به گزارش خبرنگار  سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، آذر ماه سال گذشته بود که قانونی به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید؛ قانونی که موجب پایان دسترسی و نظارت بازرسان آژانس بر تاسیسات هسته‌ای ما شد، قانونی که در سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس در نهایت منتهی به دادن مهلت سه ماهه به آژانس شد که در صورت عدم لغو تحریم‌ها از سوی کشور‌های باقی‌مانده در برجام، دسترسی‌های فراپادمانی آژانس انرژی اتمی، به اماکن و برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران پس از یک مهلت متوقف خواهد شد.

بر اساس توافق آژانس و سازمان انرژی اتمی ایران، مقرر شد دوربین‌های فراپادمانی تا ۳ خرداد ۱۴۰۰ روشن بماند، اما فیلم دوربین‌ها در داخل کشور حفظ شود، لذا اگر مذاکرات هسته‌ای در وین به نتیجه برسد که این فیلم‌ها تحویل آژانس انرژی اتمی داده می‌شود و در غیر این صورت تصاویر فیلم‌ها برای همیشه پاک می‌شود.

امروز پایان مهلت سه ماهه‌ای است که به بازرسان آژانس داده شد؛ در روز‌های اخیر با توجه به مذاکرات وین که پیرامون توافق هسته‌ای در جریان است، زمزمه‌هایی از تمدید این مهلت سه ماهه شنیده می‌شود، شنیده‌هایی که صحبت‌های سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه هم بر آن صحه می‌گذارد.

معاون سیاسی وزارت خارجه و مذاکره کننده ارشد کشورمان در هجدهم اردیبهشت در گفت‌وگو با NHK گفت که احتمال تمدید مهلت همکاری هسته‌ای تهران با آژانس بین المللی انرژی اتمی بر سر بازرسی‌ها از تاسیسات هسته‌ای ایران وجود دارد، ایران امیدوار است پیشرفت‌های کافی در روند مذاکرات وین صورت گیرد تا دیگر نیازی به طرح موضوع تمدید همکاری‌های با آژانس نباشد.

عراقچی تاکید کرد: با پیشرفت کافی در مذاکرات کنونی در وین، دیگر نیازی به تمدید مهلت بازرسی آژانس بین المللی انرژی اتمی وجود نداشته باشد، اما تهران در صورت نیاز تمدید این مهلت را در زمان مناسب بررسی خواهد کرد.

در آخرین دور مذاکرات وین چه گذشت؟

نشست کمیسیون مشترک برجام در ادامه هجدهمین نشست‌ که آغاز آن به ۱۳ فروردین امسال می‌رسد، ۲۹ اردیبهشت با حضور هیئت‌های ایران و ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) و نماینده اتحادیه اروپا عصر چهارشنبه در گراند هتل شهر وین پایتخت اتریش برگزار شد. روسای هیئت‌ها مروری بر پیشرفت‌های حاصله در دور چهارم و آخرین وضعیت متن‌ها کرده و به تبادل نظر در خصوص مسیر پیش رو پرداختند.

هیئت‌ها با اشاره به متن‌های تهیه شده که در نتیجه نشست‌های متعدد دوجانبه و چندجانبه در سطوح مختلف حاصل شده اند، از وضعیت کلی مذاکرات و مسیر طی شده اظهار رضایت کردند. در دو هفته اخیر، مذاکرات و رایزنی‌های مختلف میان هیئت‌ها چه در سطوح معاونین و چه در سطوح کارشناسی به صورت فشرده در جریان بود؛ از جمله ساعاتی پیش از برگزاری کمیسیون، گروه کارشناسی لغو تحریم‌ها و گروه کارشناسی تمهیدات اجرایی با حضور هیئت‌های همه کشور‌های عضو برجام در یک نشست مشترک تلاش کردند تا حد ممکن متون پیش نویس را برای ملاحظه روسای هیئت‌ها و سپس گزارش به پایتخت‌ها آماده کنند.

در نتیجه این رایزنی‌ها و نیز تلاش‌های هیئت‌های کارشناسی طرف‌های درگیر در گفت‌وگوها، پیش نویس متون تا حد زیادی تدوین و تنقیح شده و به مرحله‌ای رسیده است که جز برخی موارد اختلافی پیچیده که نیازمند تصمیم‌های سیاسی در پایتخت‌های کشور‌هاست، بقیه بخش‌های متن تقریبا آماده است. هیئت‌ها در پایان این دور از گفت‌وگو‌ها عازم پایتخت‌های خود شدند. قرار است دور دیگر گفت‌وگو‌ها هفته آینده دوباره از سر گرفته شود.

اکنون مهلت سه ماهه‌ای که بین آژانس بین المللی انرژی اتمی و آژانس انرژی اتمی ایران بسته شده بود، به اتمام رسید و علی رغم پیشرفت‌هایی که در نشست‌های برجامی شاهد بودیم، به نتیجه نهایی در احیاء برجام و لغو تحریم‌های ایران نرسیدیم، لذا بر اساس آنچه مقرر شده بود، باید شاهد تصمیمات جدیدی در این زمینه باشیم؛ توقف اجرای نظارت‌های فراپادمانی و حذف حافظه دوربین‌ها یا تمدید همکاری با بازرسان آژانس.

مذاکرات وین فرسایشی شده است؟

نشستی که البته برخی آن را فرسایشی خوانده اند، اما عمده کارشناسان بر این باورند که برجام آنقدر پروسه سنگینی است که یک ماه برای آن زمان زیادی نیست. امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو باشگاه خبرنگاران جوان، درباره طولانی شدن مذاکرات وین، گفت که برجام موضوع کوچکی نیست، توافقی است که حدود ۷ کشور در آن سهیم هستند، دو طرف این توافق یعنی ایران و آمریکا یک تاریخ ۴۰ ساله‌ای با یکدیگر دشمنی دارند و بحث ۱۵۰۰ تحریم، فعالیت‌های هسته‌ای ایران و موضوعات عدم اشاعه در میان است، مخالفان بسیار قدرتمندی در داخل ایران تا داخل آمریکا در سطح منطقه و بین المللی دارد، بنابراین یک ماه مذاکره برای چنین پروژه بزرگی طولانی نیست.

او همچنین تاکید کرد: برخی از افراد در ابتدا تصور می‌کردند، به همان راحتی که ترامپ با چرخش یک خودکار روی کاغذ از برجام خارج شد، با همان چرخش آمریکا به برجام برمی‌گردد که البته دچار اشتباه بودند. توافق هسته‌ای موضوعی نیست که در یک هفته، دو هفته، یک و دو ماه به نتیجه برسد، بلکه ابعاد سیاسی، اقتصادی امنیتی، حقوقی و فنی دارد و همه این‌ها زمانبر است. از همه مهم‌تر اگر اعتمادی بین تهران و واشنگتن وجود داشت هم از بین رفته است و ایران به آمریکا اعتمادی ندارد، چراکه ممکن است دوباره از برجام خارج شود و در مقابل واشنگتن هم چنین حسی دارد، لذا یک ماه اصلا زمان زیادی نیست.

کارشناس مسائل آمریکا درباره اینکه احیای برجام تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری کشورمان انجام ی‌شود یا خیر، اظهار کرد: انتخابات موضوع حائز اهمیتی نیست که تعیین کننده باشد، بلکه موضوعات مهم تری هم وجود دارد، مذاکرات می‌تواند در یک دولتی آغاز شود و در دولت دیگر به پایان برسد، لذا انتخابات فاکتور مهمی نیست، اما خوشبین نیستم که قبل از انتخابات برجام احیاء شود.

اظهاراتی که به احتمال تمدید همکاری با آژانس قوت بخشید

یک مقام مطلع در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی دیروز گفته است که با توجه به پایان یافتن ضرب‌الاجل سه ماهه ایران به آژانس، احتمال تمدید مشروط توافق قبلی برای مدت یک ماه وجود دارد. این منبع به نور نیوز گفته است: بررسی این موضوع ناشی از حسن نیت ایران برای فرصت دادن به روند مذاکرات جاری در وین است و در صورت قطعی شدن این تصمیم انتظار می‌رود طرف‌های مذاکره‌کننده از فرصت مجددی که ایران در اختیارشان قرار خواهد داد استفاده کنند و با پذیرش مطالبات قانونی ایران روند دستیابی به توافق را تسهیل نمایند.

پیشتر میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی در وین همراه با انتشار پیام یک روزنامه نگار ایرانی که گفته است ایران برای مدت یک ماه همکاری‌های فنی با آژانس را ادامه خواهد داد، در صفحه توئیتر خود نوشت: اگر واقعیت داشته باشد این امر اقدامی مثبت و ضروری است. ما مشتاقانه منتظر اعلام رسمی هستیم.

پنجشنبه ۳۰ اردیبهشت هم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که در حال رایزنی با ایران در خصوص تمدید توافق با آژانس هستند. آژانس در این بیانیه تاکید کرده است که توافق سه ماهه ایران و آژانس و نظارت بر سایت‌های هسته‌ای این کشور که در تاریخ ۲۱ فوریه حاصل شد همچنان پابرجاست. در این بیانیه آمده است: آژانس و ایران در حال رایزنی درباره اجرای تفاهم نامه موجود هستند و در این خصوص طی روز‌های آینده اطلاع رسانی خواهد شد. با ایران در حال مذاکره درباره تمدید توافق نظارت سه ماهه هستیم. این توافق در ۲۱ فوریه به امضا رسید.

در این بیانیه آمده است: مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی طی روز‌های آینده در این زمینه گزارشی به روز شده را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه می‌دهد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌خواهد مذاکرات را ادامه دهد تا این توافق سه ماه دیگر تمدید شود. رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار بود یکشنبه دوم خرداد کنفرانسی خبری در این باره برگزار کند، اما کمی بعد آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد کنفرانس مطبوعاتی رافائل گروسی مدیرکل آژانس به دوشنبه سوم خرداد موکول شد. بنا بر اعلام آژانس رایزنی‌های رافائل گروسی با تهران در مورد توافق فنی بین دو طرف ادامه دارد.

در چارچوب این توافق فیلم دوربین‌ها تنها در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات وین به آژانس تحویل می‌شود و در غیر آن تصاویر فیلم‌ها برای همیشه پاک خواهد شد. تنها چند ساعت دیگر تا روشن شدن این موضوع نمانده است، از طرفی، توافقی بین طرفین شکل نگرفته است، لذا باید منتظر تصمیمات دولت برای توقف اجرای نظارت‌های فراپادمانی و حذف حافظه دوربین‌های آف‌لاین باشیم یا شاهد انعقاد توافقی سوم با آژانس برای چگونگی اجرای تصمیمات قانون مصوب مجلس در ساعات آینده خواهیم بود.

گزارش از فاطمه زهرا نصراللهی

انتهای پیام/