به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، شاید یکی از تکراری‌ترین و در عین حال مهمترین مباحثی که لازم است به آن پرداخته شود، بررسی مضرات بی شمار مصرف دخانیات و به ویژه سیگار است.

متاسفانه مصرف سیگار در کشور ما به شکل سرسام آوری در حال افزایش بوده و سن مصرف در حال کاهش است. هرکسی تا حد زیادی در جریان مضرات بیشمار مصرف سیگار است و با این حال باز هم بی تفاوت و بی اهمیت به این مضرات، به مصرف آن ها می پردازد.

به طور کلی می‌توان گفت: سیگار کشیدن به گردش خون و قلب شما آسیب می‌زند و خطر بیماری و حمله قلبی و سکته و بیماری عروقی محیطی و بیماری‌های مغز و اعصاب را افزایش می‌دهد.همچنین سیگار حاوی مواد شیمیایی مضری است که هر کدام روی یکی از ارگان‌های بدن تاثیر منفی می‌گذارند. برای مثال، مونوکسید کربن موجود در نیکوتین و دود سیگار، فشاری زیادی به قلب وارد می‌کنند و باعث افزایش طپش قلب می‌شود و ریسک ایجاد لخته خون را افزایش می‌دهد.

سایر مواد شیمیایی موجود در دود سیگار، باعث آسیب زدن به شریان‌های کرونری قلب می‌شود، که درنهایت منجر به مسدود شدن شریان‌ها خواهد شد.

بروز بیماری های بدخیم با استعمال دخانیات

اسلامی نژاد فوق تخصص بیماری‌های ریوی و استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: در مورد عوارض سیگار، همیشه صحبت شده است، اما به صورت کلی عوارض سیگار را می‌توان به صورت‌های مختلفی تقسیم بندی کرد.  یکی در قالب عوارض ریوی دخانیات و به ویژه سیگار مطرح می‌شود؛ سیگار می‌تواند باعث بروز بیماری‌های غیربدخیم مثل بیماری برونشیت مزمن و یا آمفیزم در ریه شود.  به طور کلی این نوع بیماری ها، بیماری‌های مزمن انسدادی ریه شناخته می‌شوند و مهمترین و شایع‌ترین دلیلشان، مصرف دخانیات است.

او افزود: در برخی از بیماران ریوی، مصرف دخانیات می‌تواند باعث تشدید بیماری زمینه‌ای شود. مثلا اگر کسی به آسم مبتلا باشد، به دنبال استنشاق دود، بیماری اش تشدید خواهد شد. نکته مهم دیگر این است که وقتی دخانیات در ریه عارضه‌ای ایجاد می‌کند، متاسفانه این عارضه قابل برگشت نیست، یعنی اگر کسی به دنبال مصرف طولانی مدت دخانیات دچار بیماری مزمن ریوی شود،  بهبودی پیدا نمی‌کند و هدف از درمان، فقط کنترل بیماری است نه بازگشت کامل سلامتی.

او گفت: طبیعی است که مصرف سیگار با بیماری‌های بدخیم دستگاه تنفسی، ارتباط مستقیم دارد. از سرطان زبان، لب ها، حفره دهان، حنجره، تا راه‌های هوایی و سرطان ریه به صورت مستقیم که با مصرف سیگار ارتباط مستقیم دارد.

مهمترین عامل خطر ابتلا به سرطان دستگاه تنفسی، مصرف دخانیات است

این فوق تخصص بیماری‌های ریوی بیان کرد: متاسفانه سرطان‌های دستگاه تنفسی هم دیر تشخیص داده می‌شوند و معمولا بعد از تشخیص، اقدامات درمانی منجر به بهبود قطعی بیمار نمی‌شوند، بلکه هدف از انجام درمان، به تعویق انداختن رشد تومور سرطانی است.

او افزود: به طور کلی باید گفت، تقریبا نمی‌توان هیچ سرطانی را دربدن سراغ گرفت که ارتباط مستقیمی با مصرف دخانیات نداشته باشد. در مورد عوارض سیگار دسته بندی دیگری نیز وجود دارد که ما مصرف کنندگان سیگار را به سیگاری‌های دسته اول، دسته دوم و دسته سوم تقسیم می‌کنیم.

اسلامی نژاد گفت: سیگاری‌های دسته اول، افرادی هستند که خودشان به صورت فعال سیگار می‌کشند. سیگاری‌ها دسته دوم افرادی هستند که خودشان سیگار نمی‌کشند، اما در معرض دود سیگار قرار دارند که در این مورد ثابت شده که این افراد نیز به بعضی از بیماری‌های تنفسی در طولانی مدت مبتلا خواهند شد. به طور مثال در بچه‌هایی که پدر یا مادر سیگاری دارند، شیوع آسم به چشم می‌خورد و رشد ریه شان با تاخیر انجام می‌شود و همچنین مستعد بیماری‌های تنفسی هستند.

او افزود: اگر مادری در زمان بارداری سیگار بکشد، بدون شک در رشد جنینش اثر منفی خواهد گذاشت و با بعضی از عوارض جنینی همراه است.

او ادامه داد:  نکته مهم دیگر در مورد سیگاری‌های دسته سوم است، اگر فردی در محیطی سیگار بکشد و سپس محیط را ترک کند، فرد بعدی که بعد از آن فرد سیگاری وارد محیط می‌شود به دلیل تجمع رسوب و مواد مربوط به سیگار روی سطوح، به بیماری‌هایی مبتلا خواهد شد. بنابر این سیگار نه تنها به طور مستقیم افراد سیگاری را در معرض خطر قرار می‌دهد، بلکه افرادی که در اطراف آن فرد هستند را هم در معرض خطر قرار می‌دهد.

این فوق تخصص بیماری‌های ریوی اظهار کرد: در حال حاضر برای ترک سیگار، روش‌های مفیدی وجود دارد. ما به عنوان کادر درمان می‌توانیم در مسیر ترک سیگار به بیماران کمک کنیم، اما در تصمیم گیری نمی‌شود به فرد کمک کرد، ما توضیحات لازم را به افراد ارائه می‌دهیم، اگر فرد انگیزه کافی برای ترک سیگار داشته باشد و تصمیم جدی گرفته باشد، با راه حل‌ها و درمان‌های متنوعی که وجود دارد می توان به او کمک کرد.

اسلامی نژاد گفت: ما در بیمارستان مسیح دانشوری، کلینیک و درمانگاه ترک سیگار داریم و افرادی که تصمیم قطعی برای ترک سیگار گرفته اند می‌توانند مراجعه کنند و  از کمک‌های ما استفاده کنند.

سیگاری‌ها شانس زیادی برای ابتلا به سرطان یا زخم معده دارند. سیگار کشیدن به تنهایی می‌تواند ماهیچه‌هایی را ضعیف کند که انتهای پایینی گلوی شما را کنترل می‌کنند و به اسید اجازه می‌دهد که در جهت اشتباهی حرکت کند.

سیگار کشیدن ۱۰ تا ۲۰ سال پوست شما را پیرتر نشان می دهد و سه برابر چین و چروک‌های اطراف چشم‌ها و دهان را بیشتر می‌کند.

سیگار کشیدن می‌تواند باعث تضعیف استخوان‌های شما و در نتیجه بروز رماتیسم و پوکی استخوان شود.

 بیش از ۹۳ درصد از سرطان‌های بخشی از گلو، ناشی از سیگار کشیدن هستند. جدی‌ترین آسیب ناشی از سیگار، افزایش خطر ابتلا به سرطان های لب، زبان، گلو، جعبه صدا و مری است.

از همه مهمتر، سیگار کشیدن می‌تواند موجب ناتوانی جنسی مردان  و در نتبجه نابارور شدن آنها شود.

مهلک‌ترین سرطان بشری، سرطان ریه است

جلال حشمت نیا فوق تخصص ریه بالغین و عضو هیئت علمی، دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: سیگار به واسطه تاثیر مستقیمی که روی مخاط دستگاه تنفس و مجاری هوایی، می‌گذارد و به دلیل ایجاد تغییرات ساختاری در سلول ها، مهمترین عامل ایجاد کننده سرطان ریه است.

حشمت نیا افزود: وقتی می‌گوییم سرطان ریه منظور ما سرطان‌هایی هستند که خاستگاهشان از مخاط مجاری هوایی است و اصطلاحا به آن‌ها سرطان با منشا برونش گفته می‌شود .

او ادامه داد: سرطان‌های دیگری مثل سرطان دستگاه گوارش و مغز، هم وجود دارند که به ریه متاستاز می‌دهند و سرطان‌های مرحله چهار حساب می‌شوند.

بعضی از سرطان‌های ریه از وقتی تشخیص داده می‌شوند، تا وقتی شیمی درمانی انجام می شود حتی طول عمر یک ساله هم ندارند و قابل جراحی هم نیستند و این نوع سرطان ها، در افراد سیگاری و در سنین پایین قابل مشاهده است.

سرطان‌های دیگر ریه هم که به واسطه سیگار استفاده می‌شوند، طول عمر خوبی ندارند و در ایده آل شرایط، ماکسیمم بین ۳ تا ۵ سال، قابل کنترل است. اولین راهکار پیشنهادی ما این است که مردم هر چه سریع تر سیگار را ترک کنند، چرا که به شدت در جلوگیری از بروز بیماری‌های ریوی موثر است و هرچه سن شروع سیگار مخصوصا خانم‌ها نسبت به آقایان بیشتر باشد، عوارض احتمالی به ویژه بروز سرطان‌های بدخیم، بیشتر است.
اما در شرایطی که افراد درگیر مصرف سیگار هستند و برنامه‌ای برای ترک آن ندارند، در صورت مشاهده علائمی مثل پیدایش خلط مزمن و به ویژه خلط‌های خونی، کاهش وزن، تغییرات ناخنی، افت اکسیژن و ... سریع به پزشک مراجعه کنند تا بتوان به موقع، بهترین راهکار‌های درمانی را در پیش گرفت.

خبر خوب این است که بعد از یک سال ترک سیگار، خطر شما نصف می‌شود. پس از ۱۵ سال ترک، خطر شبیه به کسی می‌شود که هرگز سیگار نکشیده است

مصرف دخانیات در سطح کشور سالانه حدود ۵۴ میلیارد نخ است

علیرضا رییسی معاون بهداشتی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت:  ما در روز جهانی مبارزه با دخانیات عرض کردیم که مصرف دخانیات در سطح کشور سالانه حدود ۵۴ میلیارد نخ است و با احتساب مصرف سیگار‌های خارجی، تا ۶۰ میلیارد نخ هم هست.

رئیسی افزود: ما در حوزه دخانیات سه مشکل اساسی داریم: یکی فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال است که جزو تخلفات محسوب می‌شود، نکته بعد فروش نخی سیگار است که این هم جزو تخلفات است، زیرا ثابت شده که افراد کم سن و سال به دلیل ارزان قیمت بودن سیگار نخی، بیشتر تمایل به تهیه و مصرف دارند. مسئله سوم هم بحث مالیات بر دخانیات است. با این وجود که مجلس شورای اسلامی، ۲۰ درصد مالیات را بالا برده، ولی باز هم تا حدی که ما انتظار داریم در کاهش مصرف دخانیات موثر باشد، کافی نیست و باید این عدد خیلی بیشتر از این باشد.

 افزایش مالیات دخانیات، نقش مهمی در کاهش مصرف دخانیات دارد

او ادامه داد: از دیگر معضلات ما مصرف قلیان است؛ تنباکو‌های معطر باعث شده که جوانان، به ویژه دختران، در سنین پایین به سراغ مصرف قلیان بروند و متاسفانه تا سنین زیر ۱۴ سال هم رسیده است و در جامعه مصرف قلیان توسط جوانان، به عنوان یک رفتار ناهنجار دیده نمی‌شود.

معاون بهداشتی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی اظهار کرد: در بحث ممنوعیت عرضه قلیان در قهوه خانه و چایخانه و رستوران ها، دادگستری خیلی به ما کمک کرد و این طرح بسیار موثر بود و باعث شد بیش از ۸۰ درصد، عرضه قلیان در سطح کشور کمتر شد.

رئیسی گفت: هزینه‌هایی که از طریق مصرف دخانیات بر نظام سلامت وارد می‌شود، بیش از ۳۰ هزار میلیارد به صورت مستقیم و غیرمستقیم است، زیرا اکثر سرطان‌ها و بیماری‌های مزمن تنفسی در اثر مصرف سیگار است و سن مصرف هم پایین آمده و هم در خانم‌ها و هم در آقایان در طولانی مدت، باعث از کار افتادگی افراد می‌شود.

بهزاد، ولی زاده رییس اداره کنترل دخانیات وزارت بهداشت در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد:  طبق آخرین اطلاعات به دست آمده از طرح کشوری مطالعه عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر، درسال ۹۵ مشخص شد که حدود ۱۴ درصد افراد بالای ۱۸ سال کشور مصرف کننده مواد دخانی هستند از این تعداد، حدود ده درصد مصرف کننده سیگار هستند که نزدیک به ۲۰ درصد را مردان و کمتر از یک درصد را زنان تشکیل می‌دهند.

ولی زاده افزود: چیزی بین ۸ تا ۱۰ میلیون مصرف کننده دخانیات داریم که اگر این ده میلیون را فقط مصرف کننده سیگار فرض کنیم، متوسط مصرف تعداد نخ سیگار مصرفی، به ازای هر فرد سیگاری را ۱۳ نخ در سال ۹۵ اعلام شده است. یعنی هررفرد به طور متوسط حدود ۱۳ نخ سیگار مصرف می‌کند.

او گفت: اگر این عدد را در ۱۰ میلیون مصرف کننده دخانیات در سال ضرب کنیم، تعداد نخ سیگار مصرفی در کشور، چیزی کمتر از ۵۰ میلیارد نخ سیگار می‌شود. این آمار در سال ۱۴۰۰ به روز خواهد شد و ما این اطلاعات را بروز خواهد کرد. اما آمار میزان مصرف سیگار در کشور با آماری که حوزه صنعت منتشر می‌کند متفاوت است.

رییس اداره کنترل دخانیات وزارت بهداشت بیان کرد: امیدواریم با بروز رسانی این آمار، بتوانیم آمار دقیقتری را در سال ۱۴۰۰ اعلام کنیم و برنامه ریزی منسجمی برای کاهش مصرف دخانیات داشته باشیم.

تعهد داده ایم تا که تا سال ۱۴۰۴ کاهش ۳۰ درصدی در مصرف سیگار داشته باشیم

ولی زاده بیان کرد: طبق آمار بیش از ۹۰ درصد افرادی که به سرطان ریه مبتلا می‌شوند، مصرف کننده دخانیات هستند. به طور کلی دخانیات ۷۰۰۰ هزار ماده شیمیایی مضر دارد که ۷۰ نوع آن سرطانزاست و مصرف آن منجر به بروز مشکلات حاد تنفسی در افراد می‌شود.

رییس اداره کنترل دخانیات وزارت بهداشت اظهار کرد: مراکز تحقیقاتی در ایام شیوع کرونا، گزارش دادند که افرادی که مصرف کننده دخانیات بودند و به بیماری کرونا مبتلا شدند، ۴ برابر بیشتر از سایر افراد دیگر که مصرف کننده دخانیات نبودند، به دستگاه ونتیلاتور نیاز پیدا کردند و بدون دستگاه قادر به نفس کشیدن نبودند.

بیشتر بخوانید 

• ۱۰ باور غلط درباره سیگار

انتهای پیام/