به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از گرگان، این روز‌ها کمبود آب زندگی روزمره مردم در نقاط مختلف کشور به ویژه خوزستان را تحت تاثیر قرارداده است.

در استان گلستان هم که قطب کشاورزی است و بیشترین میزان آب در این حوزه مصرف می‌شود مردم با مشکل کمبود آب مواجه هستند و در بسیاری از شهرستان‌های استان مصرف آب جیره بندی شده است.

اما در تعدادی از روستا‌های ترکمن نشین گلستان اوضاع کمی فرق می‌کند چراکه مردم توانسته اند با مدیریت بحران خانگی و در اقدامی خودجوش مشکل کم آبی را برطرف کنند. چگونه؟ با کمک سازه‌ای به نام آب انبار که در زبان ترکمنی به آن "لاری" گفته می‌شود.

آب انبار یا لاری به مخزنی گفته می‌شود که در زیر زمین حفر می‌شود و محل نگه داری آب باران است. در واقع آب باران با کمک سقف‌های شیروانی و لوله‌های ناودانی به داخل آن هدایت می‌شود.

در نهایت بارانی که در زمستان و اوایل فصل بهار در این لاری‌ها جمع آوری شده است در تابستان و به وقت کم آبی برای مواردی همچون شرب، شست و شو و آبیاری باغچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خانم آرخی یکی از بانوان ترکمن ساکن در روستای آرخ بزرگ در این رابطه گفت: از گذشته‌های دور که روستا‌های ما لوله کشی آب نشده بود از لاری برای ذخیره آب باران استفاده می‌کردیم، اما بعد از اینکه سیستم لوله کشی آب شرب به خانه‌های ما آمد استفاده از لاری‌ها کمتر شد، اما با تنش آبی طی سالیان گذشته مجددا استفاده از لاری‌ها رونق گرفته است.

لاری دانشی بومی با سابقه‌ای قدیمی

اراز محمد سارلی استاد دانشگاه و پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ترکمن در این رابطه گفت: ساخت آب انبار یا لاری در ترکمن صحرا سابقه‌ای دیرینه دارد و این موضوع در سفرنامه افرادی که به ترکمن صحرا سفر کرده اند هم ذکر شده است.

او افزود: در تحقیقات افرادی همچون ولادمیر بارتول که به بررسی نظام آبیاری ترکستان پرداخته است مشخص است نگه داشتن نزولات جوی برای مردم ترکمن از گذشته‌های دور مهم بوده و حالا با شدت گرفتن بحران کم آبی ساخت لاری به یک ضرورت تبدیل شده است.

اسماعیل یلقی یکی از  بنا‌هایی است که حدود ۱۵ سال است به ساخت لاری مشغول است، او در این رابطه گفت: طی سه سال گذشته با شدت گرفتن بحران کم آبی ساخت لاری‌ها در بین قوم ترکمن افزایش پیدا کرده است.

 یلقی افزود: برای ساخت این لاری‌ها ابتدا زمین به عمق ۳ تا ۴ متر حفر می‌شود و بعد از پی ریزی کار دیواره چینی و سقف زنی آن طی ۴ روز انجام می‌شود.

او گفت: برای ساخت این آب انبار‌ها از بهترین مصالح استفاده می‌شود و معماری خاص این آب انبار‌ها مانع از ورود سایر آب‌های زیرزمینی و آلودگی‌ها به آب انبار می‌شود.

سقف‌ها و ناودانی‌ها نقش مهمی در هدایت آب باران به مخزن لاری‌ها دارند برای همین اهالی ترکمن صحرا گوش به زنگ هستند تا هر زمانی که هواشناسی خبر از آمدن باران داد اقدامات لازم برای جمع آوری آب باران را انجام دهند.

احمد کُر یکی از اهالی ترکمن صحرا در این رابطه گفت: برای اینکه آبی سالم درون این لاری‌ها جمع آوری شود اول سقف خانه‌ها را جارو می‌کنیم و می‌شوییم، سپس آب قدیمی درون آب انبار‌ها را با پمپ تخلیه می‌کنیم و داخل آب انبار را تمیز می‌کنیم.

او افزود: از آنجایی که آب باران در فرهنگ ترکمنان از قداست خاصی برخوردار است فردی که برای شست و شوی آب انبار به داخل آن می‌رود حتما باید با طهارت و وضو باشد.

نظارت مرکز بهداشت بر سلامت آب لاری ها 

علاوه بر اقداماتی که خود مردم برای تهیه آب سالم در لاری‌ها انجام می‌دهند مرکز بهداشت روستا‌های ترکمن نشین هم به این لاری‌ها سرکشی می‌کنند و آن ها را کلززنی می‌کنند.

چوگان کارشناس محیط مرکز بهداشت روستای آرخ بزرگ گفت: کارشناسان مرکز بهداشت علاوه بر کلرزنی و سرکشی به آب انبارها نکات بهداشتی را به مردم توصیه می کنند.

او افزود: در این بازدیدها همواره به مردم تاکید می شود برای مصرف شرب حتما این آب را بجوشانند.

دکتر شیخ یکی از اساتید دانشگاه منابع طبیعی و علوم کشاورزی گرگان با اشاره به اهمیت استفاده از دانش بومی آب انبار‌ها گفت: بسیاری از کشور‌های پیشرفته و حتی پرآب دنیا مردم خود را تشویق به ذخیره سازی آب باران و استفاده از آن می‌کنند تا در منابع آبی خود صرفه جویی کنند.

او افزود: بهینه سازی و به روزرسانی دانش ساخت آب انبار می‌تواند مشکل کم آبی را در شهر‌های ما حل کند، این کار می‌تواند با تهیه مخزن آب و وصل کردن لوله‌های ناودانی به آن در فواصلی که باران بیشتر است انجام شود.

این استاد دانشگاه گفت: مشابه این اقدام در دانشگاه منابع طبیعی گرگان انجام شده است و از آب باران جمع آوری شده به این روش برای آبیاری فضای سبز دانشگاه استفاده می‌شود.

لاری یا آب انبار امتحان خود را برای ذخیره سازی آب در روستا‌های گلستان پس داده است و می‌تواند نسخه علاج بخشی برای ساکنان روستا‌های کم آب کشور باشد.

گزارش از مونا محمد قاسمی

انتهای پیام/