فردا دیر است، از همین امروز باید به فکر چاره بود

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، هنگامی که چشم‌های منتظر به انتظار بهبود به پزشکان دوخته می‌شود که شاید دیگر دیر شده باشد؛ پدر و مادر ناگهان به خود می‌آیند و آرزو می‌کنند که‌ ای کاش زمان دوباره به عقب باز می‌گشت.

صدای گریه به گوش می‌رسد، کودکی قدم به این دنیا گذاشته است؛ پدر، مادر و اطرافیان می‌خندند، یکی می‌گوید چه چشم‌های قشنگی دارد درست مثل دو دریچه شفاف برای دیدن روز‌های آینده و دیگران جمله‌ی او را تأیید می‌کنند.

چند سال می‌گذرد، کودک رفته رفته بزرگ می‌شود. اما نه پدر، نه مادر و نه دیگران هرگز متوجه نمی‌شوند که او مبتلا به تنبلی چشم است. بیماری آرام آرام در چشم‌های کودک رخنه کرده و بینایی او را تحت تأثیر قرار داده است. هنگامی که این چشم‌ها به انتظار بهبود به پزشکانی دوخته می‌شود که شاید دیگر دیر شده باشد؛ پدر و مادر ناگهان به خود می‌آیند و آرزو می‌کنند که‌ای کاش زمان دوباره به عقب باز می‌گشت تا این بار آگاهانه‌تر از گذشته به سلامت فرزند خویش اهمیت می‌دادند.

برای انجام بسیاری از کار‌ها فردا دیر است و از همین امروز باید به فکر چاره بودچشمان بعضی از کودکان با آنکه سالم و طبیعی به نظر می‌رسند، اما ممکن است سلامتی و دید کافی نداشته باشند.

تنبلی چشم چیست؟

تنبلی چشم (Amblyopia) عبارت است از دید کم در یک چشم یا هر دو چشم که با اختلالات عضوی و بیماری‌های ساختمانی چشم همراه نیست. هنگامی که بینایی یکی از چشم‌ها خوب باشد و دیگری خوب نباشد، چشمی که بینایی ضعیف تری دارد، چشم تنبل خوانده می‌شود و معمولاً فقط یکی از چشم‌ها دچار تنبلی می‌شود.

تشخیص بسیاری از اختلالات بینایی در کودکی بسیار حائز اهمیت است چرا که بر اساس آمار‌های سازمان بهداشت جهانی، از هر ۱۰۰ کودک، ۲ تا ۳ نفر در اثر تنبلی چشم و پیشگیری نکردن، دچار کم‌بینایی و یا نابینایی مطلق می‌شوند بایدچشمان کودکان در سه نوبت سه ماهگی، ۳ تا ۴ و ۴ تا ۶ سالگی معاینه تا از درمان بهنگام استفاده شود و بتوان از این اختلال جلوگیری کرد.

دکتر امیر اسهرلوس یکی از اساتید نمونه چشم پزشکی کشور با اشاره به اینکه براساس آخرین تحقیقات ۲ تا ۵ درصد کودکان در کشور دچار تنبلی چشم هستند برضرورت معاینات چشمی در شش ماهگی و سه سالگی کودک تأکید کرد و گفت: تنبلی چشم قبل از هفت سالگی رخ می‌دهد و ضعیفی زیادی یک یا دو چشم یا انحراف آشکار یک چشم و چشم چپ از علت‌های بروز آن است.

بیشتر بخوانید

• هزار و ۲۷۰ کودک در چهارمحال و بختیاری مشکوک به تنبلی چشم هستند

این دکترای تخصصی اپتومتری و فوق تخصص چشم پزشکی اطفال یاد آور شد: استفاده از عینک یکی از راحت‌ترین و بی عارضه‌ترین راه‌های درمان و کنترل تنبلی چشم است که در مرحله بعدی تمرینات ارتوپتیک نیز تجویز می‌شود و در صورت شدید بودن تنبلی جراحی تجویز نهایی است.

در حال حاضر، شیوع تنبلی چشم در جهان دو ونیم تا ۳ درصد است. طبق آمار به دست آمده از اجرای برنامه‌ی پیشگیری از تنبلی چشم در کشور، شیوع این اختلال در گروه ۴ تا ۶ سال، ۴/۱ درصد است.

تنبلی چشم بیماری نیست بلکه زاییده بیماری‌های چشم است

تنبلی چشم خود یک بیماری نیست بلکه زاییده بیماری‌های چشم است که در صورت درمان نشدن به موقع می‌تواند باعث کاهش بینایی تا آخر عمر شود.

دکتر اسهرلوس، شیوع تنبلی چشم در افراد را از هر ۱۰۰ نفر، سه تا چهار نفر اعلام کرد و گفت: بهترین زمان اصلاح تنبلی چشم، اوایل کودکی و دوران شیرخوارگی است. نوزاد متولد شده توانایی دیدن را دارد، ولی با استفاده از چشم ها، سیستم بینایی در سال‌های اولیه زندگی تکامل می‌یابد که اگر در این سال‌ها به عللی همچون عیوب انکساری، انحراف چشم و کدورت‌های عدسی یا قرینه، چشم دید خوبی نداشته باشد به تدریج توانایی بینایی کاهش می‌یابد.

پس از دهه‌ی اول زندگی رشد سیستم بینایی کامل و معمولاً غیرقابل تغییر می‌شود؛ بنابراین تنبلی چشم باید در دوران کودکی هرچه زودتر تشخیص داده و درمان شود.

سازمان بهداشت جهانی برای مراقبت از چشم کودکان به والدین توصیه کرده است در صورت مشاهده هر نوع اختلال بینایی، ظاهر غیرطبیعی چشم مانند مردمک سفید، قرمزی چشم و حوادث چشمی، کودک را نزد بینایی سنج یا چشم پزشک ببرند.

رشد و تکامل مرکز بینایی در مغز، از دوران جنینی تا حدود ده سالگی ادامه دارد. اما حداکثر سرعت رشد آن تا سه سالگی است. نتیجه تکامل دستگاه بینایی در این دوران، دید واضح و کامل است و در این مدت به ویژه در سه سال اول زندگی هر عملی که باعث اشکال دید در یک یا هر دو چشم شود، رشد و تکامل دستگاه بینایی را متوقف و در نتیجه باعث کاهش میزان بینایی کودک می‌شود، به این مفهوم که امکان دارد چشم به ظاهر سالم، بینایی طبیعی نداشته باشد

علت تنبلی چشم چیست؟

زمانی که عملکرد طبیعی چشم‌ها مختل می‌شود، تنبلی چشم اتفاق می‌افتدو همچنین در بسیاری از موارد می‌توان گفت علت تنبلی چشم ارثی می‌باشد.

به صورت کلی علت‌های به وجود آمدن تنبلی چشم به سه دسته عمده تقسیم می‌شود:

۱. استرابیسم (انحراف چشم): تنبلی چشم اغلب به دنبال انحراف چشم رخ می‌دهد. در استرابیسم یا انحراف چشم‌ها، کودک برای فرار از دوبینی، از چشمی که بینایی بهتری دارد، استفاده می‌کند و در نتیجه چشمی که منحرف است، تکامل نیافته و تنبل می‌شود.

۲. عیوب انکساری: عیوب انکساری انواعی از اختلال‌های بینایی هستند که با تجویز عینک قابل اصلاح می‌باشند. تنبلی چشم زمانی اتفاق می‌افتد که عیب انکساری شامل دوربینی، نزدیک بینی یا آستیگماتیسم در یک چشم (در زمانی که چشم دیگر سالم است) و یا در دو چشم (در حالی که اختلاف قابل توجهی بین شماره دید دو چشم وجود دارد) پدید می‌آید. در این حالت چشم ضعیف‌تر تنبل می‌شود. وجود عیب انکساری شدید در دو چشم نیز می‌تواند منجر به تنبلی هر دو چشم شود. تشخیص این نوع آمبلیوپی معمولاً مشکل است، زیرا در این حالت ظاهر چشم‌ها طبیعی بوده و به نظر می‌رسد که دید کودک اشکالی نداشته باشد.

۳. عوامل مسدود کننده مسیر بینایی: عوامل مسدود کننده مسیر بینایی به مواردی مانند افتادگی پلک، آب مروارید، کدورت قرنیه و... گفته می‌شود. این مشکلات معمولاٌ شدیدترین حالت آمبلیوپی را ایجاد می‌کنند.

معاینه تنبلی چشم کودکان

بچه‌های سه یا چهار ساله نمی‌توانند اعلام کنند که در دیدن مشکل دارند و چون همیشه همین طور دیده‌اند و غیر از این تجربه دیگری برای دیدن نداشته‌اند. در نتیجه عملاً تنها راه تشخیص این مشکل غربالگری است. تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم تشخیص به موقع آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانواده‌ها ناشناخته است، چشم همه کودکان باید حداقل سه بار قبل از دبستان در زمان‌های مختلف معاینه شود.

قبل از سن مدرسه باید برای تشخیص و درمان تنبلی چشم مراجعه شود و در معاینات ورود به مدرسه تنها باید ببینند کودک در چه وضعیتی قرار دارد، سن مدرسه و ۶ سالگی برای درمان تنبلی چشم کمی دیر است و برای این بیماری مراجعه ۳ سال به بالا ضرورت دارد. در صورتی که کودک مشکلی ندارد سالی یک بار و در غیر این صورت با نظر پزشک هر ۶ یا ۳ ماه و یا به طور ماهانه که بستگی به نظر پزشک دارد برای معاینه چشم کودک مراجعه شود.

شناسایی یک هزار و ۲۷۰ کودک مشکوک به تنبلی چشم در چهارمحال و بختیاری

نرگس عسگری مدیرکل بهزیستی در استان چهارمحال و بختیاری گفت: پارسال ۲۴ هزار و ۶۶۱ کودک سه تا شش ساله معاینه و از این تعداد یک هزار و ۲۷۰ کودک مشکوک، به پزشک متخصص ارجاع شدند که پس از معاینه تخصصی برای ۲۸۰ کودک کمک هزینه تهیه عینک از طرف بهزیستی پرداخت شد.

او افزود: همچنین بهزیستی با پرداخت هزینه جراحی ۵۰۰ کودک که توانایی مالی نداشتند از نابینا شدن آن‌ها پیشگیری کرد.

عسگری با اشاره به اینکه سه تا شش سالگی زمان طلایی غربالگری چشم کودکان محسوب می‌شود، افزود: اگر کودکان این دوره طلایی را از دست بدهند، دیگر نمی‌توان از پیشرفت اختلالات بینایی آنان که گاه منجر به کم‌بینایی و نابینایی می‌شود، جلوگیری کرد.

اوخاطرنشان کرد: عارضه تنبلی چشم در صورت درمان به موقع قابل پیشگیری است و موجب رفع مشکلات بینایی افراد در سنین بالاتر می‌شود.

عسگری با بیان اینکه معاینه چشم کودکان در این طرح با دستگاه انجام می‌شود و هیچ‌گونه تماس دست وجود ندارد، افزود: برنامه پیشگیری از تنبلی چشم همه ساله از اول آبان در سراسر کشور اجرا می‌شد که پارسال به دلیل شیوع ویروس کرونا از تیرماه تا پایان پارسال در استان اجرا شد.

تنبلی چشم با معاینه ساده و چند دقیقه‌ای چشم کودکان قابل تشخیص و درمان است. عقل سلیم حکم می‌کند که پیش از ایجاد پیامد‌های ناگوار به فکر درمان باشیم، چشم‌های کودکان می‌توانند آینده را زیباتر ببینند حیف است که با یک سهل انگاری بزرگ آن‌ها را از چنین حقی محروم کنیم.

انتهای پیام/ش