به گزارش خبرنگار حوزه رادیو تلویزیون گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، یکی از عوامل جذابیت آثار نمایشی پلیسی- معمایی، ورای پیچیدگی‌ها و گره‌های درگیرکننده داستان، ویژگی‌ها و خصوصیات اخلاقی و رفتاری کاراکتر اول اثر شامل پلیس یا کارآگاه خصوصی است. مجموعه‌های پلیسی- معمایی مطرح و پرمخاطب در دنیا بخش مهمی از جاذبه‌های خود را مدیون کاریزمای قهرمان اصلی هستند. برای مثال، کاراکتر‌های اصلی فیلم‌ها و سریال‌هایی که با نگاه یا محوریت قصه‌های آگاتا کریستی ساخته شده اند، عموماً علاوه بر تیزهوشی و نکته سنجی فوق العاده، از یک سری خصوصیات اخلاقی عمدتا با سویه طنازانه و شوخ طبعانه هم بهره می‌برند. به عنوان نمونه‌های شاخص چنین شخصیت‌هایی می‌توان هرکول پوآرو و خانم مارپل را مثال آورد. در دیگر کاراکتر‌های این چنینی مانند شرلوک هلمز هم می‌توان رگه‌هایی از رفتار‌های طنازانه را رویت کرد. این قاعده حتی درباره برخی کارآگاهان پلیس که بالفطره و به واسطه مقتضیات شغلی، رفتار‌های جدی تری دارند هم صدق می‌کند، مثالش کمیسر ناوارو.

مداقه‌ای بر سریال‌های پلیسی- معمایی که تا به امروز در تلویزیون ایران ساخته و پرداخته شده، موید این مطلب است که بیش و کم، تمامی کاراکتر‌هایی که به عنوان قهرمان اصلی، نقش محوری را در بازکردن گره‌ها و پرده برداشتن از جنایات ایفا کرده اند، نه تنها از طنازی کلامی و رفتاری بی بهره بوده اند که حتی، از آن سوی بام افتاده و اخلاق و منشی به شدت جدی و خشک داشته اند. در این میان اما، یک استثنا وجود دارد و آن هم سریال «سرنخ» به کارگردانی کیومرث پوراحمد است. امیرحسین اوصیا به عنوان کاراکتر اول این سریال نه تنها همچون اسلاف خود، خشک و جدی و عصا قورت داده نیست که خونسرد و آرام، با طنازی‌های منحصر به فرد و خاص است.

پوراحمد در مقام نویسنده و کارگردان سریال سرنخ در کنشی هوشمندانه و خلاقانه، با انتخاب لهجه اصفهانی برای شخصیت اول سریالش و خصوصیات اخلاقی مردم این دیار که به طنازی و نکته سنجی شهره اند، به امیرحسین اوصیا وجوهی شیرین و خودمانی بخشیده است، با این هدف که مخاطبان، این پلیس طناز اصفهانی را از خودشان بدانند و بیشترین همراهی و همذات پنداری را با او داشته باشند. پوراحمد برای ایفای نقش این کارآگاه هم به سراغ جهانبخش سلطانی رفته که ذاتاً یک اصفهانی اصیل است و تحت لهجه اش حتی در نقش آفرینی‌های جدی هم قابلیت رصد دارد. سلطانی هم در ایفای این نقش سنگ تمام گذاشته و انصافا یکی از بهترین بازی هایش در تلویزیون را به نمایش گذاشته است.

کارگردان مجرب و کارکشته تلویزیون و سینمای ایران در مسیر ایرانیزه کردن پلیس سریالش، در طراحی لباس و جزئیات هم چنین ملاحظه‌ای را داشته است. اوصیا برخلاف بسیاری از کارآگاهان سریال‌های پلیسی- معمایی ایرانی مثلا کاراگاه علوی با بازی احمد نجفی و حتی سرگرد امیری سریال کلانتر با نقش آفرینی ایرج نوذری، نوع پوشش و لباسش هم کاملاً ایرانی است و نه پالتو بلند می‌پوشد و نه کلاه شاپو بر سر می‌گذارد و نه همیشه کلت بندی بر شانه دارد. کارآگاه سریال سرنخ انسانی خونسرد و شوخ طبع است که البته در کار خود تبحر دارد و به وقتش مو را از ماست می‌کشد، بدون رفتار‌های گل درشت و ادا‌های از قاب بیرون زده.

این کارآگاه ایرانی البته بسان همه کاراکتر‌های مشابه اش، دستیاری هم دارد که از نظر شخصی و رفتاری به نوعی در نقطه مقابل او قرار می‌گیرد. مصطفی نجم به عنوان دستیار اوصیا جوانی جدی، آداب دان و ماخوذ به حیا است که هر چند در اوان کار با شوخ طبعی میانه چندانی ندارد؛ اما در ادامه، به شدت تحت تاثیر شخصیت رییسش قرار می‌گیرد و هر چه از قصه می‌گذرد، بیشتر به خصوصیات اخلاقی او نزدیک می‌شود. اوصیا و مصطفی برخلاف آنچه که پیش از سرنخ دیده ایم، نه تنها رابطه صرف رسمی و نظامی با هم ندارند و ارتباط کلامی شان در حد بله قربان و اصطلاحات پلیسی خلاصه نمی‌شود که اتفاقا بسیار صمیمی هستند و روابطی دوستانه و خارج از مناسبات خشک و جدی کاری دارند. این کارآگاه و دستیار ایرانیزه شده اش، ترکیبی دلچسب و جذاب را در پیش روی مخاطبان سریال سرنخ قرار می‌دهند و یکی از بهترین زوج‌های پلیسی سریال‌های وطنی را می‌آفریند.

شخصیت پردازی خلاقانه و متناسب با روحیات مخاطب، تنها نقطه قوت سریال سرنخ به شمار نمی‌رود که قصه‌های هر قسمت از این مجموعه، به لحاظ سویه معمایی و برخورداری از امتیاز درگیر کردن فکر و ذهن بیننده با داستان هم به قدر کفایت جذاب است و می‌تواند مخاطب را تا یافتن سرنخ و پیدا کردن عامل یا عاملان جنایت با خود همراه نگه دارد. حضور کاراکتر مادر اوصیا با بازی به یادماندنی مرحومه پروین‌دخت یزدانیان و پرداختن به زندگی خصوصی و مشکلات خانوادگی این کارآگاه هم به جذابیت‌های سریال سرنخ افزوده است.

کیومرث پوراحمد نقش‌های اصلی هر قسمت از سریالش را که جداگانه از قصه‌های مجزا برخوردار هستند، به بازیگران توانمندی سپرده است که نقش آفرینی‌های برخی از آن‌ها همچنان در خاطر جمعی مخاطبان تلویزیون به یادگار مانده است. برای مثال، بازی رضا کیانیان و محمدرضا فروتن در قسمت‌هایی که حضور دارند بی نظیر و به شدت تاثیرگذار است.

سریال سرنخ از جمله مجموعه‌های نمایشی تلویزیون به شمار می‌رود که با وجود گذشت نزدیک به ۲۵ سال از ساخت و نمایش اولیه اش از شبکه اول سیما همچنان اثری جذاب و برخوردار از جاذبه‌های فراوان است. سریال کیومرث پوراحمد نه تنها در نمایش اولیه در سال ۱۳۷۵ که در بازپخش‌های بعدی از جمله آخرین‌ آن در شبکه آی فیلم با استقبال مخاطبان مواجه شده است. امیدواریم حال که قرار است سری دوم این سریال ساخته شود، همه ملاحظات لحاظ شود تا علاوه بر زائل نکردن یاد و خاطره فصل اول، اثری تماشایی در سری دوم تدارک دیده و به علاقه‌مندان آثار پلیسی- معمایی تقدیم شود.

این روز‌ها تماشای سریال سرنخ را از شبکه آی فیلم از دست ندهید. دستپخت کیومرث پوراحمد همچنان خواستنی و دیدنی است.

یادداشت از محسن محمدی