به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِی ۚ إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّی ۚ إِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَحِیمٌ
و من (خودستایی نکرده و) نفس خویش را از عیب و تقصیر مبرّا نمی‌دانم، زیرا نفس امّاره انسان را به کار‌های زشت و ناروا سخت وا می‌دارد جز آنکه خدای من رحم کند، که خدای من بسیار آمرزنده و مهربان است.
فایل صوتی تلاوت آیه ۵۳ سوره یوسف
تفسیر آیه ۵۳ سوره یوسف
در قرآن برای نفس، حالاتی بیان شده است از جمله:
۱. نفس امّاره که انسان را به سوی زشتی‌ها سوق می‌دهد و اگر با عقل و ایمان مهار نشود، انسان یکباره سقوط می‌کند.
۲. نفس لوّامه، حالتی است که انسان خلافکار خود را ملامت و سرزنش می‌کند و اقدام به توبه و عذرخواهی می‌کند و در سوره قیامت از آن یاد شده است.
۳. نفس مطمئنّه، حالتی است که تنها انبیا و اولیا وتربیت شدگان واقعی آنان دارند و در هر وسوسه وحادثه ای، پیروزمندانه بیرون می‌آیند و دلبسته خدایند.
بیشتر بخوانید
یوسف (ع) عدم خیانت و سربلندی خود را در این آزمایش، مرهون لطف و رحم خداوند می‌داند و به عنوان یک انسان که دارای طبیعت انسانی است، خود را تبرئه نمی‌کند. در روایات متعدّد، خطرات نفس مطرح شده و راضی بودن از نفس را نشانه فساد عقل و بزرگ‌ترین دام شیطان دانسته اند. امام سجاد (ع) در دعای مناجات الشاکّین، برای نفس پانزده خطر بیان نموده که توجّه به آن مفید است.
پیام‌های آیه ۵۳ سوره یوسف
۱-هرگز خود را به پاکی مستائیم و تبرئه نکنیم. «ما أُبَرِّئُ نَفْسِی»
۲-شرط کمال آن است که حتّی اگر همه مردم او را کامل بدانند، او خود را کامل نداند. در ماجرای حضرت یوسف، برادران، همسر عزیز مصر، شاهد، پادشاه، شیطان، زندانیان همه گواهی به کمال او می‌دهند، ولی خودش می‌گوید: «ما أُبَرِّئُ نَفْسِی»
۳-خطر هوای نفس جدّی است، آن را ساده ننگرید. «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمّارَهٌ بِالسُّوءِ» در آیه، چهار نوع تأکید بکار رفته است. (انّ، لام تأکید، صیغه مبالغه و جمله اسمیه)
۴-انبیاء با آنکه معصوم اند، اما غرائز انسانی دارند. «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمّارَهٌ بِالسُّوءِ»
۵-هم از پاکی و عفّت خود در برابر تهمت‌ها باید دفاع کرد و هم به شرور نفس اعتراف نمود و به خدا پناه برد. «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمّارَهٌ بِالسُّوءِ»
۶-نفس، خواهش خود را تکرار می‌کند تا انسان را گرفتار کند. «لَأَمّارَهٌ»
۷-نفس انسان به طور طبیعی وغریزی، اگر در مدار لطف حقّ قرار نگیرد، گرایش منفی دارد. «لَأَمّارَهٌ بِالسُّوءِ»
۸-تنها رحمت او مایه نجات است. اگر انسان به حال خود رها شود، سقوط می‌کند. «إِلاّ ما رَحِمَ»
۹-یوسف، تحت تربیت مخصوص خداوند است. کلمه «رَبِّی» تکرار شده است.
۱۰-مربّی باید رحمت و بخشش داشته باشد. «إِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَحِیمٌ»
۱۱-بخشودگی، مقدّمه دریافت رحمت الهی است. اوّل می‌فرماید: «غَفُورٌ» بعد می‌فرماید: «رَحِیمٌ»
۱۲-علی رغم تمام خطرات، از رحمت او مأیوس نشویم. «غَفُورٌ رَحِیمٌ»
انتهای پیام/
