سعید حسین مردی، کارشناس علمی مرکز علوم و ستاره شناسی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه فناوری گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره فرارسیدن انقلاب تابستانی که طولانی‌ترین روز سال محسوب می‌شود، اظهار کرد: فردا (دوشنبه، ۳۱ خرداد) ساعت ۸ و ۲ دقیقه صبح  این پدیده در نیمکره شمالی شروع می‌شود.

حسین مردی ادامه داد: محور زمین در این روز از صفحه مداری خود ۲۳ و نیم درجه انحراف دارد و وقتی به دور خورشید می‌چرخد، بسته به اینکه به سمت نیمکره شمالی یا جنوبی چرخش داشته باشد، بیشترین انحراف به نسبت به صفحه مداری خود پیدا می‌کند. نیمکره شمالی در این زمان، طولانی‌ترین روز و نیمکره جنوبی طولانی‌ترین شب را خواهد داشت.  

او افزود: در این زمان تابستان در نیمکره شمالی آغاز و فصل زمستان در نیمکره جنوبی فرا می‌رسد.

کارشناس علمی مرکز علوم و ستاره شناسی تهران با بیان اینکه این روز بیشترین ساعت را طی می‌کند، گفت: شش ماه بعد، این وضعیت برعکس می‌شود به این صورت که نیمکره شمالی طولانی‌ترین شب و نیمکره جنوبی طولانی‌ترین روز را خواهد داشت.  

او ادامه داد: این مسئله به خاطر انحراف محور زمین از صفحه مداری خود و چرخش زمین به دور خورشید است. در هر سال یک بار انقلاب تابستانی، یک بار انقلاب زمستانی و یک بار در ابتدای بهار اعتدال بهاری فرا می‌رسد و روز و شب با هم برابر می‌شود؛ یک بار هم انقلاب پاییزی است که زمان روز و شب با یکدیگر برابر می‌شود.

انقلاب تابستانی چیست؟

انقلاب تابستانی اوج ارتفاع خورشید در یکی از نیمکره‌های عرضی (شمالی یا جنوبی) کره زمین و در نتیجه طولانی‌ترین روز سال در آنجاست.

در نیمکره شمالی متوسط اوج سالانه خورشید در ۳۱ خرداد ساعت ۱۷:۵۶ نصف‌النهاری به وقت ایران است. از نظر نجومی در هر چهار سال یکبار در آخر خرداد و سه بار اول تیر انقلاب تابستانی رخ می‌دهد. در هر سال یکی از این دو روز که در آن انقلاب تابستانی رخ می‌دهد درازترین روز سال است اما از نظر تقویمی و عرفی انقلاب تابستانی، روز اول تیر در نظر گرفته می‌شود.

روز انقلاب تابستانی خورشید بیش از هر زمان دیگر (۲۳٫۵ درجه) نسبت به نقطه قطب شمال اوج پیدا می‌کند و بر روی مدار رأس‌السرطان در نیمکره شمالی نیز عمود می‌تابد.

وقتی خورشید به این نقطه می‌رسد در اصطلاح به آن انقلاب تابستانی می‌گویند. در این هنگام، ظهر بیشترین ارتفاع نسبت به افق جنوب را دارد. در شمالی‌ترین سمت نسبت به نقطه افق شرق، طلوع کرده و در شمالی‌ترین سمت نسبت به نقطه افق غرب، غروب می‌کند؛ این نشان دهنده آغاز فصل تابستان در نیمکره شمالی است. در این روز ساکنانی که در منطقه رأس سرطان زندگی می‌کنند، هنگام ظهر خورشید را دقیقاً در بالای سر خود می‌بینند.

در اوایل بهار طول شب و روز تقریباً برابر است اما به مرور زمان طول روز بیشتر می‌شود و در زمان انقلاب تابستانی که بلندترین روز سال است به بیشترین ساعات خود می‌رسد؛ با نزدیک شدن به فصل پاییز کم‌کم روز‌ها کوتاه‌تر شده تا مجدداً در آغاز پاییز به برابری شب و روز بینجامد.  

گذشتگان ما طولانی‌ترین روز سال را گرامی می‌داشتند و آن را روز چله تموز‌ نامگذاری کرده بودند؛ چله تابستان مصادف با اول تیر است.

انتهای پیام/