حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، فاطمه زهرا نصراللهی؛ «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیئت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات وین یکشنبه ۳۰ خرداد بعد از نشست کمیسیون مشترک برجام گفت که دور ششم مذاکرات وین با برگزاری جلسه کمیسیون مشترک به کار خود پایان داد. در جلسه کمیسیون مشترک یک جمع بندی از مجموعه مذاکرات فشرده‌ای که در هفت هشت روز گذشته صورت گرفت، انجام دادیم.

رئیس هیئت مذاکره کننده ایران در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام گفت: همه هیئت‌ها اذعان داشتند پیشرفت نسبتا خوبی صورت گرفته و همه بر جدیت خود برای ادامه مسیر و رسیدن به یک توافق تأکید داشتند، ولی همه این را قبول دارند که برخی مسائل کلیدی وجود دارد که باید توسط مراجع تصمیم گیری در کشور‌ها مورد تصمیم گیری واقع شود.

عراقچی خاطرنشان کرد: پیشرفت ما این دور نسبتا خوب بوده از جهت اینکه متون به مقدار بسیار زیادی الان آماده است و آن مقداری هم که آماده نیست، حداقل یک وضعیت کاملا مشخصی دارد و تصویری را از اختلافات نشان می‌دهد و اینکه اختلافات در چه مرحله‌ای هستند و این به تصمیم گیران کمک می‌کند که تصمیم درست را اتخاذ کنند. مسیری زیادی را تا الان آماده‌ایم و به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی باقی‌مانده مسیر، همان‌طور که قبلا عرض کردم، مسیر ساده‌ای نخواهد بود. امیدوارم و فکر می‌کنم اگر طرف‌های مقابل ما بتوانند تصمیمات خودشان را بگیرند، ان‌شاءالله بتوانیم به توافقی برسیم که مورد خواست ما بوده و مطلوب ما خواهد بود. به منظور ارزیابی مذاکرات وین و روندی که در احیاء برجام طی می‌شود، با کیومرث یزدان پناه دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

احیاء برجام با پیشرفت‌هایی همراه بوده است/ با بازگشت آمریکا به برجام، سیاست‌هایش نسبت به ایران  تغییر نمی‌کند

باشگاه خبرنگاران جوان: سلام ممنون از وقتی که با ما دادید، لطفا ارزیابی شما از روند مذاکرات احیاء برجام  که در وین در جریان بفرمایید؟ این مذاکرات در چه شرایطی قرار دارد؟

یزدان پناه: در حال حاضر مهم‌ترین خروجی که در دستور کار قرار گرفته است، در راستای چارچوب دفاع از چند جانبه گرایی موثر میان کشور‌های عضو برجام منهای آمریکا، بازگشت واشنگتن به شکل ظاهری به برجام است، یعنی اعضای برجام به شدت در تلاش هستند تا این توافق را از حالت مرده‌ای که گرفتار آن شده بود، احیاء کنند و در کنار قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل متحد به مسئله صلح در خاورمیانه ربط دهند.

شاید در کل بتوان گفت که احیاء برجام با پیشرفت‌هایی همراه بوده است و آمریکایی‌ها پذیرفتند که به شکل نسبی به برجام برگردند، اما شک دارم که با بازگشت آمریکا به برجام، سیاست‌ها و رویکرد‌های این کشور هم نسبت به ایران  تغییر کند.

در حال حاضر به نظر می‌رسد که طرفین برجام راضی هستند که آمریکا به برجام برگردد و تمام تحریم‌هایی که در دوره ترامپ علیه ایران وضع شده بود، برچیده شود، همین موضوع هم به نظر می‌رسد یک گام مثبت در این زمین سفت پیش روی برجام است تا بشود در استمرار این گام، گام‌های بعدی را هم با طمانینه و با مذاکرات فشرده تر، اما جدی‌تر دنبال کرد.

استراتژی‌های برجامی دولت رئیسی، همان است که در دولت روحانی وجود داشت/ تغییرات اساسی در تیم مذاکرات ایجاد خواهد شد

باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به انتخابات ریاست جمهوری کشورمان، آیا دولت جدید با طرف‌های برجامی کار می‌کند؟ یا آن‌ها با دولت جدید ایران کار خواهند کرد؟

یزدان پناه: استمرار مذاکرات در بحث پرونده هسته‌ای ایران، یک امر اجتناب ناپذیر است و ممکن است دولت جدید برخی از تاکتیک‌های نوینی را در استمرار مذاکرات به منظور دستیابی به امتیازات جامع اتخاذ کند، اما قطعا استراتژی‌ها در باب مذاکرات، همان روندی است که در دولت آقای روحانی وجود داشت.

با توجه به اینکه پرونده هسته‌ای موضوعی فراتر از توان دولت است، هماهنگی با سایر نهاد‌های قدرت در ایران را می‌طلبد، نوع مواضع و موضع گیری‌های رئیس جمهور منتخب آقای رئیسی هم نشان می‌دهد که وی هم تمایل کامل به استمرار مذاکرات دارد، به منظور به کرسی رساندن حق ایران در این مذاکرات و برداشتن گام‌های اساسی، جدی و راهبردی برای رفع تحریم‌ها و به تبع آن بازسازی سیاست خارجی ایران نسبت به دنیای پیرامون که اکنون در بدترین شرایط قرار دارد.

با درک تمام شرایط داخلی و بین المللی رئیس جمهور جدید هم به محض روی کار آمدن یکی از اولویت‌هایش پیشبرد مذاکرات هسته‌ای در وین یا در جای دیگر خواهد بود و قطعا هم تغییرات اساسی در تیم مذاکرات ایجاد خواهد شد.

احیاء برجام با بهترین شرایط به همین سادگی میسر نیست/ بخش قابل توجهی از مذاکرات برجام به دولت جدید موکول خواهد شد

باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به اینکه دولت بعدی ایران حدود ۴۰ روز دیگر روی کار می‌آید تا بخواهد کابینه معرفی کند و مراحل رای اعتماد از مجلس دنبال خواهد شد و تقریبا چیزی حدود دو ماه و نیم طول می‌کشد و با توجه به اینکه طرفین ایران و آمریکا نمی‌خواهند مذاکرات احیاء برجام تا این حد طولانی شود. به نظرتون احیاء برجام توسط دولت آقای روحانی تمام می‌شود؟

یزدان پناه: در مهلت باقی مانده دولت دوزادهم بخش شکلی برجام و بازگشت آمریکا به آن قطعا حل خواهد شد، همانطور که مشخص است برجام حتی به شکل ظاهری در مسیر احیاء قرار دارد، اما اینکه با بهترین شرایط احیاء شود، به همین سادگی میسر نیست. بخش قابل توجهی از مذاکرات به دولت جدید موکول خواهد شد و دولت جدید باید در برآیند سیاست خارجی خود بدون تاخیر شرایط را برای استمرار مذاکرات فراهم کند.

نمی‌توان به عادی سازی روابط تهران و واشنگتن امیدوار بود/ دولت آقای رئیسی در مذاکرات برجام زمان را از دست نمی‌دهد

باشگاه خبرنگاران جوان: به نظر شما منازعات بی پایان سیاسی میان ایران و آمریکا در روند احیاء برجام پایان می‌پذیرد؟

یزدان پناه: متاسفانه راه حل مشخصی بین دو طرف تهران و واشنگتن وجود ندارد، گرفتار شدن دو کشور در یک مسیر خاص سیاسی و در یک مسیر بدون دلیل چالش‌زا باعث شده است که زیاد نمی‌توان به عادی سازی این روابط که به حل مناقشات طولانی مدت میان ایران و آمریکا کمک کند، امیدوار بود.

دولت آقای رئیسی زمانی را برای تاخیر در مذاکرات از دست نخواهد داد و مطمئنا درست است که نیاز به پروسه شکل گیری دولت جدید دارد، ولی قرار نیست که در ساختار و بدنه دولت رخوت، سکون و بی فعالیتی حاکم شود تا مشخص شود چه کسانی تصمیم بگیرند، خیر، قطعا یکی اقدامات فوری دولت جدید تعیین تیم مذاکره کننده جدید با تغییر ساختار عمیق در تیم مذاکرات خواهد بود و این تیم جدید بدوت وقت تلف کردن، روند مذاکرات را در بالاترین سطح و جدی‌ترین سطح ممکن پیگیری خواهند کرد. مواضع دولت فعلی برای پایان دادن به بحث مناقشه برجام، استمرار مواضع دولت فعلی است، چراکه این تصمیم نظام است که هرچه سریع‌تر این موضوم حل و و فصل شود.

 برداشته شدن ۱۵۰۰  تحریم به همین سادگی ها میسر نیست/ نمی‌توان در کوتاه مدت از دولت سیزدهم انتظار فائق شدن بر مشکلات را داشت

باشگاه خبرنگاران جوان: پیشبینی شما از روند برداشته شدن تحریم‌ها چی هست، آیا می‌توان با تضمینی از آمریکا جلوی بدعهدی آن‌ها را گرفت؟

یزدان پناه: حجم تحریم‌های ایران بسیار بیشتر از آن چیزی است که تصور کنیم به راحتی این تحریم‌ها برداشته خواهد شد یاکشوری مانند ایالات متحده آمریکا بخواهد تضمین رسمی و محکم دهد برای پایان بندی به چیزی که در توافقات جدید حاصل می‌شود، چراکه حدود ۱۵۰۰ تحریم علیه ایران وجود دارد و این تعداد تحریم به همین سادگی قابل حل و فصل نیستند.

راستی آزمایی لغو تحریم‌ها در قبال انجام تعهدات هم موضوع بسیار پیچیده است و بدگمانی و بی اعتمادی میان دو طرف در اوج خود قرار دارد و اینکه تصور شود این بدگمانی و بی اعتمادی به راحتی برداشته شود، تصور غلطی است، ضمانت اجرایی برجام هم موضوع بسیار حساس و مهمی است که با در نظر گرفتن تجربیات گذشته، رفتار‌های دوگانه و متناقض آمریکا در برابر ایران و انبوهی از مشکلاتی که بر سر راه مذاکره قرار دارد، نشان می‌دهد که بحث ضمانت اجرایی برجام به همین سادگی میسر نباشد. به صراحت نمی‌شود عنوان کرد که تضمینی پشت توافق جدید وجود داشته باشد که آمریکایی‌ها دوباره در گذر زمان بدعهدی نکنند و زیر میز مذاکره نزنند.

مسلما مسئله برجام و توافقات هسته‌ای ایران با ۵+۱، مسئله قطعنامه ۲۲۳۱ و شرایط سنگینی که در روابط سیاسی ایران و آمریکا حاکم است، فضای غبار آلودی را پیش روی دو کشور قرار داده است، به همین دلیل نمی‌توان انتظار قاطعی از دولت سیزدهم داشت که بتواند به سادگی و در اندک زمان بر این مشکلات فائق بیاید و شاهد رفع تمام این ۱۵۰۰ تحریم در مدت کوتاه باشیم.

راه بسیار سخت و شرایط بسیار دشواری پیش روی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و باید منتظر ماند در این ۴۵ باقی مانده چه اتفاقی خواهد افتاد و در ادامه بعد از استقرار دولت جدید چه روندی را طی خواهد کرد.

انتهای پیام/