنشی نسبت می‌دهند.

اما  حتی باغ‌های صاحب نام شیراز که  ثبت ملی شده اند دستخوش تغییرات ساخت و ساز و توسعه شهری قرار گرفته اند  از جمله این تغییرات می‌توان به  باغ نظر که در محوطه مجموعه زندیه قرار گرفته و در سده اخیر به علت ساخت و ساز مساحت قابل توجهی از آن از بین رفته است اشاره کرد.

حال چطور می‌توان از یک مالک  خواست که با باغی که سند مالکیت آن را در دست دارد به آن به عنوان یک ثروت ملی بنگرد و از ثروتش دست بکشد و به تغییر کاربری باغ و منفعت  نیندیشد و تنها به این موضوع بیندیشد که  باغش گلوگاهی برای نفس کشیدن شیراز است؟

به مرور زمان، در زیر سایه قوانین سفت و سخت تغییر کاربری باغ‌ها صورت می‌گیرد و علاوه بر آمار‌ها کاهش وسعت باغ‌ها برای همگان نه تنها مشهود است بلکه به صورت امری عادی در آمده است و همه چیز دست به دست هم داده تاشیراز حافظ و سعدی به آرمان شهری دور از دسترس  تبدیل شود و شاید روزی آیندگان در هجوم تردد خودرو‌ها و درمیانه شهری صنعتی به این موضوع بیندیشند که چگونه می‌توانند از شیراز همان شهری را بسازند که حافظ و سعدی و بسیاری از بزرگان ادبیات در توصیفش  سروده‌ها گفته اند و ای کاش باور داشتیم پیشگیری در هر زمینه‌ای راهکاری ارزشمندتر از درمان است.  

گزارش از راضیه جوینده

انتهای پیام/ب