به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، امروزه جهان با چالش‌های متعددی نظیر بحران‌های مالی، مشکلات اقتصادی، تغییرات آب و هوایی و ... مواجه است. از سوی دیگر تامین نیاز‌های غذایی و امنیت غذایی جامعه رو به رشد از دیگر معضلاتی است که بایستی مطابق با منابع و امکانات موجود برطرف شود؛ لذا یکی از راه‌های جبران شکاف بین کاهش عرضه مواد غذایی و افزایش تقاضا برای ماهی در جهان از طریق آبزی پروری است. در واقع، صنعت آبزی پروری را می توان یکی از مهمترین بخش‌های تولید غذا و تامین پروتئین و ایجاد امنیت غذایی جامعه طی ۲۵ سال گذشته بیان کرد.

چراکه این صنعت علاوه بر بهبود وضعیت اقتصادی خانوار‌ها و اشتغالزایی؛ در راستای کاهش فقر و بیکاری در کشور‌های در حال توسعه به یاری مردم شتافته است که در این زمینه می توان به کارنامه درخشان کشور‌های آسیایی اشاره کرد که کشور ما هم از این امر مستثنی نبوده است. اما هنوز پتانسیل‌های بالقوه بسیاری در این راستا وجود دارد که می توان از آن در جهت ارزآوری، اشتغالزایی، امنیت غذایی و محرومیت زدایی کشور بهره برد.

 آبزی پروری چیست؟

پرورش آبزیان مجموع فعالیت‌های کشت، نگهداری و برداشت انواع آبزیان که می تواند شامل آماده سازی، ذخیره سازی آب، هوادهی و غذادهی، اقدامات بهداشتی و حتی اعمال روش‌های نگهداری و فرآوری مقدماتی در محدوده استخر‌ها یا مزارع پرورش آبزیان باشد که مجموع موجودات گیاهی و جانوری را می توان در تمامی منابع آبی داخلی اعم از طبیعی و مصنوعی، ساحلی و دریا پرورش داد.

تجهیزات آبزی پروری شامل پمپ هواده، انکوباتور و درام فیلتر است.

وضعیت جهانی تولید آبزیان و جایگاه کشور ایران

تولید آبزیان در جهان به دو بخش صید و صیادی و آبزی پروری تقسیم می‌شود.

در حال حاضر در کشور ما بیش از ۱۲۶۲۰۰۰ از انواع آبزیان تولید می‌شود که از این میزان، بیش از ۰۰۰ /۷۷۰ تن از طریق صید و صیادی و ۰۰۰/ ۴۹۰ تن از طریق آبزی پروری تولید می‌شود.

در حوزه صید و صیادی، ۱۱۰۰۰ شناور در آب‌های شمالی و جنوبی کشور مشغول صید هستند؛ و مجموعاً بیش از ۱۴۱ هزار نفر در این حوزه مشغول به کار می‌باشند. در حوزه آبزی پروری نیز بیش از ۹۱ هزار نفر در حدود ۲۱ هزار مزرعه و مجتمع پرورش آبزیان مشغول به فعالیت می‌باشند.

آبزی پروری بخش نوپا و جدید اقتصاد است که رشدی فزاینده و آینده‌ای مطمئن نسبت به دیگر شاخه‌های علوم دامی از لحاظ ریسک پذیری دارد.

آینده تولید ماهی مستلزم استفاده از آب با حداکثر صرفه جویی و حذف مواد زائد با حداقل مصرف انرژی و به روش مناسب با محیط زیست می‌باشد.

ایران به دلیل داشتن دریا در بخش‌های شمالی و جنوبی شاهد فعالیت بسیاری از ساکنین این مناطق در کسب رزق و روزی از این نعمت بی کران خدادادی است، ولی دیگر مناطق کشور که عمدتا با کمبود آب نیز مواجه هستند، چاره‌ای جز پرورش ماهی در استخر ندارند.

بر اساس مدارک موجود نخستین بار بیش از ۴۵۰ سال پیش از میلاد چینی‌ها شروع به پرورش ماهیان سردآبی (قزل آلا) کردند به طوریکه ماهی قزل آلا در قاره آمریکا کشف شد و در ایران کمتر از ۱۰۰ سال سابقه پرورش دارد.

پرورش آزاد ماهیان فعالیت به نسبت جدیدی است، به طوری که این ماهیان ابتدا در قرن گذشته بمنظور تامین و افزایش ذخایر ماهی در منابع آبی جهت ماهیگیری بصورت مصنوعی پرورش یافتند.

نظریاتی وجود دارد که نشان می‌دهد پرورش این ماهی را نخستین بار سرخ پوستان غرب آمریکا با انتقال تخم‌ها از رودخانه‌ها به مراکز پرورش آغاز کرده اند.

دانمارکی‌ها پیشتاز پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان برای تغذیه انسانی بودند و در حال حاضر این صنعت در بیشتر کشور‌های پیشرفته سردسیر فراگیر شده است.

قزل آلای پرورشی ایران بیشتر گونه رنگین کمان و نخستین گونه از خانواده آزاد ماهیان یا سالمونیده است که پرورش آن در استان‌های مازندران و کهکیلویه و بویراحمد رونق و اهمیت زیادی دارد.

استان البرز نیز در پرورش ماهی قزل آلای سردابی سابقه‌ای دیرینه دارد، به طوری که نخستین واحد پرورش ماهی قزل آلای کشور با عنوان ماهی سرا توسط دکتر معتمد در سال ۱۳۳۸ در کرج راه اندازی شد.

به رغم سابقه تاریخی استان البرز در پرورش ماهیان سردابی، چند سالی است که آبزی پروری در این استان با بحران‌های مختلفی همچون کم آبی و بیماری روبرو شده که این صنعت را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.

اما در آذربایجان غربی چه می‌گذرد؟

بحران کم آبی یکی از معضلات بزرگ است که بخش‌های مختلف صنعتی و کشاورزی استان را درگیر کرده که از سوی بعضی از مسئولین بهترین روش نجات آبزی پروری استان، تغییر الگوی کشت از سردابی به گرمابی پیشنهاد شده است.

اشتغال پایدار و کاهش وابستگی به نفت با توسعه صنعت آبزی‌پروری

وجود منابع آبی غنی و متنوع در استان آذربایجان غربی باعث شده تا این استان، سال‌های متمادی رتبه اول کشور را در تولید و برداشت ماهی از منابع آبی کشور همچون دریاچه‌های پشت سد‌ها و آبند‌ها در بین استان‌های غیر ساحلی به خود اختصاص دهد و علاوه بر روانه سازی آبزیان و ماهی‌های صید شده به استان‌های دیگر کشور، قدم‌هایی برای صادرات این محصول بردارد.

رشد کنونی جمعیت جهان و نیاز روز افزون به پروتئین، مستلزم تعیین راهکار‌های بهینه در تامین این ماده غذایی است و در همین راستا آبزی پروری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند یکی از مهمترین محور‌ها و راهبرد‌های تولید پروتئین مورد نیاز کشور باشد.

از مهمترین شاخصه‌هایی گسترش تولیدات آبزی پروری می‌توان به سه هدف عمده اشاره کرد که هدف اول توسعه آبزی پروری باید تولیدات بیشتر را بدون افزایش قابل توجه استفاده از منابع طبیعی آب و زمین مد نظر قرار دهد.

بیشتر بخوانید

• پرورش ماهی در ساحل راهی برای تکثیر ماهیان خاویاری

• آیا با پرورش ماهی می توان درآمد خوبی داشت؟

هدف دوم اینکه توسعه سیستم‌های پایدار که اثرات زیان آوری بر محیط زیست نداشته باشند مورد توجه قرار گیرد؛ و هدف سوم ایجاد سیستم‌هایی است که نسبت هزینه/ سود را برای حمایت اقتصادی جامعه و پایداری تولید فراهم کند.

امروزه توجه به سیستم‌های آبزی پروری مدار بسته به دلیل امنیت بیشتر زیستی و مزایای زیست محیطی در حال افزایش است و هنگامی که آب در سیستم‌های پرورشی مدار بسته به صورت چرخه‌ای مورد استفاده مجدد قرار بگیرد برخی از خطرات مانند ورود پاتوژن‌ها و گونه‌های بیگانه به سیستم پرورش و مشکلات مربوط به تخلیه آب زائد که باعث ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی شود را کاهش می‌دهد.

صنعت آبزی پروری یکی از شاخه‌های علوم دامی است که گرچه در سال‌های اخیر نگاهی متفاوت به آن برای توسعه و ایجاد اشتغال به آن معطوف شده، اما هنوز ظرفیت‌های نهفته‌ای در آن وجود دارد که باید مورد استفاده قرار گیرد.

آینده تولید ماهی مستلزم استفاده از آب با حداکثر صرفه جویی و حذف مواد زائد با حداقل مصرف انرژی و به روش مناسب با محیط زیست است.

آذربایجان‌غربی از استان‌های پر آب غیر ساحلی کشور به شمار می‌آید و این استان با داشتن ۱۰ سد و ۹ رودخانه با قابلیت صید ماهی و ۴۲۰ مجتمع و مزرعه پرورش آبزیان از استان‌های مستعد جهش تولید در زمینه آبزی‌پروری کشور به شمار می‌رود.

علاوه بر این وجود رودخانه‌های پرآبی که از مناطق کوهستانی آذربایجان‌غربی سرچشمه می‌گیرد، در کنار سد‌های بزرگ و کوچک و ۹ رودخانه بزرگ که مجوز صید ماهی در آن‌ها واگذار شده، موجب شده است تا این استان به عنوان دومین استان پرآب کشور پس از خوزستان نقش مهمی در صنعت آبزی‌پروری داشته باشد.

برای در جریان قرار گرفتن اقدامات و فعالیت‌های انجام شده در زمینه صنعت آبزی پروری استان سراغ چند تن از مسئولین مربوطه رفته و مصاحبه با آنان ترتیب داده‌ایم.

شهرستان مهاباد سالانه چقدر ظرفیت تولید محصولاتی شیلاتی را دارد؟

در این باره به سراغ مدیر جهاد کشاورزی مهاباد رفتیم و او به خبرنگار ما گفت: سالانه به طور میانگین ۳۹۶ تن محصولات شیلاتی در استخر‌های پرورش ماهی این شهرستان طی دوره‌های مختلف تولید می‌شود.

جعفر ایمانیان مدیر جهاد کشاورزی مهاباد با بیان اینکه ظرفیت استخر‌های پرورشی مهاباد در هر دوره ۱۹۸ تن است، افزود: هم‌اکنون ۸ واحد پرورش ماهیان سردآبی به ظرفیت حدود ۱۹۸تن در هر دوره، یک واحد تکثیر ماهیان سردآبی به ظرفیت ۲۰ هزار قطعه و ۲ واحد پرورش ماهیان زینتی به ظرفیت ۳۰۰ هزار قطعه در سطح شهرستان فعال است.

ایمانیان اضافه کرد: تاکنون برای ۱۱۰ نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم اشتغال در حوزه محصولات شیلاتی در این شهرستان ایجاد شده است.

مدیر جهاد کشاورزی مهاباد اذعان کرد: در سطح شهرستان، علاوه بر ماهیان سردآبی سالانه ۴۵ تن ماهیان گرمابی نیز در سد سنجاق و دریاچه پشت سد مهاباد شامل انواع ماهی‌های بومی و غیربومی شامل زرد ماهی، سفید رودخانه ای، آمور، سیم برگ و فیتوفاک صید و روانه بازار‌های مصرف می‌شود.

این مقام مسئول در مهاباد بالا بودن قیمت نهاده‌ها و قیمت پایین عمده‌فروشی ماهی را از مشکلات واحد‌های پرورش ماهی عنوان کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات مراکز پرورش ماهی در افزایش قیمت نهاده‌ها خوراک ماهی بوده که در نهایت باعث افزایش هزینه تمام شده برای محصول می‌شود.

ایمانیان تاکید کرد: صنعت شیلات و افزایش تولید آبزیان علاوه بر اینکه می‌تواند باعث اشتغال‌زایی شود، به‌صورت مستقیم نیز در سلامت خانواده‌ها نقش مهمی دارد.

استفاده از روش‌های نوین آبزی‌پروری از جمله افزایش تولید در واحد سطح و استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود و توجه بیشتر به صادرات آبزیان از جمله دیگر راهکار‌های افزایش میزان تولید در سال جهش تولید است.

ایمانیان یادآور شد: از دیگر اقدامات در این زمینه می‌توان به انجام مطالعات لیمنولوژی و ارزیابی ذخایر سد مهاباد جهت ایجاد تعاونی صیادی، پیگیری احداث مزارع سردآبی به روش نوین در دریاچه‌های پشت سد‌های غیر شرب اشاره کرد.

بیشتر بخوانید

• پایش مزارع پرورش ماهی در مهاباد

• رهاسازی چهار هزار بچه ماهی سردآبی در استخرهای پرورش ماهی خاش

اما در این میان سری به اداره امور آب مهاباد زدیم و با مشاوره و تبادل یکی از مسئولان مهابادی در مورد پتانسیل‌های آبزی پروری در پشت دریاچه سد این شهرستان به تبادل پرداختیم.

او گفت: دریاچه سد مهاباد برای آبزی پروری نمی‌تواند مناسب باشد چرا که در اقدامی ناشایست به وسیله صیادان تعاونی این شهرستان طی سالیان دور رها سازی ماهی‌های گوشتخوار در پشت دریاچه سد مهاباد صورت گرفت که همین امر موجب شده این شهرستان توانایی پرورش ماهی را نداشته باشد و سهم قابل توجهی از اشتغال و اقتصاد شیلاتی برای خود دست و پا کند؛ که با رهاسازی ماهی سوف (از گونه‌های گوشت‌خوار که ماهی‌های جلبک خوار را شکار می‌کند) در این سد است که از سایر گونه‌های ماهی تغذیه می‌کند و هرگونه رهاسازی باعث تامین خوراک برای این گونه غالب می‌شود.

خشنوا آذر رئیس بازرسی شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی هم در این زمینه در گفتگو با خبرنگار ما اظهار کرد: این گونه شکارچی، از سایر گونه‌ها مانند کپور، سیمبرگ که جلبک خوار هستند تغذیه کرده و به همین دلیل اکنون دریاچه سد مهاباد با پدیده بلوم جلبکی (رشد جلبک) روبرو شده که در صورت تداوم این وضعیت در بلند مدت می‌تواند آب شرب را نیز با مشکل مواجه کند.

خشنوا آذر از نتیجه دو تحقیقی که در خصوص کیفت آب سد مهاباد انجام شده بود گفت: این ۲ تحقیقی که یکی از آن‌ها در سال ۱۳۹۰ (زمان رهاسازی بچه‌ماهی در سد) و دیگری در سال ۱۳۹۸ (۶ سال پس از عدم رهاسازی) نشان می‌دهد که اکنون میزان جلبک‌ها به شدت در حال افزایش است.

او با اشاره به اینکه در تصفیه‌خانه مهاباد از سیستم "داف" استفاده می‌شود، اضافه کرد: این سیستم در شرایط کنونی می‌تواند با حذف جلبک‌ها، آب شرب این شهر را تامین کند، اما در صورتی که میزان جلبک‌ها افزایش پیدا کند، در چهار تا پنج سال آینده سیستم داف هم نمی‌تواند جوابگو باشد.

رضا جهین مدیر امور آب شهرستان مهاباد، در آخرین جلسه شورای حفاظت از منابع آب شهرستان با بیان اینکه «آبزی پروری در آب شرب بازی با جان مردم است»، اظهار کرد: در سال ۱۳۸۹ تنش آبی بدلیل فعالیت آبزی پروری در سد مهاباد روی داد و بر اساس مطالعات صورت گرفته، آبزی پروری و یا فعالیت صیادی در مخزن سد مهاباد، یکی از عوامل اصلی ایجاد آلودگی در این سد می‌باشد.

او با اشاره به برهم خوردن اکوسیستم دریاچه سد مهاباد، افزود: گونه‌های بومی این دریاچه ازبین رفته و ۲ گونه سوف و میگو که گوشت خوار هستند به گونه غالب سد مهاباد تبدیل شده و همین امر موجب افزایش جلبک و دیاتومه در مخزن سد شده است.

جهین با بیان اینکه از سال ۱۳۸۳ هیچ گونه قرارداد و یا مبلغی در رابطه با فعالیت صیادان در این شهرستان اخذ نشده، تصریح کرد: برابر آخرین نامه وزارت نیرو، هرگونه آبزی پروری در منابع آب شرب ممنوع اعلام شده است.

آبزی پروری صنعتی پر سود

جوهری یکی از پرورش دهندگان ماهی در مهاباد در گفتگو با خبرنگار ما گفت: از سال ۹۲ وارد این کار شدم و بعد از گذشت هفت سال ظرفیت توزیع و پرورش ماهی را در مجموعه خود از ۱۰۰ هزار قطعه به ۲۰۰ هزار قطعه بچه ماهی سردابی، گرمابی در سال رسانده‌ایم که در سال‌های آینده به ۳۰ میلیون هم خواهیم رساند.

او با تأکید بر اینکه پرورش ماهی، صنعتی کاملاً سودآور است، عنوان کرد: اما با مشکلاتی هم رو به رو هستیم که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به نداشتن آب دائم و برق سه فاز برای پرورش ماهی و کمبود تسهیلات کم بهره برای خرید تجهیزات و ماشین حمل مناسب اشاره کرد.

به گفته وی برای کمک به این بخش باید در وهله اول دیدگاه مسئولان استانی نسبت به پرورش ماهی باز شود و این موضوع را جهش تولید و رونق اقتصادی منطقه تلقی کنند و هر دستگاه مانند جهاد کشاورزی، دامپزشکی و نظام مهندسی و فرمانداران و بخشداران و دیگر دستگاه‌ها به نوبه خود کمک کننده باشند.

جوهری افزود: همچنین به کشاورزان خرده مالک و پرورش دهندگان هر شهر کمک‌های مالی و فنی و مشاوره‌ای داده شود.

سالانه بیش از ۱۵ هزار تن محصولات آبزیان در آذربایجان‌غربی تولید می‌شود

ایرج سلیمی رئیس اداره تولید و پرورش شیلات آذربایجان‌غربی با اشاره به تعداد واحد‌های آبزی پروری استان اظهار کرد: ۴۲۰ واحد آبزی پروری در استان مشغول به فعالیت هستند که سالانه ۱۵ هزار ۵۰۰ تن محصولات آبزیان در این واحد‌ها تولید می‌شود.

او افزود: شمال آذربایجان‌غربی در حاشیه سد ارس مستعد برای ماهیان گرمابی و مرکز و جنوب استان برای ماهیان سردآبی مستعد می‌باشند.

رئیس اداره شیلات و پرورش آذربایجان‌غربی اضافه کرد: در منابع آبی استان دارای انواع ماهیان کپور، شامل کپور معمولی فیتوفاگ، بیگ هد، آمور، ماهیان سردآبی قزل آلا و گونه ماهی سوف است.

سلیمی با اشاره به گونه‌های در حال انقراض عنوان کرد: گونه در حال انقراض شاه میگوی دراز آب شیرین و گونه ماهی سوف است که تمهیدات لازم در دریاچه سد ارس با تشکیل یگان حفاظت و انجام مطالعات ارزیابی ذخایر در حال پیگیری است.

او با اشاره به تولید و پرورش گونه ارزشمند آرتمیا در دشت فسندوز میاندوآب بیان کرد: در حال حاضر برای تولید و پرورش آرتمیا ۳۴۶ هکتار در مجتمع ۲ هزار هکتاری دشت فسندوز میاندوآب در حال پرورش آرتمیا است که به محض اخذ مجوز حفر چاه و تامین آب غیر متعارف تولید و شروع می‌شود.

این مقام مسئول ادامه داد: در دشت فسندوز زیر ساخت‌های لازم شامل برق‌رسانی جاده و کانل‌ها به طور کامل اجرا شده است.

از مشکلات اصلی پرورش دهندگان واقعی ماهی را کمبود سرمایه در گردش، اقساط بانکی بالا و مشکل تامین بچه ماهی دانست و افزود: منابع مالی در کشور به جز در بانک‌ها خالی شده که موجب بسته شدن دست پرورش دهندگان ما برای تامین بچه ماهی و نهاده‌های این بخش شده است.

فخاری، نبود بچه ماهی را یکی دیگر از معضلاتی دانست که بخصوص با شیوع برخی بیماری‌ها بعضی از تولیدکنندگان را وادار کرده که فقط برای مصرف و پرورش توسط خودشان اقدام به تولید بچه ماهی کنند.

این مقام مسئول گفت: صنعت کشاورزی به دلیل تامین غذای مردم نبایستی سرمایه اش بخوابد تا حدی که تیلاپیا که یک ماهی وارداتی همه چیز خوار است بر سر سفره‌های مردم بیاید.

او به شیوع بیماری VHS در سال‌های گذشته اشاره کرد و افزود: با شیوع این بیماری صنعت آبزی پروری در کشورمان با بحران روبرو شد، ولی این بیماری در کشور‌های دیگر نیز شیوع می‌یابد، ولی با تدابیری با آن مقابله می‌کنند در حالیکه صنعت آبزی پروری در کشور ما را با بحران مواجه کرد.

فخاری با اشاره به اینکه در کشور ما بهترین راه را پاک کردن صورت مساله می‌دانند، بیان کرد: خوشبختانه دامپزشکی استان البرز برای مقابله با این بیماری به موقع وارد عمل شد بطوریکه خسارت ناشی از این بیماری در البرز کمتر از پنج درصد بود.

عمده مشکلات صنعت شیلات در آذربایجان‌غربی عدم وجود مدیریت واحد 

سلیمی به عمده مشکلات و معضلات صنعت شیلات در آذربایجان‌غربی اشاره و بیان کرد: صنعت شیلات استان به دلیل عدم وجود مدیریت واحد که در حال حاضر هم از طریق سازمان جهاد کشاورزی استان وهم از طریق شیلات ایران انجام می‌شود دچار مشکل در برنامه ریزی و اعتبار شده در واقع استان‌های ساحلی و استان‌های غیر ساحلی تعریف شده که باعث رکود در تولید ومدیریت شده است.

سلیمی با بیان اینکه مقدار قابل توجهی از ماهیان کپور و قزل آلا سالانه از استان صادر می‌شود با ابراز تاسف بیان کرد: به دلیل شیوع بیماری کرونا در جامعه تاثیر منفی بر صادرات آبزیان در استان داشته و میزان صادرات محصولات کاهش یافته است و سال گذشته از طریق صادرات آبزیان یک میلیون دلار ارز وارد کشور شده است.

سالانه با صادرات محصولات آبزیان در آذربایجان‌غربی یک میلیون دلار ارز وارد کشور می‌کند

مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی با اشاره به میزان تولید آبزیان در استان اظهار کرد: میزان تولید آبزیان در آذربایجان‌غربی ۱۶ هزار تن در سال جاری خواهد بود که این میزان در سطح کشور در حدود یک میلیون و ۲۵۰ هزار تن برآورد شده است.

این مقام مسئول با اشاره به میزان صادرات سالانه آبزیان از استان تصریح کرد: میزان صادرات سالانه آبزیان از پایانه‌های مرزی استان قبل از شروع کرونا بالغ بر یک میلیون دلار ارز آوری داشته که متاسفانه با شیوع ویروس کرونا این میزان صادرات تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش فاحشی داشته است و براساس اطلاعات بدست آمده طی روز‌های گذشته مرز تمرچین برای صادرات ماهی به اربیل عراق بازگشایی شده و امید است مقدار صادرات آبزیان پیش‌بینی شده محقق شود.

بیشتر بخوانید

• پرورش انواع ماهی در استانی با آب و هوایی متنوع

• افزون‌بر ٨٠ استخر پرورش ماهی در ایرانشهر فعال است

او با اشاره به میزان مصرف سرانه آبزیان در کشور حدود ۱۴ کیلوگرم است عنوان کرد: در حال حاضر میزان مصرف سرانه آبزیان در استان حدود ۷.۵ کیلوگرم است در این راستا حدود پنج کیلوگرم از متوسط سرانه کشوری فاصله دارد که برای جبران آن و رسیدن به مصرف سرانه کشور اقداماتی انجام شده است.

مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی ادامه داد: از اقدامات انجام شده برای افزایش سرانه مصرف می‌توان به تسهیل در تهیه بهداشتی ماهی از مراکز مطمئن برای هم استانی‌ها، انجام فعالیت‌های ترویجی تبلیغی در سطح استان، نظارت بر مراکز فروش، دایر نمودن مراکز طبغ و عرضه آبزیان در جوار مزارع تولیدی اشاره کرد.

قریشی اضافه کرد: میزان ذخایر آبزیان موجود در منابع آبی استان در دریاچه‌های پشت سد‌ها حدود ۶ هزار و ۵۰۰ تن برای امسال برآورد شده که نسبت به سال گذشته نیم درصد افزایش خواهد داشت.

او با اشاره به گونه‌های آبزیان ارزشمند در معرض انقراض منابع آبی استان به و یژه دریاچه سد ارس می‌توان به شاه میگوی آب اشاره کرد و جمعیت شاه میگوی آب شیرین به دلیل صید غیر اصولی و بی رویه غیر مجاز یا قاچاق در سال‌های گذشته در دریاچه سد ارس که به عنوان زیستگاه مهم آن است کاهش یافته است.

این مقام مسئول ادامه داد: برای حفظ و بازسازی ذخایر با هماهنگی مراکز تحقیقاتی و سازمان شیلات ایران صید و برداشت آن از سال ۱۳۹۷ ممنوع شده و در انجام اقدامات لازم برای ارزیابی ذخایر فراهم شود.

او در خصوص حفاظت از گونه ارزشمند شاه میگوی دراز آب شیرین تصریح کرد: با توجه به پیگیری‌های انجام شده تصویب شد یگان حفاظت از دریاچه سد ارس در راستای کنترل و پیشگیری از صید غیر مجاز در محل مستقر شود.

بیشتر بخوانید

• پرورش ماهی در استخرهای ذخیره آب کشاورزی سمنان +فیلم

• فعالیت ۶ تعاونی درحوزه پرورش ماهی استان کردستان

قریشی با اشاره به پرورش آرتمیا در استان خاطرنشان کرد: در خصوص تامین بخشی از آرتمیای مورد نیاز جامعه آبزی پروری کشور برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شده و قرار است در فاز اول ۳۴۶ هکتار از اراضی مجتمع شیلاتی فسندوز زیر کشت آرتمیا قرار گیرد و پیش بینی می‌شود با این اقدام حدود ۳۱ تن سیست مرغوب آرتمیا و بیش از ۹۰ تن بیومس (توده زنده آرتمیا) استحصال شود و در حال حاضر اقدامات قانونی برای اخذ مجوز برداشت آب و صدور پروانه بهره‌برداری برای فعالیت تولید کنندگان آرتمیا هستیم.

این مقام مسئول در خصوص معضلات پیش روی صنعت آبزی پروری اذعان کرد: از جمله معضلات مهم فرا روی توسعه تولیدات شیلاتی می‌توان به مشکل گرانی و توزیع نهاده‌های تولید به خصوص خوراک‌های ماهی و اقلام کرد نیاز اولیه آن و به وجود آمدن شرایط کرونایی و عدم توانایی مردم به خرید گوشت ماهی به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی، وجود بعضی موارد محدود کننده غیر ضروری در مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه و لزوم ارتقای سطح تشکیلاتی شیلات و امورآبزیان به اداره کل به منظور افزایش توان خدمت رسانی برای تولید کنندگان و افزایش تولید، ایجاد اشتغال و توسعه پایدار و افزایش امنیت غذایی باشد.

تولید ۵۵ میلیون قطعه انواع بچه ماهی و تخم چشم زده قزال آلا در آذربایجان غربی

محمدباقر قریشی مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی با بیان اینکه در حال حاضر تعداد ۴۲۰ مجتمع و مزرعه پرورش ماهی، ۵ مرکز تکثیر بچه‌ماهی سردآبی، یک مرکز تکثیر بچه‌ماهی گرمابی و ۱۰ مرکز تکثیر ماهیان زینتی فعال است، به خبرنگار ما گفت: این بچه ماهی‌ها در مراکز تولید و تکثیر استان تولید و پس از طی دوران پرورش و رسیدن به وزن مناسب در مزارع پرورش ماهی و منابع آبی رهاسازی می‌شوند.

قریشی با بیان اینکه در حال حاضر ۲۶۰۰ نفر در آذربایجان‌غربی در این صنعت به صورت مستقیم مشغول به کار هستند، افزود: هم اکنون ۱۱ تعاونی صید و صیادی با هزار خانوار صیاد در ۱۰ دریاچه پشت سد و ۶ رودخانه دائمی استان مشغول فعالیت هستند.

او از تولید بیش از ۱۶ هزار تن انواع آبزی طی سال جاری در استان خبر داد و اضافه کرد: این استان دارای ۵ مرکز تکثیر ماهیان سردآبی، یک مرکز تکثیر ماهیان گرم آبی با حدالقل ۷ میلیون بچه ماهی است که با صید شش هزار و ۵۰۰ تن رتبه اول را در بین استان‌های غیرساحلی در زمینه تولید ماهی در منابع آبی به خود اختصاص داده است.

مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی از فعالیت ۲۷۰ مزرعه پرورش ماهیان سردآبی با تولید سالانه هشت هزار تن ماهی، ۲۳ مرکز تکثیر ماهیان زینتی با تولید بیش از چهار میلیون بچه ماهی در استان خبر داد و ادامه داد: همچنین ۸۰ مرکز پرورش ماهیان گرم آبی با تولید ۹۸۰ تن در سال در استان مشغول فعالیت است.

قریشی با اشاره راه اندازی یک مزرعه ۱۰ هکتاری آرتمیا در فسندوز میاندوآب با تولید یک تن سیست و ۱۰ تن بیومس آرتمیا اذعان کرد: در حال حاضر مجتمع دو هزار هکتاری دشت فسندوز میاندوآب برای پرورش آرتمیا راه اندازی شده که تا پایان سال ۲۰۰ هکتار آن به بهره برداری می‌رسد.

مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی در خصوص صادرات ماهی به کشور‌های همسایه تصریح کرد: پیش بینی می‌شود در سال جاری ۳۰۰ تن انواع ماهی از استان به کشور‌های همسایه از جمله جمهوری آذربایجان، ترکیه و عراق صادر شود که ارزش آن‌ها بیش از یک میلیون دلار می‌باشد.

او بیان کرد: با توجه به کیفیت مطلوب ماهی تولید شده در آذربایجان‌غربی، راه‌اندازی واحد‌های بسته‌بندی آبزیان و توجه بیشتر به مقوله صادرات آبزیان و حمایت از صادرکنندگان می‌تواند نقش مهمی در افزایش صادرات این محصول داشته باشد و بهره‌وری و سود فعالان این بخش را افزایش دهد.

مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی در خصوص تحقق شعار سال در بخش صنعت آبزی پروری خاطرنشان کرد: راه‌اندازی مراکز، مزارع و مجتمع‌های جدید تکثیر و پرورش آبزیان، ارتقا بهره‌وری در مزارع موجود از طریق اجرای سیستم مکانیزاسیون، حمایت کارشناسی و ارائه تسهیلات بانکی کم‌بهره به مزارع تکثیر و پرورش آبزیان و اجرای طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی، آموزشی و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها مختلف از جمله این برنامه‌ها است.

رتبه نخست صید آبزیان آذربایجان غربی در بین استان‌های غیرساحلی کشور

این ظرفیت و قابلیت چشمگیر آذربایجان‌غربی باعث شده است تا این استان با صید سالانه بیش از ۶ هزار و ۴۰۰ تن انواع ماهی از سد‌ها و منابع آبی خود همچنان رتبه نخست صید آبزیان را در بین استان‌های غیرساحلی کشور به خود اختصاص دهد؛ از طرفی دیگر در این استان پر آب، ۴۲۰ مجتمع و مزرعه پرورش آبزیان وجود دارد که در آن‌ها نیز سالانه بیش از هشت هزار و ۹۸۰ تن انواع ماهی پرورشی سردآبی و گرمابی تولید و روانه بازار مصرف می‌شود.

آذربایجان‌غربی با کشور‌های جمهوری‌آذربایجان، ترکیه و عراق هم مرز است و پیداکردن بازار‌های هدف در این کشور‌ها و دیگر کشور‌های منطقه نیز زمینه شکوفایی بیش‌از پیش صنعت آبزی‌پروری را در آذربایجان‌غربی فراهم می‌کند.

ماهی گیری از آب‌های زلال این شهرستان تا آن اندازه پیش رفته که انتظار می‌رفت با گرانی قیمت گوشت قرمز، مصرف ماهی جایگزین مناسبی برای این محصول پر طرفدار باشد، اما افزایش قیمت تمام شده محصولات آبزی این انتظار را معقول جلوه نداد و بشقاب پلو‌ها را خالی از گوشت و ماهی کرد.

جای خالی ماهی‌‌ در سفره خانوار

‌قیمت سفره مردم این روزها چقدر تمام می‌شود؟ 

یکی از ماهی فروش‌های خیابان فردوسی مهاباد در این ارتباط می‌گوید: نرخ فروش ماهی در این استان در یکسال گذشته با یک روند افزایشی روبرو شده که به ویژه قیمت فروش هر کیلوگرم ماهی قزل آلا به حدود ۲ برابر رسیده است.

او باور دارد این مساله باعث شده میزان خرید نسبت به مدت مشابه سال قبل به نصف کاهش یابد در حالیکه به صورت میانگین روزانه حدود ۳۰۰ کیلوگرم فروش داشته این میزان اکنون به حدود ۱۵۰ کیلوگرم رسیده است.

فتاحی با اشاره به اینکه دلایل این کاهش خرید چشمگیر نیاز به بررسی مسئولان و کارشناسان این حوزه دارد، افزود: افزایش قیمت‌ها کاهش فروش را برای فروشنده‌ها جبران کرده، اما مهم سفره مردم است.

 احمدی از دیگر فروشندگان گوشت ماهی مهاباد در منطقه در محله میدان آرد می‌گوید: ما از تمام سود خود کم کردیم تا قیمت‌ها به حدودی برسد که مشتری‌ها حفظ شوند؛ هر چند که هیچ موفقیتی به دست نیامده است و هر روز با افزایش قیمت از میزان خرید مردم کاسته می‌شود.

او افزود: این روز‌ها خریداران مرغ بیشتر شده‌اند و خیلی از خانواده‌ها به دنبال دل و جگر مرغ هستند تا پروتئین خانوار خود را تامین کنند.

این فروشنده گوشت اذعان کرد: قیمت ارز تأثیر زیادی بر نرخ گوشت و مرغ  و ماهی گذاشته است و به صورت متناوب شاهد رشد قیمت‌ها هستیم که خوشبختانه با ثابت شدن قیمت ارز در حدود ۲۰ هزار تومان تا حدودی از نوسان قیمت‌ها کاسته شده است.

کوروش سعیدی مدیر امور شیلات مهاباد نیز معتقد است: با توجه به افزایش قیمت‌ها بخصوص ماهی قزل آلا میزان مصرف به صورت محسوس کاهش داشته، اما این کاهش در مصرف سرانه نمی‌تواند زیاد تاثیر گذار باشد.

او در خصوص دلیل این گرانی‌ها گفت: افزایش قیمت نهاده‌ها (خوراک آبزیان، بچه ماهی، مکمل‌ها و بخش خدمات) از دلایل اصلی افزایش قیمت ماهی پرورشی از جمله قزل آلا است.

برخی بر این باورند صادرات ماهی به کردستان عراق از دیگر دلایل گرانی است که مدیر امور شیلات تاکید کرد: با توجه به شرایط خاص ماهی در فساد پذیری سریع آن و امکان صادرات به صورت قانونی از مبادی مرزی احتمال قاچاق ماهی اصلا وجود ندارد.

سعیدی گفت: جلوگیری از افزایش قیمت ماهی از طریق کاهش یا تثبیت قیمت نهاده‌ها به خصوص در تولید ماهیان پرورشی مانند قزل آلا در دست اقدام است.

او به ارائه راهکار‌هایی برای حل معضل رکود آبزی پروری ماهیان سردابی پرداخت و گفت: مسائلی همچون تحریم فقط یک بهانه است، زیرا حتی ۲۰ درصد مشکلات ما به تحریم ربطی ندارد و یا کم آبی ربطی ندارد چرا که اگر کم آبی یکی از مشکلات بود چرا استخر‌های دومنظوره احداث می‌کردیم.

این مقام مسئول افزود: اگر خواهان رسیدن به واقعیت در بخش صنعت هستیم باید عملی کار کنیم و صنعت را توسط تشکل‌ها و بخش خصوصی آنالیز کرده و ریشه مشکلات را بیابیم و از دولت کمک بخواهیم.

ایجاد زمینه برای افزایش تولید محصولات شیلات و آبزی پروری از جمله این گام هاست که با تلاش‌های گسترده مردم و حمایت دستگاه‌های اجرایی میزان تولید محصولات آبزی در این استان از حدود یک هزار تن اوایل پیروزی انقلاب اسلامی اکنون به تولید بیش از ۹ هزار و ۷۰۰ تن انواع ماهی سرد و گرم آبی رسیده است.

از آمار و ارقام که بگذریم آنچه که در این خصوص غیر قابل انکار است استفاده مفید استان از آب‌های زلالش در راستای پیشرفت و توسعه صنعت شیلات است این موضوع ذهن را با این مساله درگیر می‌کند که با وجود تمام این اتفاقات خوب پس دیگر نباید سفره مردم مهاباد خالی از ماهی باشد.

البته ناگفته نماند که خالی بودن سفره‌های مردم از ماهی صرفا تنها دلیلش افزایش قیمت این محصول نیست بلکه فرهنگ غذایی نامناسب و گرایش بسیار به تغذیه ناسالم نیز می‌تواند از دیگر دلایل مهم کاهش سرانه مصرف باشد.

آذربایجان غربی از استان‌هایی است که اقتصاد مردمان آن به عرصه کشاورزی وابستگی زیادی دارد که در سال‌های گذشته با اتکا به این توانمندی ها، گام‌های اساسی در راستای تقویت این حوزه برداشته شده است.

در حال حاضر با توجه به رشد فناوری در ساخت تجهیزات پیشرفته صیادی و آبزی پروری محدودیتی در امکانات اقتصادی وجود ندارد، اما به دلیل کاهش ذخایر و به دلیل بهره برداری‌های بی رویه گذشته و خواست‌های نامحدود بهره برداران از یک طرف و تقاضای روزافزون بشر برای آبزیان به دلیل آگاهی از مزایای سالم تر آن نسبت به سایر پروتئین‌ها مسئله کمیابی در اقتصاد شیلات مطرح می شود و لزوم تخصی بهینه منابع را برای بهره گیری آن ضروری می‌سازد.

در شرایط بحران و تحریم، همواره معادلات تعریف شده اقتصادی بهم می‌ریزد که باید با اتخاذ راهکار‌های عملیاتی و اجرایی آن را مدیریت کرد و امروز که کشور ما با تحریم ظالمانه دشمنان مواجه می‌باشد و طلای سیاه روزگار پرنوسانی را سپری می‌کند، باید به دنبال استفاده از دیگر ظرفیت‌ها برای ارزآوری بیشتر و توسعه اقتصادی بود که در این میان صنعت آبزی پروری می‌تواند گزینه‌ای خوب و در خور توجه باشد.

با توجه به ظرفیت و توانمندی در بخش تولید و استحصال از دریا و استخر‌های پرورشی این انتظار می‌رود که از تولید کنندگان و صادرکنندگان بیشتر حمایت شود، زیرا در گذشته صادرات آبزیان به اروپا یکی از اقدام‌های خوب بوده که باید تداوم یابد و موجب ارز آوری بیشتر در این بخش شود.

گزارش از سپیده خشمن

انتهای پیام / س خ