به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، گسترش بیابان از مواردی است که در کشورهای با اقلیم خشک و نیمه خشک بیشتر دیده می‌شود و نظر به مفاهیم توسعه پایدار منابع طبیعی و ضرورت بهره‌وری صحیح از این منابع، باید برای مهار بیابانی شدن و مقابله با بیابان‌زایی فعالیت های موثری داشت.

در ۲ قرن اخیر به خصوص از چند دهه پیش بیابان اثرات مخرب و زیان بخشی به محیط زیست وارد کرده است و بر اثر استفاده نادرست از منابع طبیعی، بیابان‌ها به سرعت گسترش یافته‌اند که در سالهای ۱۳۴۱ تا ۱۳۶۹ حدود چهار میلیون هکتار به وسعت بیابان‌های ایران افزوده شده است.

کارشناسان و متخصصان در تعریف بیابان، قسمتی از زمین را که خشک، غیرقابل کشت، و بدون پوشش گیاهی باشد بیابان می خوانند و البته نکته حائز اهمیت آن است که نمی‌توان همه بیابان‌ها را با وجود شرایط مختلفی که از نظر وضعیت طبیعی مانند میزان بارندگی، شدت خشکی، جنس خاک و پوشش گیاهی دارند، در یک ردیف قرار داد.

بیابان‌زایی، عوارض و پیامدهای نامطلوبی به همراه دارد که از جمله می توان به انهدام سرمایه‌ها همچون کشتزارها و مراتع، فروپاشی نظام بخشی دامداران و کشاورزان، هجوم ریزگردها، افزایش مهاجرت به نقاط شهری و افزودن به مشکلات اجتماعی و اقتصادی شهرهای بزرگ اشاره کرد.

بیشتر بخوانید

• بیابانزایی منابع طبیعی خواف را تهدید می کند

بر اساس دستورالعمل‌های کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی دو مقوله بیابانی شدن و تخریب سرزمین مفاهیمی جدا از یکدیگر هستند و بر اساس آخرین اطلاعاتی که ایران به این کنوانسیون ارائه داده، حدود ۱۰۰ میلیون هکتار از اراضی کشور ما در معرض تخریب سرزمین است که در این بین ۷۵ میلیون هکتار در معرض فرسایش آبی و ۲۵ میلیون هکتار در معرض فرسایش بادی قرار دارد.

هم اکنون ایران ۳۲ میلیون هکتار بیابان دارد که هم منشاء زمین‌شناسی و هم منشاء اقلیمی دارد و متاسفانه در دهه اخیر به‌ دلیل اعمال سیاست‌های اشتباه در زمینه مدیریت منابع آب و کشاورزی و در مجموع به‌ دلیل تغییر اقلیم و دخالت‌های انسانی، حدود یک میلیون هکتار کانون گرد و غبار فعال به آمار بیابان‌های کشور افزود شده است.

در این میان خراسان رضوی نیز به عنوان یکی از استان های دارای مساحت زیاد و البته اقلیم خشک و نیمه خشک، دارنده بخش اعظمی از بیابانهای کشور و در مسیر رشد بیابان‌زایی قرار دارد که حدود نیمی از گستره آن را بیابان تشکیل داده است و در این بحبوحه، بازگشت دوباره خشکسالی رشد این پدیده ناخوشایند را شتاب داده است.

۱۷ درصد بیابان‌های ایران در خطه خراسان

محسن فنودی مدیرکل منابع‌ طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با بیان اینکه ۱۷ درصد از مساحت کل بیابان‌های ایران در خراسان رضوی قرار دارد، گفت: بر این اساس هم‌اینک ۵.۵ میلیون هکتار از مساحت خراسان رضوی یعنی ۴۸ درصد از گستره این استان را اقلیم بیابانی تشکیل می‌دهد.

او افزود: هشت میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از مجموع ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار مساحت کل خراسان رضوی عرصه‌ منابع طبیعی است.

مدیرکل منابع‌ طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی ادامه داد: همچنین محیط طبیعی ۲۲ شهرستان از مجموع ۳۳ شهرستان این استان عرصه فرسایش بادی است لذا همه این شهرستانها تحت تاثیر تحرکات جوی و اقلیمی بیابانی قرار دارند.

فنودی بیان کرد: "بیابان" به مناطقی اطلاق می‌شود که اقلیم فراخشک و خشک با متوسط بارندگی سالانه کمتر از ۱۵۰ میلیمتر دارند و درصد پوشش گیاهی آنها کمتر از ۱۰ درصد است.

او تصریح کرد: بیابان‌زایی نیز فرایند جاری در طبیعت است که در روند آن، زمین در مناطق خشک، نیمه‌خشک و حتی خشک نیمه‌مرطوب بر اثر عوامل طبیعی و انسانی مورد تخریب قرار می‌گیرد.

هشدار نسبت به بروز پدیده گرد و غبار

سیدکمال‌الدین میرجعفریان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان رضوی نیز چندی پیش با اشاره به کاهش بارندگی و افزایش خشکسالی، نسبت به احتمال قوی وقوع پدیده گرد و غبار در این استان هشدار داده بود.

او افزود: با توجه به کاهش چشمگیر بارندگی در سال جاری، وقوع این پدیده قطعی و حتمی است و دستگاههایی از جمله سازمان جهاد کشاورزی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان باید در این زمینه هوشیارانه عمل کنند.

معاون استاندار خراسان رضوی با بیان اینکه میانگین بارندگی در این استان از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه قبل ۶۷ درصد کاهش دارد، ادامه داد: از ابتدای سال زراعی جاری در مهرماه سال گذشته تاکنون ۸۵ میلیمتر باران در استان خراسان رضوی باریده است که نسبت به دوره آماری ۴۹ درصد کاهش دارد.

میرجعفریان بیان کرد: تمامی شهرستان های خراسان رضوی طی سال زراعی جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش بارندگی داشته‌اند و به جز شهرستان کوهسرخ، بقیه شهرستانها نسبت به دوره آماری هم از کاهش بارندگی برخوردار بوده‌اند.

او تصریح کرد: در این مدت کمترین بارندگی در گناباد با ۳۰ میلیمتر و بیشترین بارندگی در کوهسرخ با ۱۷۸ میلیمتر گزارش شده و میانگین بارندگی در خراسان رضوی در سال زراعی گذشته ۲۸۶ میلیمتر و در دوره آماری ۱۶۵ میلیمتر بوده است.


خراسان، پیشرو در بیابان‌زدایی

محسن فنودی مدیرکل منابع‌ طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی به سابقه عملیات بیابان‌زدایی در این استان اشاره کرد و گفت: این استان در زمره استان های پیشرو در تثبیت شن، مقابله با گردوغبار و بیابان‌زدایی در کشور است.

او افزود: برپایی ایستگاه تثبیت شن، عملیات کاشت و نهالکاری در بیابان با گونه تاغ، نخستین بار در ایران در سال ۱۳۴۴ در منطقه «حارث‌آباد» در شهرستان سبزوار آغاز شد.

مدیرکل منابع‌ طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی ادامه داد: این عملیات که ۵۶ سال پیش به اجرا درآمد در ۲ سال نخست منجر به برپایی ایستگاههای تثبیت شن در روستاهای «برآباد» و «کلاته میرعلی» سبزوار و «قوژد» گناباد و راه‌اندازی نخستین فعالیت های بیابان‌زدایی ایران در خراسان شد.

فنودی بیان کرد: در حال حاضر این گونه گیاهی به همراه دیگر گونه‌های بیابانی بومی، به عنوان کاربردی‌ترین نهال بیابانی در کشور در کاهش گردوغبار و بیابان زدایی استفاده می‌شود.



منبع؛ ایرنا

انتهای پیام//م.ج