به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، رهاسازی آب به منظور تامین بخشی از حقابه زیست محیطی دریاچه از محل آب ذخیره شده در سد‌های حوضه براساس برنامه ریزی از سال گذشته کماکان در اولویت دوم این وزارتخانه پس از آب شرب بوده و چنانکه در ماده ۲۵ قانون هوای پاک و ماده ۴ آئین نامه اجرایی نحوه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیر قابل جبران تالاب‌ها نیز تاکید شده، متناسب با شرایط اقلیمی (ترسالی، نرمال و خشکسالی) بازنگری خواهد شد. مضافا اینکه بنا به پیشنهاد وزیر نیرو و موافقت رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه مقرر شد که هماهنگی و همکاری لازم برای تخصیص دینامیک با توجه به وضعیت اقلیمی و سایر پارامتر‌های کمی و کیفی آب حوضه در دستور کار قرار گیرد.

در این راستا اولین جلسه هماهنگی فی مابین مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیاء دریاچه ارومیه با رئیس حوضه آبریز دریاچه ارومیه و مدیران عامل آب منطقه‌ای استان‌های واقع در حوضه در مورخه ۳۱ فروردین ۱۴۰۰ برگزار و با توجه به داده‌های مقایسه‌ای بارش‌های زمستانه، ذخایر برف حوضه، تغییرات دمایی چهارماه گذشته، جریان‌های سطحی و ورودی آب سد‌ها و حجم ذخایر مخازن و با بررسی پیش‌بینی‌های هواشناسی برای ماه‌های باقیمانده بهار امسال که نمایانگر خشکسالی پیش رو است.

مقرر شد با فوریت بررسی‌های میدانی با حضور کارشناسان دو طرف در سطح حوضه انجام گیرد تا راهکار‌های ممکن برای تامین حقابه زیست محیطی و سایر بخش‌های ضروری مصرف با اولویت آب شرب در حوضه تعیین و جهت تصمیم گیری نهایی در کارگروه دولت برای نجات دریاچه ارومیه، ارائه شد.

در خصوص عدم تحقق برنامه رهاسازی ابلاغی امسال نیز به استحضار می‌رساند که این برنامه همچون سنوات گذشته بر اساس پیش‌بینی از مقادیر ورودی به مخازن سد‌ها در طول سال آبی ابلاغ شده است؛ بر این اساس بر پایه پیش‌بینی ورود ۱۷۷۱ م. م. م در طول سال آبی (پیش‌بینی ورود ۱۳۲۸ م. م. م تا پایان فروردین ماه)، برنامه رهاسازی ۶۴۰ م. م. م ابلاغ شد.

اما متاسفانه از ابتدای سال آبی تا انتهای فروردین ماه از ۱۳۲۸ م. م. م ورودی پیش بینی شده، تنها ۱۰۴۴ م. م. م آب به مخازن وارد شد و به طور اخص در برنامه پیش بینی شده بود که در فروردین ماه به عنوان بازه‌ای مهم در تحقق اهداف برنامه رهاسازی، ۵۷۷ م. م. م آب به سد‌ها وارد گردد که از این میزان تنها ۲۹۸ م. م. م محقق شد و تحقق پیش‌بینی ورودی اردیبهشت ماه به میزان ۳۲۸ م. م. م نیز با توجه به پیش‌بینی‌های به‌روزتر نسبت به زمان ابلاغ برنامه و به‌ویژه عدم پوشش برفی در منطقه، عملا غیرممکن است ( امسال تا پایان روز ۱۸ اردیبهشت‌ماه مجموع ورودی به سد‌های حوضه از ابتدای ماه در حدود ۶۳ میلیون مترمکعب بوده است)، که این همه به معنای کاهش حدود ۴۰ درصدی ورودی آب به مخازن سد‌های حوضه خواهد بود.

از آنجا که سد بوکان به عنوان بزرگ‌ترین سد حوضه و با برنامه رهاسازی ۴۵۰ م. م. م نقش عمده‌ رهاسازی و تامین بخشی از نیاز زیست محیطی دریاچه را بر عهده دارد، نگاهی به پیش‌بینی و عملکرد این سد می‌اندازیم:

از پیش‌بینی ورودی ۹۲۶ م. م. م تا پایان فروردین ماه به مخزن این سد تنها ۶۷۷ م. م. م (کاهش ۲۶ درصدی) محقق شد و بالاخص در فروردین ماه نسبت به پیش‌بینی ورودی در این ماه (۴۰۹ م. م. م) با کاهش ۴۰ درصدی (ورودی ۱۶۰ م. م. م) مواجه بودیم و طبق این روند در تحقق بخش اعظم پیش بینی ورودی اردیبهشت ماه به میزان ۲۰۰ م. م. م به دلایل پیش گفته نیز تردید جدی وجود دارد (تا پایان روز ۱۸ اردیبهشت ماه مجموع ورودی به سد بوکان در سال جاری از ابتدای ماه تنها در حدود ۱۳ میلیون مترمکعب بوده است) و بنابراین پیش بینی می‌شود، نسبت به پیش‌بینی ورود ۱۱۶۰ م. م. م آب به مخزن سد بوکان در طول سال آبی با کاهش مجموعاً حدود ۴۰ درصدی مواجه شویم.

بایستی توجه داشت هرچند میزان بارش در سطح حوضه تا پایان فروردین¬ماه (۲۴۶ میلی‌متر) نسبت به میانگین بلندمدت (۲۶۴ میلی‌متر) در شرایط نرمال (کاهش ۶ درصدی) قرار دارد، اما در مدیریت مخازن سد‌ها و برنامه رهاسازی، میزان حجم رواناب تولیدی ملاک عمل است که همانگونه که اعلام شد با توجه به تغییر رژیم بارش، کاهش شدید پوشش برفی (کاهش ۵۰ درصدی اسفند امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته) و همچنین بالاتر بودن میانگین دما در فروردین و اسفندماه نسبت به بلندمدت با کاهش شدید رواناب (۴۰ درصد کاهش) در حوضه مواجه هستیم.

در خصوص مقایسه رهاسازی امسال با رهاسازی در سال آبی ۱۳۹۷- ۱۳۹۶ نیز که در اظهارات رئیس استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه آمده نیز به استحضار می‌رساند، مجموع بارندگی تا میانه اردیبهشت ماه در سال مذکور ۳۳۹ میلی‌متر در مقایسه با بارش ۲۷۶ میلی‌متری بوده و مهم‌تر از آن میزان ورودی به سد‌های حوضه در آن سال در مدت پیش-گفته ۱۳۴۱ میلیون مترمکعب بوده که نسبت به امسال ۱۸ درصد ورودی بیشتری را شاهد بودیم و همچنین میزان رواناب تولیدی در ماه‌های اسفند و فروردین به عنوان ماه‌های مهم در تحقق برنامه رهاسازی در سال آبی ۱۳۹۷- ۱۳۹۶ به میزان ۸۴۰ میلیون مترمکعب بوده که این میزان برای سال آبی جاری در مدت مشابه با ۲۷ درصد کاهش تنها ۶۱۱ میلیون مترمکعب بوده است.

 با تغییر در بارش منطقه و افزایش ورودی به مخازن سد‌ها امکان ادامه رهاسازی وجود دارد و در صورت پایان یافتن دوره بهینه برای رهاسازی با توجه به شروع فصل آبیاری در منطقه و عدم امکان کنترل برداشت‌های غیرمجاز در میان حوضه، حجم مازاد بر مصارف ابلاغی در برنامه رهاسازی سال آینده لحاظ خواهد شد.

در مناطق نیمه خشک مثل حوضه دریاچه ارومیه، پایدارترین راهکار مواجهه با کم آبی، کاهش مصرف در همه بخش‌ها و سازگار کردن همه فعالیت‌ها و طرح‌های توسعه با شرایط کم آبی حوضه است که برای تحقق این رویکرد و در راستای اجرایی کردن ماده ۲۷ قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور، وزارت نیرو شیوه مدیریت حوضه‌ای آب کشور را عملیاتی کرده تا با برجسته کردن نقش و اهمیت میان بخشی و اجتماعی فرهنگی آب و تعیین و تبیین مسئولیت همه ذی‌نفعان و با مشارکت همه گروداران آب، اعم از دستگاه‌های اجرایی، متخصصان دانشگاهی، سازمان‌های مردم نهاد، نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی نقشه راه مدیریت آب حوضه‌های آبریز کشور را تهیه و راهکار‌های سازگاری با کم آبی و حفظ محیط زیست توام با توسعه پایدار را به اجرا گذارد.

انتهای پیام/