به گزارش خبرنگار   گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،  یکی از روستا‌های تاریخی و دیدنی ایران ابیانه است؛ روستایی در شهرستان نطنز، با خانه‌هایی سرخ و طبیعتی دیدنی که برای بوم‌گردی حرف ندارد.

ابیانه، چهار هزار سال قدمت دارد؛ در دوره صفویه، هنگامی که شاهان صفوی برای ییلاق به نطنز می ‏رفتند، بسیاری از نزدیکان آن‌ها و درباریان ترجیح می ‏دادند در این روستا اقامت کنند. ساختمان‌های کهن روستا با خاک سرخ رنگ پوشیده شده است. این خاک سرخ، هر چه باران بخورد محکم‌تر می‌شود. مهم‌ترین بنا‌های تاریخی ابیانه، مسجد جامع، مسجد برزله، مسجد حاجتگاه و آتشکده‌ای به نام هارپارک است.

روستای ابیانه از بلندترین مناطق مسکونی ایران است و به دلیل معماری خاص، بنا‌های تاریخی متعدد و حفظ آداب و سنن بومی از روستا‌های مشهور ایران به شمار می‌آید.

پیشینه ابیانه به قبل از اسلام می‌رسد

شهرام امیری مدیر امور فرهنگی و ارتباطات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: ابیانه کهن‌ترین روستای اصفهان است که پیشینه آن به قبل از اسلام باز می‌گردد، روستای تاریخی ابیانه ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۸۹، به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

او افزود: وجود آثار باستانی مربوط به پیش از اسلام، ابیانه را نسبت به سایر بافت‌های تاریخی استان و کشور متمایز کرده است؛ در این روستا هم آتشکده داریم و هم مسجد و همین امر گواه حضور پیروان ادیان مختلف و پیشینه تاریخی این منطقه است.

مدیر امور فرهنگی و ارتباطات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان گفت: بافت خانه‌های روستا به‌صورت حلزونی است و قدمت آن‌ها به دوره‌های سلجوقی، صفوی و قاجار برمی‌گردد. خانه‌های روستا با اینکه کاملا سنتی و تاریخی هستند، دو، سه و چهار طبقه دارند که معماری شگفت انگیز روستا را بازگو می‌کند.

امیری ادامه داد: ابیانه از کهن‌ترین مناطق مسکونی در حاشیه دشت کویر ایران به حساب می‌آید. نقوش گره چینی بر خانه‌های روستا و کنده کاری روی چوب، از مهم‌ترین هنر‌های به کار رفته در آثار تاریخی ابیانه است.

او افزود: آتشکده ابیانه را می‌توان قدیمی‌ترین اثر روستا دانست که نمونه‌ای از معابد زرتشتی است و امروز فقط یک تالار کوچک از طبقه زیرین آن به جا مانده است.

آیین‌ها و نماد‌هایی که ثبت ملی شده اند

مدیر امور فرهنگی و ارتباطات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان گفت: بسیاری از آداب و رسوم سنتی روستای ابیانه ثبت ملی شده اند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به جغجغه زنی و نخل برداری در ایام محرم اشاره کرد. همچنین پوشاک سنتی ابیانه در فهرست آثار ناملموس ملی ثبت شده است.

امیری ادامه داد: آخرین اثر ثبت ملی روستای ابیانه زیورآلات نقره کاری و سنگ‌های قیمتی روستاست.

طرح جامعی مشارکتی برای احیا و مرمت بافت تاریخی ابیانه

حسین یزدان‌مهر رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نطنز و سرپرست پایگاه میراث‌فرهنگی روستای تاریخی ابیانه گفت: برای ساماندهی و مرمت بافت تاریخی ابیانه، طرح جامعی تهیه شده است تا آثار تاریخی روستا به بهترین شکل و مطابق با اصول علمی مرمت شود.

او ادامه داد: این طرح مشارکتی شامل تراشیدن کاهگل فرسوده، استحکام‌بخشی، پی‌بندی، بسترسازی، جمع آوری ناودان‌های ناهمگون با بافت، کاهگل کاری، سیم گل، شمشه‌گیری گچی، سازماندهی تابلو‌ها و مرمت سنگ فرش معابر است.

سرپرست پایگاه میراث‌فرهنگی روستای تاریخی ابیانه تاکیدکرد: سیاست پایگاه میراث فرهنگی ابیانه تقویت مشارکت بخش خصوصی با محوریت احیای بافت‌های تاریخی، حفظ سنت‌ها، آیین‌ها و تمدن مردم فهیم و فرهنگ دوست ابیانه است.

تدوین پرونده ابیانه برای ثبت جهانی

یزدان‌مهر گفت: ابیانه، از بافت‌های تاریخی منحصر بفردی در میان روستا‌های کشور برخوردار است و به همین دلیل نامزد ثبت در فهرست میراث جهانی شده است.

او ادامه داد: پرونده ثبتی ابیانه در حال تدوین برای ثبت جهانی است و امیدواریم این امر در آینده نزدیک به وقوع بپیوندد.

سرپرست پایگاه میراث‌فرهنگی روستای تاریخی ابیانه افزود: پایگاه حفاظتی ابیانه به پایگاه حفاظتی ملی ارتقا یافته و این امر موجب شده حفاظت و مرمت آثار تاریخی، توسعه متوازن گردشگری و تدوین پرونده‌های ثبتی با جدیت بیشتری دنبال شود.

یزدانمهر گفت: حفاظت از باغ‌ها و مزارع ابیانه نیز همواره در حال انجام است و همه ساخت و ساز‌ها متناسب با بافت تاریخی است.

او تاکید کرد: کمک دهیاری ابیانه در حفاظت از درخت ها، مرمت خانه‌های تاریخی، سنگ فرش‌ها و نهر‌ها موجب شده روستا وضع مطلوبی از نظر احیا و مرمت داشته باشد.

حفظ فرهنگ‌ها در قالب لباس‌های سنتی

مسعود مرادی کارشناس حفظ ابنیه و آثار باستانی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: گردشگران حین بازدید از روستا، با مردان و زنان روستایی رو به رو می‌شوند که کاملا اصالت فرهنگی و تاریخی این منطقه را حفظ کرده اند و این امر ابیانه را منحصر به فرد ساخته است.

او افزود: ثبت آثار باستانی و تاریخی علاوه بر حفظ و صیانت آنها، نقش مهمی در انتقال فرهنگ و رسوم اصیل مردم روستا به گردشگران دارد و خوشبختانه ابیانه تنهای روستایی است که کوچکترین خدشه‌ای به بافت و ظاهر تاریخی آن وارد نشده است.

کارشناس حفظ ابنیه و آثار باستانی ادامه داد: پوشاک مردان ابیانه کلاه نمدی٬ قبا٬ زیرپوش قبا به نام ارخالق٬ شال کمر٬ شلوار گشاد از جنس کرباس یا متقال٬ گیوه محلی و پوشش زمستانی آن‌ها کمر چین یا سرداری٬ کفش چرمی یا چموش و نوعی قبا از پارچه قصب یزدی٬ جبه یا شنل ترمه‌ای٬ کلاه کله قندی دست دوز با نقش‌های هندسی است.

مرادی افزود: لباس زنان ابیانه نیز چادرقد٬ پارچه مربع شکل به شکل ۳ گوش روی سر و پیراهن بلند در طرح‌ها و رنگ‌های مختلف است که با دست گلدوزی و با یراق‌هایی از جنس نقره تزئین شده، همچنین یقه و چاک‌های زیبا از پارچه‌های گلدار دارد.

معماری منحصر بفرد خانه‌های سرخ

او اظهار کرد: همه خانه‏‌های روستا در دامنه کوه کرکس در شمال رودخانه برزرود ساخته شده و معماری درخور توجهی دارند؛ چون درست مثل خانه‌های پلکانی ماسوله، پشت بام مسطح خانه‏‌های پایینی بدون اینکه هیچ دیواری دور آن‌ها باشد، به‌عنوان حیاط خانه‏‌های بالایی عمل می‌کنند. به همین دلیل این روستا به‌صورت چند طبقه به نظر می‌رسد. ‏

کارشناس حفظ ابنیه و آثار باستانی افزود: اتاق خانه‌ها دارای پنجره‌‏های چوبی ارسی است و در بیشتر آن‌ها ایوان‌ها و طارمی‌های چوبی جلو‌آمده به چشم می‌خورد که به‌دلیل قرارگیری در کوچه‌های تنگ و باریک، منظره دیدنی ایجاد کرده اند.

مرادی بیان کرد: دیوار‌های خشتی ضخیم خانه‌ها مانند خازن حرارتی هستند و در طول شبانه‌روز مانع از نوسان زیاد حرارت می‌شوند. از آنجا که بازشو‌ها فقط در یک طرف سازه قرار دارند، اهالی برای تامین نور و تهویه، نورگیر سقفی برای خانه‌های خود تعبیه کرده‌اند.

او گفت: یکی از جذابیت‌های خانه‌ها، رنگ سرخ نمای خارجی دیوار آن‌هاست که به دلیل استفاده از خاک سرخ معدن مجاور روستاست. خاصیت خاک سرخ در این است که هرچه بیشتر باران بخورد، محکم‌تر می‌شود؛ درست مانند مردم بومی این روستا که در برابر حوادث طبیعی به صبوری کوه و سرسختی صخره بوده‌اند و آن‌چنان به سنت و معماری و یادگاری‌های اجداد خود عشق می‌ورزند که آن‌ها را تاکنون حفظ کرده‌اند.

ابیانه روستایی است با معماری زیبا زبان و آداب ورسوم خاص خود با لباسی مخصوص که با زندگی مردمانش پیوندی خاص و عمیق دارد. این مجموعه ازلحاظ بافت تاریخی و طرزقرارگیری بنا‌ها اقلیم و رویکرد‌ها درپاسخ دهی به شرایط اقلیمی چنان زیبا و ارزشمند است که هرتازه واردی با اندکی تامل درخواهد یافت که معماری ابیانه با منطقی روشن و اصولی درست سعی بریافتن بهترین پاسخ برای مواجهه با بوم و اقلیم خاص منطقه خود داشته است.

گزارش از سولماز محمدی

انتهای پیام/ی