به مناسبت بزرگداشت روز عطار؛
پرواز سیمرغ عطار از زمین تا وصال حقیقت/ گذر از سی مرغ وجود برای خداشناسی درون
عطار نیشابوری، مراحل شناخت خداوند را با گذر از سی مرحله در وجود خود انسان‌ها به آن‌ها نشان می‌دهد.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری مشهور به شیخ عطّار نیشابوری عارف، صوفی و شاعر بزرگ ایرانی در قرن ششم هجری قمری کتاب منطق‌الطیر از مثنوی‌های تمثیلی عرفان اسلامی را سروده است، او در این کتابش مراحل و منازل پوییدن و جُستن عرفان یعنی شناختن راز‌های هستی را در هفت منزل عنوان کرده است.
در این کتاب هفت وادی به ترتیب طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت، و فقر آورده شده که سرانجام به فنا می‌انجامد، در داستان منطق‌الطّیر، گروهی از مرغان برای جستن و یافتن پادشاهشان سیمرغ، سفری را آغاز می‌کنند، در هر مرحله گروهی از مرغان از راه بازمی‌مانند و به بهانه‌هایی پا پس می‌کشند، تا اینکه پس از عبور از هفت مرحله، از گروه انبوهی از پرندگان تنها «سی مرغ» باقی می‌ماند و با نگریستن در آینه حق درمی‌یابند که سیمرغ در وجود خود آن‌هاست در نهایت با این خودشناسی مرغان جذب جذبهٔ خداوند می‌شوند و حقیقت را در وجود خویش می‌یابند.
۲۵ فروردین ماه، روز ملی بزرگداشت شیخ فرید الدین عطار کدکنی نیشابوری شاعر و عارف نامدار قرن ششم هجری قمری است، شهرت و آوازه‌ش ما را بر آن داشت تا گذری داشته باشیم بر آثار فاخر و ارزشمندش که طی قرنها هنوز زنده است و هنوز اهالی ادب آثارش را به عنوان فاخرترین آثار ادب و فارسی کهن در صدر مطالعات خود قرار می‌دهند.
بیشتر بخوانید
آثار؛ مثنوی‌ها، منثور و تعدادی اثر منسوب به عطار
عطار آثاری دارد همچون مثنوی‌ها
مثنوی‌ها؛ دیوان اشعار که مجموعه‌ای از قصاید و غزلیات عطار که بیشتر آن‌ها عرفانی و دارای مضمون‌های بلند صوفیانه است.
اسرارنامه، اسرارنامه یکی از مثنوی‌های مسلم‌السند فریدالدین عطار نیشابوری و احتمالاً از جمله نخستین آثار او بوده‌است، این اثر مشتمل است بر ۳۳۰۵ بیت در ۲۲ مقاله. سه مقاله نخستین آن به ترتیب دربارهٔ توحید و نعت رسول اکرم (ص) و فضائل خلفای راشدین است، از مقاله چهارم به بعد دربارهٔ موضوعات گوناگون تصوف است، مقاله پنجم دربارهٔ اهمیت عشق و برتری آن از خرد با ابیات معروف ذیل آغاز می‌شود.
الهی‌نامه، این کتاب که عطار خود در اواخر عمرش در مختارنامه (و شعر زیر) با نام خسرونامه به آن اشاره می‌کند سرشار از داستان‌های دلکش کوتاه و بلند است که همگی در بین یک داستان اصلی فوق‌العاده گنجانده شده‌اند. این کتاب مانند کتب دیگر با ستایش خداوند و محمد بن عبدالله و خیلفه‌های چهارگانه آغاز می‌شود و سپس در هشت بیت روح انسان را مورد خطاب قرار می‌دهد و برای او شش فرزند: نفس، شیطان، عقل، فقر، علم و توحید ذکر می‌کند.
منطق الطیر، مقامات الطیور که با نام منطق الطیر خوانده می‌شود شرح سفر مرغان است به درگاه سیمرغ، داستان شیخ صنعان طولانی‌ترین داستان این کتاب است و حدود ۴۰۸ بیت دارد و سرگذشت و عشق و دلدادگی پیری زاهد به نام صنعان به دختری ترسا را بیان می‌نماید.
مصیبت‌نامه، در بیان مصیبت‌ها و گرفتاری‌های روحانی سالک و مشتمل است بر حکایات جذاب و خواندنی، این اثر پس از منطق‌الطیر مهم‌ترین منظومهٔ اوست.
مختارنامه، مجموعه رباعیات دارای پنجاه باب در موضوعات مختلف است.
اشترنامه، بیان ارشاد، جواهرنامه، جوهرالذات، حیدرنامه، خسرونامه، دیوان قصاید و غزلیات، سی‌فصل، شرح‌القلب، گل و هرمز، لسان‌الغیب، مظهرالعجایب، نزهت‌الاحباب، هیلاج‌نامه، وصلت‌نامه و ولدنامه از دیگر آثار مثنوی اوست.
همچنین در منثور او اخوان‌الصفا و تذکرةالاولیا، شرح حال و سرگذشت مربوط به نود و هفت تن از اولیاء و مشایخ تصوف آمده است.
همچنین از بی‌سرنامه، بلبل‌نامه و پندنامه نیز جزء آثار مربوط و منسوب به عطار نام برده شده است.
عارفی بزرگ از دیار نیشابور
پروفسور اشرف زاده عطار شناس و کارشناس ادبیات در بیان جایگاه عطار و معرفی آثارش می‌گوید: عطار یک شاعر عارف و یک عارف شاعر است که مورد تایید استاد جلال الدین محمد مولوی بلخی و بسیاری از عرفا است، یک خصوصیت برجسته عطار بلندای همت اوست که باعث شده سربه درگاه هیچ پادشاهی فرود نیاورد.
او با بیان اینکه آثار عطار برسه اصل عشق زیبایی و عرفان بنا شده است می‌افزاید: عشق بن مایه اصلی سیر و سلوک و بیان وادی‌های هفتگانه عطار است که دومین وادی وادی عشق است او عشق را تنها مخصوص انسان می‌داند و برای فرشتگان نیز لحاظ می‌کند که اگر این چنین نبود هیچ گاه ذکر نمی‌گفتند و سجود نمی‌کردند پس آن‌ها هم عاشقانه حول درگاه الهی می‌چرخند و تسبیح می‌گویند، اما چیزی که انسان دارد و فرشتگان ندارند درد است. درد همان شود و شوق است که به عاشق می‌دهد و به آن حرکت می‌دهد تا برسد به جایی که مقصد و مقصود است.
این کارشناس ادبی ادامه می‌دهد: موضوع دوم انسان است که از دیدگاه عطار انسان سایه خداست و انسان در نزد خدا آنقدر اهمیت دارد که جمال الهی در انسان منعکس می‌شود.
مرد نام آور تاریخ ادبیات
فرح اندوز کارشناس و استاد ادبیات نیز در ادامه به خصوصیات عطار می‌پردازد و می‌گوید: عطار، یکی از شاعران بزرگ متصوفه و از مردان نام آور تاریخ ادبیات است، او برای بیان مقاصد عرفانی خود بهترین راه یعنی آوردن کلام ساده و بی پیرایه و خالی از هرگونه آرایش را انتخاب کرده است، او سرمشق عرفای نامی بعد از خود همچون مولوی و جامی قرار گرفته و آن دو نیز به مدح و ثنای این مرشد بزرگ پرداخته اند، چنانکه مولوی گفته است:
من آن مولای رومی ام که از کِلکَم شَکِر ریزد و لیکن در سخن گفتن غلام شیخ عطارم
بیشتر بخوانید
- نیشابور میزبان همایش علمی فرهنگی دوسالانه شیخ فرالدین عطار نیشابوری
- سفر مجازی به نیشابور شهر فشرده ای از ایران بزرگ
- برگزاری نخستین دوسالانه عطار در نیشابور
او ادامه می‌دهد: روزی عطار در دکان عطاری خود مشغول به معامله بود که درویشی به آنجا رسید و از او در خواست کمک می‌کند، ولی عطار به درویش چیزی نمی‌دهد و درویش به او می‌گوید: ای خواجه تو چگونه می‌خواهی از دنیا بروی؟ عطار گفت: همانگونه که تو از دنیا می‌روی. درویش گفت: تو مانند من می‌توانی بمیری؟ عطار گفت: بله، درویش کاسه چوبی خود را زیر سر نهاد و با گفتن کلمه الله از دنیا برفت. عطار، چون این را دید شدیداً متغیر شد و از دکان خارج شد و راه زندگی خود را برای همیشه تغییر داد.
این استاد ادبیات با اشاره به اینکه این شعار آثار بسیاری دارد می‌افزاید: این عارف بزرگ هفت اثر مشهور شامل الهی‌نامه، اسرارنامه، مصیبت‌نامه، تذکرةالاولیا، منطق‌الطیر، خسرونامه و مختارنامه از خود به جای گذاشته است.
نام بر جلال و جبروت یونسکو افزود
حجت الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو نیز در بیان ویژگی‌های عطار می‌گوید: عظار نیشابوری نام شناخته شده‌ای است که ثبت نام در فهرست مشاهیر یونسکو برکمالات او نیفزود بلکه بر جلال و جبروت یونسکو افزوده است.
او ادامه می‌دهد: مجمع مرغان عطار و منطق الطیر او جهانی است و در دنیا بزرگانی مثل زان کلوکلییر که دارای دو اسکار است یکی ا افتخارات زندگی اش را آشنایی با منطق الطیر عطار می‌داند.
عطار همان طور که خودش در پایان اثر ارجمندش گفته است پایان ناپدیر است و هرکسی به فراخور فهمش در هر قرائتی دستاوردی جدید کسب می‌کند.
اکنون آرامگاه شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری در شهر نیشابور کعبه اهل دل و قبله عاشقان دل آگاه است که از سراسر ایران و جهان برای عرض ادب و ارادت به آنجا می‌آیند. این مقبره و باغ عطار نیشابوری در فاصله دو کیلومتری به سمت غرب از باغ و آرامگاه حکیم عمر خیام نیشابوری قرار گرفته است.
مقبره شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری توسط شخصی به نام قاضی القضاه یحیی بن صاعد ساخته شد و بنای اصلی آن هشت ضلعی است و سنگ مقبره از نوع سنگ سیاه و عمودی می‌باشد که اشعاری برروی آن حک گردیده است.
همه ساله نیز در ۲۵ فروردین در تقویم ملی کشور به نام روز ملی بزرگداشت شیخ فرید الدین محمد عطار نیشابوری نامگذاری شده است.
انتهای پیام//
گزارشگران؛ روح الله حسینی و فاطمه حسن زاده
