دعای عرفه چگونه «سردار سلیمانی» می‌سازد؟
گفت‌وگو با استاد محمدجواد نظافت درباره مقدماتی که باید پیش از قرائت دعای سیدالشهدا (ع) در روز ۹ ذی‌الحجه بدانیم.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان ، امروز نهم ذی‌الحجه روز عرفه روز مشق بندگی و معرفت خداوند متعال است. امروز روزی است که حاجیان در سرزمین نورانی عرفات وقوف می‌کنند تا به معرفت ا... برسند و آن‌گاه به سرزمین مشعر ورود کنند که مقام شعور و بندگی است. امروز روزی است که امام حسین (ع) حج خود را ناتمام گذاشت تا رهسپار نینوا شود؛ اما پیش از این حرکت تاریخ‌ساز، مناجاتی را برای ما باقی گذاشت که سراسر، تبلور بندگی عارفانه است. برای بهره‌مندی بیشتر از برکات این روز، با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد نظافت، استاد حوزه و مدیر مدارس علمیه حضرت مهدی (عج) درباره این روز بزرگ و آن‌چه باید برای بهره‌مندی بیشتر از فیوضات آن بدانیم، گفتگو کردیم.
بیشتربخوانید
قبل از این‌که از روز و دعای عرفه صحبت کنیم، شاید بهتر باشد درباره مفهوم معرفت و ضرورت شناخت آن، مطالبی را برای خوانندگان ما تبیین بفرمایید.
بله درست است؛ معرفت سنگ زیرین دین است؛ دیانتی که بر بنیاد معرفت استوار نباشد، دوام نخواهد داشت. ائمه معصومین (ع) به شدت تاکید داشتند که دینداری ما عارفانه باشد. تکتک اعمال ما هم به همین شکل است و احتیاج به معرفت دارد. در روایت داریم هر قدمی که انسان برمی دارد در آن احتیاج به معرفت وجود دارد. عالی‌ترین و مهم‌ترین شناخت، معرفت خداوند سبحان است. اگر معرفت خدا نباشد، معرفت رسول او هم اتفاق نمی‌افتد و اگر معرفت پیامبراکرم (ص) نباشد، معرفت ائمه معصومین (ع) هم اتفاق نمی‌افتد. در دعایی داریم که توصیه شده است بگوییم: خدایا مرا با خودم آشنا کن، اگر من با خودم آشنا نشوم، تو را نمی‌شناسم و اگر تورا نشناسم، پیامبرت را نمی‌شناسم، اگر پیامبرت را نشناسم امام زمان و جانشین پیامبر علیهم‌السلام را نمی‌شناسم؛ مرا با حجتت آشنا کن که اگر او را به من نشناسانی، من گمراه می‌شوم. ملاحظه می‌کنید هدایت و دیانت انسان برمی‌گردد به معرفت خدا و نتیجه معرفت خدا، معرفت رسول (ص) است و نتیجه شناخت رسول (ص) شناخت جانشین اوست. البته خود معرفت خدا یک معرفت مقدماتی دارد و آن معرفت نفس است یعنی خودشناسی که بسیار اهمیت دارد و ما را به خداشناسی می‌رساند.
این معرفت چه برکاتی را به دنبال دارد؟
شناخت خدا باعث می‌شود انسان از هر بیم و نگرانی و وحشتی، نجات پیدا کند؛ یعنی آن‌ها که عارف به خدا هستند، اصلاً وحشتی در وجود خودشان ندارند؛ عارف به خدا، همیشه حضور خدا را حس می‌کند؛ یعنی اگر کسی معرفت پیدا کند، مقتدر و قوی می‌شود، نمونه نزدیک و قابل بررسی برای ما، سردار شهید حاج قاسم سلیمانی است؛ زندگی عارفانه را می‌شود در وجود ایشان دید. حاج قاسم سلیمانی مظهر انسان مجاهدی است که دین را با الگوی عارفانه چشیده و لذت دینداری عارفانه را برده است.
وجه سلبی موضوع چه اثراتی دارد؟ منظورم این است که اگر معرفت را از زندگی انسان حذف کنیم، چه اتفاقی می‌افتد؟
سوال خوبی است؛ اگر معرفت نباشد، اولاً انسانیت انسان خدشه‌دار می‌شود؛ چرا؟ چون انسان است و انتخاب او؛ خدا ما را سر دوراهی قرار می‌دهد تا ما انتخاب کنیم و اگر ما عارف نباشیم، انتخاب ما آگاهانه نیست؛ انتخاب وقتی ارزش دارد که آگاهانه باشد. ثانیاً، وقتی معرفت نباشد، محبت نیست و محبت عمیق نیست. آن عشق و شورِ ناشی از معرفت، چیز دیگری است. اگر معرفت نباشد، انسان دینشناس و حدشناس نمی‌شود و لذا می‌بینید در اعمال حج، اول حاجیان در عرفات هستند، بعد به مشعرالحرام می‌روند؛ یعنی اول انسان عارف می‌شود، بعد شعور پیدا می‌کند. بعد که انسان عارف می‌شود، در صحرای منا می‌رود و قربانی هم می‌کند. یعنی انسان پای عشق برتر، عشق‌های کوچک را قربانی می‌کند؛ گذشتن از دنیا و هوا و هوس‌ها نتیجه معرفت است.
با ذکر این مقدمه، پیش از آغاز به خواندن دعای روز عرفه، باید چه چیز‌هایی را آموخت و در نظر داشت؟
آن چیزی که مهم است، این است که مومنان دعای عرفه را با معرفت بخوانند. دعا خواندن با دعا کردن فرق دارد؛ به ما گفته‌اند که دعا کنید، نگفته‌اند فقط دعا بخوانید. دعا کردن زمانی است که مناجات با خداوند و دعا به درگاه او، عارفانه باشد. اگر کسی خواب بود و تقاضای آب کرد، کسی به او توجه نمی‌کند؛ زیرا حرفش جدی نیست. چون سخنی که می‌گوید، بر پایه یک آگاهی درونی و توجه و انتخاب نیست. در دعای عرفه، مضامین بلندی وجود دارد؛ یک دوره خداشناسی و سبک زندگی است. اگر انسانی آن را بفهمد و در جانش بنشیند و پیاده کند، در زندگی، سعادت دنیا و آخرت را برده است.
دعایی که می‌خوانیم، باید با پشتوانه آگاهی و عشق و توجه باشد؛ و البته بستر این معرفت را باید عقلانیت بدانیم، این طور نیست؟
بله همین طور است. دعای عرفه ما را به اسباب توجه می‌دهد؛ یکی از جهاتی که عقلانیت مومنان را تقویت می‌کند، توجه به همین اسباب است. توجه داشته باشید که خداوند کارها را با اسباب انجام می‌دهد؛ برای هر چیزی باید دنبال سبب برویم. خدا می‌تواند بدون سبب انجام دهد، اما به ما یاد می‌دهد که شما در دنیای مسببات هستید؛ مثلاً می‌گوید انسان را از خاک آفرید، بعد از خون بسته خلق کرد و در رحم قرار داد؛ مادر مهربان را کفیل او و دل‌های پرستاران را بر او مهربان کرد؛ ببینید اسباب رشد انسان همین‌هاست. من تعجب می‌کنم که چطور می‌شود مومنان غافل شوند از عقلانیت دینی و از توجه به اسباب؟ به عنوان نمونه، در این داستان کرونا که بخشی از جامعه دینی ما، نتوانستند بین واقعیت‌های دنیا و عالم غیب جمع کنند؛ بین این‌که خداوند متعال می‌فرماید من مهربانم و دعا‌ها را مستجاب می‌کنم و این‌که هر چیز یک سببی دارد و البته خدا مسبب‌الاسباب است.
از وجوه دیگر دعای عرفه که باید مدنظر مؤمنان باشد، بگویید.
این دعا به ما یاد می‌دهد خدا را در نعمت‌هایش ببینیم؛ بعضی از افراد وقتی که نعمتی را پیدا می‌کنند، نعمت آن‌ها را سرمست می‌کند. در این دعا، امام (ع) به نعمت‌هایی که پروردگار به ما ارزانی کرده‌است، توجه می‌دهد. دائم توجه می‌دهد و می‌گوید که خدایا! همه این کارها، این برکات، این نعمات، کار توست که آغاز به نعمت کردی و مرا رها نکردی؛ پیوسته مرا حمایت فرمودی، ذره پروری کردی. بعد می‌گوید وقتی مرا به کمال رساندی و من معرفت پیدا کردم، حجت را بر من تمام کردی. این هم درس بزرگی است که بدانیم وقتی در انسان معرفت پیدا می‌شود، حجت بر او تمام است.
منبع: روزنامه خراسان
انتهای پیام/
