زمین های تشنه در انتظار تدابیری در مصرف آب
کم‌آبی و خشکسالی پدیده عجین شده با ایران حداقل در ۲۰ سال گذشته است و هر سال با فرارسیدن فصل گرما، داد زمین تشنه سر به فلک می‌گذارد، التیام این کهنه زخم نیازمند تدابیر بلندمدت در تولید، توزیع و مصرف آب است، شاید که مرهمی بر زخم زمین تشنه باشد.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، اقلیم خشک و نیمه‌خشک و کاهش بارندگی‌ها، کشور را با چالش خشکسالی مواجه کرده و در یکی دو دهه اخیر زنگ بحران بی‌آبی به صدا درآمده است.
در این میان سرزمین خراسان رضوی با اقلیم خشک و کویری، وضعیت بحرانی‌تری دارد و هم اینک از ۳۷ دشت استان، وضعیت ۳۴ دشت بحرانی است و سطح آب زیرزمینی آن افت کرده است و طبق اعلام مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی آب جمع شده پشت سد‌های این استان امسال تا خرداد ماه نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کاهش داشته است.
محمد علایی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی گفت: در خرداد ماه میزان آب ذخیره شده در پشت سد‌های استان ۶۸۱ میلیون مترمکعب بود که این رقم در مدت مشابه سال گذشته هزار و ۱۹۸ میلیون متر مکعب بوده است.
او افزود: در سالی که میزان بارندگی خراسان رضوی ۶۵ درصد کاهش را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد، گرمای زودرس هوا نیز مزید بر علت و موجب افت سطح آب در آبخوان‌های استان به دلیل برداشت از سفره‌های زیرزمینی توسط چاه‌های کشاورزی و شرب شده است.
بیشتر بخوانید
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با بیان این که قراین نشان‌دهنده کاهش ۶۹ درصدی بارندگی و شرایط خشکسالی شدید است که در ۵۰ سال گذشته بی سابقه بوده است؛ ادامه داد: استان خراسان رضوی به جهت شرایط اقلیمی جزء مناطق خشک و نیمه خشک کشور محسوب می‌شود و بیشترین اتکای آن در تامین آب به منابع آب‌های زیرزمینی است.
علایی بیان کرد: وجود ۱۶ هزار و ۵۴۴ حلقه چاه مجاز با برداشت سه هزار و ۹۰۹ میلیون مترمکعب آب و همچنین پنج هزار و ۱۴۳ حلقه چاه غیرمجاز شناسایی شده با برداشت ۱۳۱ میلیون مترمکعب در سال، دلیلی بر کاهش بیش از حد ذخایر آب‌های زیرزمینی است.
مدیریت منابع آب و سازگاری با کم‌آبی
او تصریح کرد: در قالب طرح سازگاری با کم آبی با مشارکت نهاد‌های مزبور، پارسال ۴۶۰ میلیون متر مکعب آب از سفره‌های آب زیرزمینی استان کمتر برداشت شد همچنین انسداد هزار و ۸۵۲ حلقه چاه غیرمجاز از ابتدای سال ۹۹ در استان، تجهیز تمامی چاه‌ها به شمارشگر هوشمند و رصد برخط میزان برداشت از چاه‌ها توسط شبکه مانیتورینگ چاه‌ها نیز از دیگر اقدامات صورت‌گرفته برای جلوگیری از اضافه برداشت‌ها در سطح استان خراسان رضوی است.
کاهش ۱۰ درصدی مصارف غیرضروری آب
طبق آمار اعلام شده از سوی آب و فاضلاب خراسان رضوی، تابستان امسال هزار روستای بالای ۲۰ خانواری استان و ۳۰ شهر این استان در مرز تنش آبی قرار دارند.
سید ابراهیم علوی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی با اشاره به وضعیت تنش آبی در شهر‌ها و روستا‌های استان در تابستان گفت: سرانه ماهانه مصرف آب در شهر‌های این استان حدود ۱۳ مترمکعب برای هر مشترک است و کاهش ۱۰ درصدی مصارف غیرضروری برای عبور از تابستان تعیین شده است و تعامل هرچه بیشتر با رسانه‌ها برای ترویج فرهنگ مدیریت صحیح مصرف آب ضروری است.
او افزود: شناسایی انشعابات غیرمجاز نیز نقش مهمی در کاهش مصرف دارد، در استان شهر‌های نیشابور، طرقبه و شاندیز، گلبهار، چناران و خلیل آباد به عنوان کانون‌های ساخت و ساز باغ ویلا، بیشترین آمار انشعابات غیرمجاز استان را دارند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی ادامه داد: سال گذشته پنج هزار انشعاب غیرمجاز آب در مناطق شهری و روستایی خراسان رضوی شناسایی شد.
علوی بیان کرد: مشترکان می‌توانند با مدیریت مصرف و دست‌اندرکاران و مدیران حوزه آب می‌توانند با مدیریت توزیع و تولید و جلوگیری از هدرفت آب تا حدود زیادی در عبور از چالش کم آبی و بی‌آبی موثر باشند.
طرح مدیریت تنش آبی در مشهد
شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز برای گذر از تنش آبی و مدیریت مصرف و توزیع در تابستان امسال طرح مدیریت تنش آبی در این شهرستان را تهیه و در دستور قرار داده‌است.
حسین اسماعیلیان مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در خصوص این طرح گفت: با توجه به وضعیت بی سابقه کاهش بارندگی در سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ و اثرات زیانبار آن بر کاهش ذخایر آب‌ها با هدف گذر از تابستان پیش رو اجرای طرح جامع و موثر مدیریت تنش آبی شهرستان در دستور کار قرار گرفته است.
او افزود: با توجه به کاهش ۶۷ درصدی بارندگی از ابتدای سال آبی نسبت به مدت مشابه سال قبل و کاهش ذخایر آب‌های سطحی و زیرزمینی، آینده سختی در انتظار تامین آب شرب کلانشهر مشهد و روستا‌های الحاق شده به آن است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد ادامه داد: طبق برآورد‌ها پیش بینی می‌شود در دوره اوج مصرف، نیاز آبی روزانه شهر مشهد ١٢ هزار و ٨٠٠ لیتر بر ثانیه باشد براین اساس و برای جبران کمبود آب برنامه‌های گذر از تنش سال ۱۴۰۰ در سه محور مدیریت تامین آب، مدیریت توزیع آب و مدیریت مصرف آب تدوین و در حال اجرا و اقدام است.
اسماعیلیان بیان کرد: بهسازی، مهندسی مجدد و جابه جایی چاه‌ها با هدف استحصال آب و تامین آب پایدار، تکمیل مخازن و خطوط انتقال مربوطه به میزان ۱۱۰ هزار متر مکعب، جداسازی ۶۹ کیلومتر پهنه‌های فشاری در مرحله نخست اجرایی، اصلاح شبکه موثر به میزان ۵۰ کیلومتر و ارتقای کیفی ۱۰ حلقه چاه نشت یابی، شناسایی نشت‌های زمینه‌ای برای کاهش هدر رفت واقعی و نیز اعمال مدیریت فشار از جمله اقدامات مرتبط با طرح جامع بهبود تامین آب شهرستان مشهد در حوزه مدیریت تامین و توزیع آب است.
او تصریح کرد: در بخش مدیریت مصرف نیز تعویض کنتور‌های خراب مشترکان، توزیع کاهنده‌های مصرف، قطع انشعابات غیر مجاز و فرهنگ سازی و آموزش همگانی در حال انجام و اقدام است و با وجود مشکلات جدی در تامین آب مشهد و برنامه ریزی‌های صورت گرفته تامین آب نیازمند همراهی همه جانبه تمامی شهروندان است و امید است با مدیریت مصرف و استفاده بهینه از منابع موجود آب، از تابستان امسال با کمترین تنش آبی عبور کنیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد تاکید کرد: از ابتدای سال ۹۹ با آغاز فرآیند یکپارچه سازی شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی تعداد ۲۲۲ روستا با جمعیت حدود ۲۴۵ هزار نفر تحت پوشش این شرکت قرار گرفت که در ابتدای تحویل گیری بر اساس پایش صورت گرفته تعداد ١٤٠ روستا با تنش آبی مواجه بودند.
اسماعیلیان اظهار کرد: با اجرای عملیات اضطراری سعی در کاهش و رفع مشکلات تامین آب این روستا‌ها شد و در حال حاضر روستا‌های تحت پوشش به ۲۶۲ روستا با جمعیت حدود ۳۰۰ هزار نفر رسیده است و تعداد ۱۱۳ روستا در شرایط تنش آبی قرار دارد.
او افزود: ساخت ۱۰ باب مخزن به ظرفیت چهار هزار متر مکعب، خرید و نصب ۶۰ دستگاه پمپ و الکتروپمپ، اجرای ۴۰ کیلومتر شبکه توزیع، ۵۰ کیلومتر خط انتقال، تکمیل ۶ باب ایستگاه پمپاژ و همچنین حفر و جا به جایی ۲۹ حلقه چاه از جمله فعالیت‌های مهم این شرکت در راستای مدیریت تنش آبی در روستاهاست.
گام به گام تا عبور از خشکسالی
کاظم جم مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی گفت: برای مقابله با بحران خشکسالی در این استان باید راهکار‌های گام به گام کنترل این شرایط را عملیاتی کرد.
او افزود: با توجه به خشکسالی شدید سال جاری که با گرم‌تر شدن هوا وخامت آن بیشتر نمایان می‌شود کارشناسان متخصص و صاحب نظر باید علاوه بر جنبه‌های مدیریتی و سازه‌ای، به جنبه اجتماعی آن نیز بپردازند.
جم بیان کرد: به این منظور در گام نخست از طریق ابزار‌های اطلاع رسانی، ابعاد فنی موضوع را نزد افکار عمومی و رسانه‌ها تبیین خواهیم کرد و در گام دوم راهکار‌های عملیاتی و واقع بینانه سازگاری با کم آبی را آموزش می‌دهیم.
او تصریح کرد: در گام سوم، مصادیق عینی صرفه‌جویی در مصرف آب در سه بخش کشاورزی، خانگی و صنعت را با کمک هم استانی‌ها مستند می‌کنیم که برای این منظور نیاز است مصادیق عینی از صرفه‌جویی و سازگاری با کم آبی در حوزه فناوری، راهکار‌های خلاقانه خانگی، صنعتی، فنون کشاورزی و تجربه مدیریتی معرفی شوند تا به شیوه مقتضی مستندسازی و منعکس گردند.
منبع؛ ایرنا
انتهای پیام//م.ج
