باشگاه خبرنگاران جوان شهرکرد گزارش می‌دهد؛
بخت واژگون اشک مریم
دشت لاله‌های واژگون یکی از زیباترین جلوه‌های بدیع و طبیعی چهارمحال و بختیاری است که می‌توان آن را «نقاشی ممتاز خالق هستی» نامید.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، گیاهی تک لپه با برگ های نیزه ای به ارتفاع ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر که گاهی اوقات ارتفاع آن به ۱.۵ متر هم می رسد.
این گیاه چند ساله با گل های بسیار زیبا از خانواده سوسنیان (لیلیاسه) بوده که بر خلاف سایر گونه های لاله و گل‌های دیگر از ساقه به سوی زمین برگشته است و به خاطر وجود قطرات آب در جام گل آن به اشک مریم شهرت دارد.
این گل‌های زنگولهای شکل به آفتاب کامل، رطوبتِ تا کمی خشک و دمای بین ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتیگراد نیازمند است. دوام آن پس از چیدن ۲۴ ساعت بوده و عموماً قرمزرنگ است که البته انواع زرد تا حنایی آن نیز به صورت نادر وجود دارد وخطر انقراض آن‌ها را تهدید می کند.
لاله واژگون از منحصر به‌فردترین گونه گل‌ها و گیاهان بومی و وحشی مناطق کوهستانی ایران است که این گونه گیاهی در ارتفاعات سردسیر کهگیلویه و بویراحمد، اشتران کوه لرستان، کوه‌های کوهرنگ چهارمحال و بختیاری و گلستان کوه در خوانسار و روستای هنده از توابع گلپایگان در سطح وسیع و قابل توجهی می‌روید و به عقیده گیاه شناسان، نسل این گل سر به زیر به سرعت در حال انقراض بوده و زیستگاه و تعداد این گونه گیاهی بسیارکم شده است.
شهرستان کوهرنگ، مهد لاله‌های واژگون
دشت لاله‌های واژگون چهار محال و بختیاری یکی از زیباترین جلوه‌های بدیع و طبیعی این استان است تا جایی که می‌توان از آن به عنوان «نقاشی ممتاز خالق هستی» یاد کرد.
اگرچه اکوتوریسم طبیعی آبی برفی چهارمحال و بختیاری جاذبه‌های گردشگری طبیعی زیادی را در خود جای داده است، اما زیبایی دشت لاله‌های واژگون، چون تابلوی بی‌بدیل همه جاذبه‌های گردشگری این استان را تحت شعاع خود قرار داده است.
بیشتر بخوانید
اینکه بام ایران به «دیار لاله‌های واژگون» شناخته می‌شود، تنها در حد یک نام نیست، بلکه تماشای دشت لاله‌های واژگون با چشم‌انداز خیره کننده برای هر تازه واردی با مسمی بودن این نام را «عینیت» می‌بخشد.
این دشت زیر پوششی رنگارنگ از لاله‌های سرخ رنگ و واژگون، در ۱۲ کیلومتری چلگرد و در نزدیکی روستای بنواستکی کوهرنگ آرمیده است. هوای لطیف، سبک و پاک دشت و پوشش گیاهی بسیار غنی و ارزشمند آن چشم دل هر بیننده‌ای را می‌نوازد.
لاله واژگون از گیاهان علفی پیازدار و چندساله‌است که تاکنون ۱۵ گونه آن در ایران شناسایی شده‌است. گونه زرد کمرنگ متمایل به لیمویی این گل‌ها موسوم به لاله گرگانی بین ۵۰ تا ۸۰ سانتیمتر ارتفاع دارد.
این گیاه را اشک مریم یا لاله اشک هم می‌خوانند. وجه تسمیه چنین نامی به داستان‌های اسطوره‌ای بازمی گردد. این که این لاله، شاهد مرگ سیاوش بوده و از غصه این اتفاق سربه زیر شده و اشک می‌ریزد.
اشک‌های لاله واژگون در حقیقت شیره‌ی بی رنگی هستند که در درون لاله قرار دارند و گاهی به سمت پائین سرازیر می‌شوند.
فرو آوردن سرتسلیم غنچه‌های نوبر لاله‌های دشت واژگون با اینکه سرآمد زیبایی همه رستنی‌ها و نباتات هستند به زبان بی‌زبانی به هر بیننده‌ای افتادگی در برابر ذات خدواند را می‌آموزد.
لاله‌های واژگون تنها جلوه‌گر یک زیبایی بی‌نظیر نیست، بلکه این "رستاخیز" زیبای خاک تزیین شده از زیباترین لاله‌ها نوید بخش «رستاخیز آخرت» است.
لاله واژگون از گل‌های بهاری است که به طور طبیعی در ماه‌های فروردین و اردیبهشت گل می‌دهد و گل‌های آن بسیار جذاب و با عمر کوتاه است.
دشت لاله‌های واژگون خسته از میزبانی گردشگران
بارگذاری اکوتوریسمی، سرازیر شدن سیل ویرانگر گردشگران ناآگاه، انفعال دستگاه‌های متولی و آماده نکردن زیرساخت‌های لازم برای این بارگذاری و تبدیل شدن به یک جاذبه طبیعی گردشگری سبب شده که هر ساله از شادابی و تجدید حیات طبیعی لاله‌ها کاسته شده و روند کاهش تراکم لاله‌ها و وسعت این اثر طبیعی کم همتا شدت یابد.
چیده شدن گل‌ها و خارج کردن غده و پیاز لاله‌ها از داخل خاک توسط برخی از بازدید کنندگان ناآگاه، بیشترین نقش تخریبی را در مجموعه عوامل انسانی مؤثر در تشدید روند تخریب و رخوت دشت لاله‌ها داشته است.
فعال محیط زیست و منابع طبیعی در چهار محال و بختیاری گفت: شکستن ساقه گل‌ها در اثر پهن کردن زیراندازها، لگدمال کردن لاله‌ها در اثر تردد‌های غیر اصولی و غیر ضروری بازدیدکنندگان در دشت و عدم کنترل فرزندان و ممانعت از آسیب رسانی آنان به گل‌ها و گیاهان، روند طبیعی گل دهی و بذردهی لاله را مختل و تجدید حیات طبیعی دشت را به مخاطره انداخته است.
هومان خاکپور افزود: ورود دام به دشت خصوصا در اواخر اردیبهشت و خردادماه در مرحله بذردهی گل‌ها یکی دیگر از عوامل مؤثر کاهش تراکم و شادابی لاله‌ها بوده که با اخلال در ریزش بذر و ممانعت از استقرار بذور در خاک، زادآوری طبیعی لاله‌ها را بسیار شکننده و مختل می‌کند.
او عنوان کرد: اخیرا طغیان آفات و بیماری‌ها هم به این عوامل اضافه شده که می‌تواند در شادابی و زادآوری طبیعی لاله‌ها بسیار مؤثر باشد.
خاکپور تاکید کرد: طغیان آفات و بیماری ناشی از ضعف بیولوژیکی لاله‌ها بوده که علت آن همان عوامل انسانی، فشار دام و نامدیریتی حاکم بر این جاذبه طبیعی است.
لاله‌هایی که در حیاط خانه‌ها می‌رویند زمان را گم می‌کنند
در سال‌های اخیرعده‌ای از بازدید کنندگان ناآگاه گل‌های واژگون را چیده و غده و پیاز آن‌ها را برای کاشت در منزل خارج کردند.
خارج کردن غده و پیاز لاله‌ها از داخل خاک توسط برخی از بازدید کنندگان ناآگاه، بیشترین نقش تخریبی را در مجموعه عوامل انسانی مؤثر در تشدید روند تخریب و رخوت دشت لاله‌ها داشته است.
این مسئله یک زنگ خطر جدی برای دوستداران طبیعت خواهد بود، قطعا جایگزین شدن هر کدام از لاله‌ها که بر اثر بی‌مبالاتی یک عده گردشگرنما تخریب می‌شود، به‌نوعی غیرممکن است.
رئیس اداره حمایت و حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری معتقد است ورود خیل گردشگران به این منطقه در سال‌های گذشته و بی توجهی آن‌ها موجب تخریب دشت لاله‌های واژگون شده است.
محمد رضا محمدی با بیان اینکه در حال حاضر آسیب‌هایی به دشت لاله‌های واژگون چهارمحال و بختیاری وارد شده است، اظهار داشت: جداکردن پیاز لاله‌ها موجب از بین رفتن گونه‌های مقاوم لاله در این منطقه شده است.
رئیس اداره حمایت و حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: در حال حاضر لاله‌هایی که دارای ارتفاع یک متر بودند اکنون از نیم‌متر بیشتر رشد نمی‌کنند.
حالا اشک مریم دیگر نه در سوگ سیاوش که به حال خویش می‌گرید و زمان شکوفایی را هم گم کرده است.
کاهش سطح دشت لاله‌های واژگون به ۴۰۰ هکتار
صالحی مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: سطح دشت لاله‌های واژگون شهرستان کوهرنگ از چهار هزار هکتار به ۴۰۰ هکتار در سال‌های اخیر رسیده است.
او از قرق دشت لاله‌های واژگون در شهرستان کوهرنگ خبر داد و گفت: این دشت در سال‌های اخیر در حال زوال است و گونه‌های گیاهی واقع در این دشت در حال انقراض هستند و مراتع نیز در معرض خطر هستند.
صالحی اضافه کرد: تخریب از سوی گردشگران، خشکسالی، چرای مفرط و ... از جمله دلایل کاهش سطح دشت لاله‌های واژگون است.
او با بیان اینکه از ورود گردشگر به این منطقه جلوگیری می‌شود گفت: برای احیای این دشت با همکاری سازمان محیط‌زیست و اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری برنامه‌هایی در دستور کار قرار گرفته است، برای احیای گونه‌های گیاهی در این دشت بذر برای کشت در اختیار مردم محلی و مرتع‌داران قرار می‌گیرد.
صالحی با اشاره به اینکه همانند دشت لاله‌های واژگون با این مساحت در کشور وجود ندارد، یادآور شد: تنها در بخشی از استان اصفهان لاله‌های واژگون به‌صورت پراکنده و محدود وجود دارد.
او ادامه داد: مقرر شد سالیانه اعتباری برای احیای دشت لاله‌های واژگون در شهرستان کوهرنگ اختصاص داده شود.
ممنوعیت ورود به دشت لاله‌های واژگون
امسال ورود به دشت لاله‌های واژگون در کوهرنگ ممنوع است.
مرتضی زمانپور فرماندار کوهرنگ گفت: به منظور جلوگیری از تجمع مسافران و گردشگران در خصوص پیشگیری از شیوع کرونا و از سوی دیگر برای حفاظت از گونه نادر دشت لاله، دیدار از دشت لاله‌های شهرستان ممنوع و دشت لاله قُرق است و هیچ گردشگر و مسافری مجاز به تردد در این منطقه نیست.
در ایران لاله واژگون تحت تاثیر دمای هوا از اوایل بهار در نواحی شمالی زاگرس شروع به شکوفایی می‌کند و در مناطق جنوبی در اواسط تابستان به گل می‌نشیند، معمولا از اوایل اردیبهشت ماه گلدهی این گیاه آغاز و تا پایان فصل بارش ادامه دارد.
در ایران براساس سیاست‌های سازمان حفاظت محیط زیست، لاله واژگون به عنوان ذخیره ژنتیکی و عنصر زیبایی شناختی قلمداد می‌شود و به همین دلیل حفاظت از آن ضروری است.
گیاه لاله واژگون از جمله گیاهان در خطر انقراض کشور است که هرساله به دلیل برداشت غیرقابل کنترل گل و پیاز از رویشگاه‌های طبیعی، بیش از پیش در معرض نابودی قرار دارد، از دست دادن این نعمت بزرگ که از میلیون‌ها سال پیش به ما به ارث رسیده است، ضایعه‌ای بزرگ خواهد بود.
انتهای پیام/ش
