به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، شیراز در سال ۱۳۹۹ عنوان پایتخت کتاب ایران را کسب کرد. عنوانی که برای کسب آن فعالیت‌های بسیاری برای ترویج کتابخوانی انجام شد و در سایه این عنوان نهاد‌ها و ارگان‌های فرهنگی بسیاری کمر همت بستند تا شیرازی‌ها را کتابخوان کنند.

برخی منتقد نحوه عملکرد‌ها بودند و برخی فعالیت‌ها و عملکرد‌ها را مثبت می‌دانستند تا اینکه کرونا از راه رسید و بسیاری از فعالیت‌هایی که برای ترویج کتابخوانی در مکان‌های عمومی از جمله مدارس، دانشگاه‌ها و کتابخانه‌های عمومی انجام می‌شد متوقف شد.

با این حال متوقف شدن بسیاری از فعالیت‌ها به علت شوک حضور ناگهانی کرونا باعث تمدید عنوان پایتخت ملی کتاب ایران برای شیراز و فرصتی برای فعالیت در زیر سایه عنوان شد. البته چه با این عنوان و چه بی این عنوان هنوز بهانه‌ برای کتاب نخواندن بسیار است.

بهانه‌های کرونایی برای نخواندن کتاب

برخی معتقدند کرونا با تعطیلی‌های اجباری و دورکاری‌، فرصت بیشتری برای مطالعه در اختیارشان قرار داده است و برخی نظری متفاوت دارند.

بانویی که معلم است و این روز‌ها به صورت آنلاین کار تدریس را انجام می‌دهد، گفت: تدریس آنلاین دیگر نه وقتی برایم باقی می‌گذارد و نه چشم و سر و گردنی که بتوانم نگاهی به کتاب‌ها برای مطالعه آزاد داشته باشم.

بانوی خانه دار و البته تحصیل کرده‌ای هم گفت: کرونا آن قدر باعث فشار‌های عصبی شده است که دیگر تمرکزی برای مطالعه ندارم واقعا مدام به این مساله فکر می‌کنم نکند فردی از نزدیکانم کرونا بگیرد، یا خودم اگر کرونا بگیرم چه سرنوشتی خواهم داشت.

بانوی کارمندی هم علت کتاب نخواندن در روز‌های کرونایی را فشار‌های عصبی عنوان کرد و گفت: اصلا احوال خوبی ندارم فشار‌های اقتصادی از یک طرف و تاثیرات مخرب کرونا از طرف دیگر امانم را بریده است و نمی‌توانم کتاب بخوانم.

با توجه به این صحبت‌ها می توان گفت: در این مقطع زمان در مقایسه با قبل از کرونا، بهانه کتاب نخواندن فقط گرانی کتاب نیست.

با فردی که به صورت مجازی در عرصه فروش کتاب فعالیت دارد، در این باره صحبت کردم، او این نظر را دارد که کرونا کتابخوان‌ها را کتابخوان‌تر کرده و تاثیر آنچنانی بر افرادی که تمایلی برای مطالعه ندارند نداشته است.

به نظر این دوستدار کتاب، برای کسی که علاقه به مطالعه ندارد عنوان پایتخت کتاب ایران یا شیوع کرونا و عواقب آن نمی‌تواند عاملی برای ترغیبش به مطالعه شود، کسی که شیفته مطالعه است از هر فرصتی بهره می‌برد.

جایگاه کتاب‌های صوتی و دیجیتال درکتابخانه‌های عمومی؟

روح الله منوچهری مدیر کتابخانه‌های عمومی فارس درباره تاثیر کسب عنوان پایتخت ملی کتاب برای شهر شیراز گفت: کسب چنین عنوانی در شیراز باعث شد تکلیف بسیاری از مسائل حل نشده در عرصه کتاب، حل شود که از جمله آن‌ها می‌توان به مشخص شدن زمینی برای ساخت کتابخانه مرکزی شیراز اشاره کرد، بسیاری از کتابخانه‌های شیراز مجهز و بازسازی شد و فعالیت‌های بسیاری برای ترویج کتابخوانی در مکان‌های
عمومی انجام شد اما آمدن کرونا همه برنامه‌ها و برنامه ریزی‌ها را دگرگون کرد.

مدیر کتابخانه‌های عمومی فارس با بیان اینکه بسیاری از فعالیت‌های ترویج فرهنگ کتابخوانی با توجه به شیوع کرونا به صورت مجازی و از طریق وبینار‌های مختلف انجام می‌شود، گفت: استقبال از وبینار‌ها که با توجه به مناسبت‌ها و موضوع‌های مختلف با هدف ترویج فرهنگ کتابخوانی برگزار می‌شود، قابل توجه است.

منوچهری در زمینه عرضه کتاب‌های صوتی و دیجیتال در کتابخانه‌های عمومی عنوان کرد: ما هنوز برنامه‌ای برای در اختیار قراردادن این گونه کتاب‌ها به اعضا با توجه به قوانین حق نشر نداریم. هرچند یکی از فعالیت‌های گسترده‌ای که در شیراز برای ترویج کتابخوانی انجام می‌شود توجه به اعضاء ناشنوا و نابینا است که کتاب‌های صوتی و کتاب‌های خاصی در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد، کتاب‌هایی که با کسب اجازه از مولف تولید شدند.

منوچهری از کتابخانه‌هایی هم گفت که در شهر‌های مختلف استان فارس مشخص شده اند تا کتاب ها‌ی امانتی را در ایام تعطیلی کرونا به صورت پیک در اختیار اعضاء قرار دهند.

درباره استقبال اعضای برخی ازکتابخانه‌ها از این نحوه امانت دادن کتاب هم گفت: انتظار استقبال بیشتری را داشتیم.

مدیر کتابخانه‌های عمومی فارس هماهنگی و همکاری نهاد‌های مختلف برای کسب عنوان پایتخت ملی کتاب ایران و تلاش‌ها برای ترویج فرهنگ کتابخوانی در سایه این عنوان را ارزشمند برشمرد و گفت: این همکاری و تلاش‌ها در ترویج فرهنگ کتابخوانی با محوریت کسب عنوان پایتختی کتاب جهان ادامه خواهد داشت.

کرونا مرز‌های جغرافیایی را در ترویج فرهنگ کتابخوانی برداشت

مرجان خجسته فر از کتابدار‌های شیرازی درباره تاثیر کرونا بر ترویج فرهنگ کتابخوانی گفت: تعداد شرکت کننده‌ها در وبینار‌های کتابخوانی قابل مقایسه با تعداد شرکت کننده‌هایی که در جلسه‌های حضور‌ی شرکت می‌کردند نیست.

به نظر این دوستدار کتاب، کتابخانه‌های عمومی در هر شرایطی پابرجا می‌مانند سابقه فعالیت او در این عرصه او را به این نتیجه رسانده است: کتابخانه‌ها مکانهایی هستند که از چرخه فعالیت حذف نمی‌شوند و از جمله مکان‌های آرامش بخشی هستند که گریزی برای رهایی از دغدغه‌ها مهیا می‌سازند.

خجسته فر این مساله در ادامه عنوان کرد: حتی کشور‌های پیشرفته دنیا هم با وجود تکنولوژی‌های مدرن در صدد حذف کتابخانه هایشان نیستند.

او از افرادی هم گفت که با اشتیاق کتابهایشان را هدیه می‌دهند و تعدادشان هم قابل توجه است و این امر را ناشی از اهمیتی که کتابخانه‌های عمومی در نزد مردم دارند برشمرد.

گام بعدی کسب عنوان پایتختی کتاب جهان

جمشید رضایی رئیس انجمن کتاب استان فارس گفت: شیراز با کسب این عنوان به عضویت باشگاه پایتخت کتاب ایران درآمد و فعالیت این شهر بر محور کتابخوانی با امید کسب پایتخت جهانی کتاب که رقابتی جهانی است و از طرف یونسکو برگزار می‌شود، ادامه دارد.

او عضویت شیراز در باشگاه پایتخت کتاب ایران را ارزشمند و مقدمه‌ای برای گام نهادن برای کسب عنوان جهانی پایتختی کتاب برشمرد.

رئیس انجمن کتاب استان فارس کرونا را هم تسهیل گر و هم مانع در امر ترویج کتابخوانی برشمرد و گفت: به طور حتم تعطیلی اجباری مدارس و دانشگاه‌ها و دیگر مکان‌های آموزشی فرهنگی از جمله کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اتفاقی خوبی نبود، اما کرونا باعث شد فعالیت‌های مختلف به سمت فضای مجازی سوق داده شود.

رضایی با بیان اینکه نحوه برگزاری فعالیت ها‌ی کتابخوانی محدودیت‌های ارتباط به علت مسافت را برداشت و امکان دعوت کردن مهمان از نقاط مختلف را مهیا کرد، افزود: با تعاملی که با نهاد‌های مختلف فرهنگی استان داریم تقریبا برنامه برای برگزاری و بینار‌ها در طول امسال مشخص است.

او هم این تعامل را در این مقطع زمان را ارزشمند برشمرد اقدامی که معمولا کمتر صورت می‌گیرد و این راهم افزود که این تعامل با در نظر گرفتن هدف کسب عنوان پایتختی کتاب جهان ادامه خواهد داشت.

سرنوشت کتاب‌های کاغذی در هاله‌ای از ابهام

رضایی درباره نحوه حمایت از کتابفروشی‌هایی که احوال خوشایندی به علت شیوع کرونا ندارند و البته قبل از کرونا هم چندان اوضاع مساعدی نداشتند گفت: تغییرات در طول زمان اجتناب ناپذیر است و نمی‌توان منکر تاثیر تکنولوژی برکتاب‌های کاغذی شد.

رئیس انجمن کتاب استان فارس که خود نیز در عرصه نشر هم فعالیت دارد، از جمله اقدام‌های انجام شده برای حمایت از کتابفروش‌ها را طراحی اپلیکیشن قاصدک عنوان کرد نرم افزاری که این امکان را به مخاطب می ‌دهد که کتاب مورد نظرش را از نزدیک‌ترین کتابفروشی به صورت آنلاین
دریافت کنند.

او برگزاری نمایشگاه‌های آنلاین را از دیگر اتفاق‌های دوران کرونایی برشمرد و افزود: ما در حال برنامه ریزی و گفتگو برای تشکیل کارگاه‌های تولید کتاب صوتی با رعایت قوانین حق نشر هستیم.

به نظر این مسئول فرهنگی معلوم نیست که کتابفروشی و کتاب‌های کاغذی با شرایط تحمیلی کرونا و پیشرفت تکنولوژی چه سرنوشتی داشته باشند اما آنچه مشخص است باید تغییرات را پذیرفت و همسو با آن‌ها گام برداشت همان گونه که بسیاری از ناشران به سمت تولید کتاب‌های دیجیتال سوق داده شده اند و مرور تاریخ روایتگر این است که باتوجه به نیاز‌های بشر بسیاری از مشاغل حذف یا ایجاد شده اند.

نحوه ترویج مطالبه شدن مطالعه!

هاروکی موراکامی در کتاب " از دوکه حرف می‌زنم، ازچه حرف می‌زنم " از علاقه اش به دویدن و تاثیری که این ورزش بر زندگیش داشته است می‌گوید.

با این حال او این مطلب را هم عنوان می‌کند که به کسی توصیه نمی‌کند بدود، چون دویدن مفید است و به نظر این نویسنده صاحب نام برای انجام هرکاری اعتقاد قلبی ضروری است، با این وجود او در بیان خاطراتش عنوان می‌کند از اینکه می‌بیند برخی با تاثیرپذیری از او ورزش می‌کنند خوشحال می‌شود.

قضاوت درباره این که فعالیت‌های نهاد‌های فرهنگی فارس را تا چه اندازه در ترویج فرهنگ کتابخوانی می‌توان موفق دانست به گونه‌ای که فعالیت هایشان باعث ایجاد باورقلبی برای اهمیت مطالعه شده است یا اینکه چه تعداد افراد تحت تاثیر این فعالیت‌ها جذب فرهنگ کتابخوانی شده اند کار ساده‌ای نیست.

نفوذ فرهنگ کتابخوانی در جامعه آرام و آهسته تاثیر خودش را مشخص می‌کند، ولی برای سرعت بخشیدن به این نفوذ این پرسش مطرح است که آیا می‌توان تدبیری اندیشید که علاوه بر ترویج فرهنگ کتابخوانی تاثیر مثبت آن را با بها دادن به اهمیت پژوهش و مطالعه در مکان‌های مختلف نشان داد؟

اگر دانش آموزی پی ببرد برای موفقیت تحصیلی مهمتر از نمره، داشتن دانش و آگاهی است و معلمی بداند باید دانش روز را برای تدریس داشته باشد، دانشجویی مطمئن شود حاصل پژوهش هایش فقط تبدیل به کتابی صحافی شده برای خاک خوردن نمی‌شود و می‌تواند دانسته هایش را به عمل تبدیل کند و داوطلبان استخدام در هرشغلی بدانند آگاهی و دانش بالاتر ضامن استخدام آن‌هاست دامنه اطلاعاتشان را در عرصه مورد نظر گسترده‌تر می‌کنند.

به طور حتم این گونه مطالعه کردن رواج می‌یابد و به معنی واقعی زمینه ساز پیشرفت جامعه در عرصه‌های مختلف از جمله اقتصادی را مهیا و بهانه‌ها برای نخواندن کتاب را کمرنگ می‌کند و دیگر این پرسش مطرح نمی‌شود کتاب بخوانم که چه شود؟

ترویج فرهنگ کتابخوانی به هر دلیلی و برای کسب هر عنوانی، وقتی بازده بیشتری دارد که فرهنگ مطالبه شدن مطالعه هم در کنار آن ترویج داده شود تا مردم ببینند دستاورد مطالعه و بالا بردن آگاهی چه خواهد بود.

گزارش از راضیه جوینده 

انتهای پیام/ب