محمد حسین قمی استاد حوزه و دانشگاه، در گفت و گو با خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، با تبیین ابعاد مختلف قربانی و پیشینه آن تصریح کرد:  یکی از قدیمی ترین عبادات در ادیان مسئله قربانی است که سابقه اش از نماز و حج بیشتر است. شاید اولین مناسکی که انسان بر روی زمین انجام داد قربانی بوده است و آن هم در زمان حضرت آدم علیه السلام بود که هابیل به دستور حق متعال، بهترین گوسفند خود را با اخلاص قربانی کرد و برادرش قابیل چون کشاورز بود گندم هایی را از محصولات خود جدا کرد که دربین آنها گندم نامرغوب و بدترین محصول زراعی وجود داشت و به سبب اخلاص، قربانی هابیل پذیرفته شد ولی عمل قابیل پذیرفته نشد و این موجب حسادت قابیل به هابیل شد. همین عبادت در شعائر اسلامی از عوامل قرب و نزدیکی به خدا دانسته شده است؛ نه به این معنا که خدای سبحان محتاج به گوشت یا ریخته شدن خون حیوان باشد بلکه روحیه ایثار و گذشت از اموال و اعطای قربانی در راه خدا و رسیدن به تقوا از غایت های مهم این عبادت است.

سنت قربانی و اثرات آن در قرآن روایات

وی ادامه داد: قرآن کریم در سوره حج راجع به قربانی حاجیان می فرماید «لَن یَنالَ الّلهُ لُحومُها و لا دِماؤُها و لکِن یَنالُه التّقوىٰ مِنکم» این قربانی که زائران خانه خدا در منا ذبح مى‌کنند، گوشت یا خون آنها به خدا نمى رسد بلکه هدف از قربانى شکوفا شدن تقوا برای آن‌هاست. بله تأکید می‌کنیم که قربانی دادن یک عبادت است و این طاعت الهی نیاز به قصد قربت و اخلاص دارد و صاحب قربانی باید برای خدا این عمل را انجام دهد تا از او پذیرفته شود و آثار آن به او برسد. آنچه از برخی آیات قرآن کریم و سخنان ائمه اطهار علیهم السلام در آثار و نتایج قربانی فهمیده می‌شود این است که انسان با این عمل استعداد پذیرش رحمت واسعه خدا را می‌یابد و گناهانش بخشیده می‌شود و به آسودگی از صراط عبور می‌کند و بلا از او دفع و جزای احسان و اطعام به مومنین به او می‌رسد. البته این نتایج به میزان اخلاص و دلدادگی صاحب قربانی به خدای سبحان وابسته است یعنی به هر مقدار در این عمل جانب خدا را نظر کند مراتب بالاتری از این آثار را به دست می آورد. البته از دل این عمل باطن عمیقی نیز فهمیده می‌شود که آن ذبح و قربانی خواهش ها و تمایلات و هواهای نفسانی در مقابل اراده اله است تا انسان به این باور برسد آنچه در کف دارد در راه خدای متعال ایثار می کند و مالک چیزی نیست.

حقوق حیوانات در اسلام !

قمی در پاسخ به اینکه چرا عمل قربانی با اینکه خشن است در اسلام مستحب و مورد تاکید است،  بیان کرد: باید معارف اسلامی را در یک نظام کلی و دقیق و منسجم دید. ما در دین اسلام، دستوراتی به نام حقوق حیوانات داریم، مثل اینکه، اگر کسی مسافرت می رود باید غذای حیوانش را قبل از خودش فراهم کند، اگر بر روی حیوان نشسته  و با یک شخص پیاده صحبت می کند این عمل اگر به طول انجامد و موجب آزار حیوان شود، جایز نیست. حرام است کسی به صورت حیوان سیلی بزند، ذبح حیوان در شب و قربانی کردن آن مکروه و به فتوای برخی فقهای قدیم حرمت دارد. به خاطر اینکه طبق روایات حیوانات در شب آرامش و استراحت دارند، با چاقو غیر تیز ذبح حیوان حرمت دارد. البته این نکته فراموش نشود که اگر حرمت به ذبح گوسفند تعلق گیرد، موجب حرام بودن گوشت آن و بطلان ذبح شرعی نیست بلکه فقط شخص ذبح کننده گناه کرده است و کار حرام انجام داده است. مگر آنکه آن سه رگ به صورت عرفی در یک زمان بریده نشود.

محمد حسین قمی با اشاره به این که هرچیزی کمالی دارد، افزود: حیوانات هم همین طور هستند. با وجود این دستورات ارتقا یافته و دفاع از حریم حیوانات هیچ گاه نمی توان خشونت طلبی و منفعت طلبی را به احکام اسلامی در مورد قربانی انتساب داد؛ بلکه عمل قربانی، در مسیر قرار گرفتن حیوان قربانی شده و رسیدن به غایت خلقت و کمال آن است و خود خدای سبحان این حیوانات حلال گوشت را برای بهره انسان قرار داده است.

از سویی دیگر در سیره پیشوایان دین دیده می‎شود که گوشت قربانی را برای رفع نیاز حاجتمندان و نیازمندان استفاده می‎کردند و جنبه فخرفروشی یا ابراز خشونت نسبت به حیوان نداشته بلکه وسیله ای برای دستگیری و کمک به نیازمندان بوده است که برای تقرب به حق متعال، این عمل را با رعایت همه ی آداب آن بایدانجام داد و برای مصلحت مهم تری که حفظ آبروی مومنین فقیر است، انجام شود. البته کمال آن حیوان نیز در این است که در مسیر رضای حق متعال و کمک به مستمندان کشته شود.

وی افزود: حتی نحوه این ذبح باید تعبدی باشد و شریعت حدود آن را مشخص می کند؛ مثلاً با چاقوی آهنی تیز باید انجام شود تا حیوان اذیت نشود؛ این کیفیت ذبح را دین مشخص می‌کند و ما از خودمان نباید روشی ابداع کنیم. لذا با رعایت این حقوق فهمیده می‌شود که نگرش معارف ما نسبت به حیوانات بسیار دقیق و با رعایت ملاحظات است.

مصرف گوشت قربانی و اضافه کردن  چاشنی خرافات به آن !

وی در آخر خاطر نشان کرد: باید توجه داشت که اصل قربانی به اَنعام یعنی گوسفند، گاو و شتر تعلق دارد نه حیوانات دیگر مثل پرندگان و مرغ، همچنین گاهی در ضمن این عبادت برخی رفتارهای غلط مثل عبور از خون یا مالیدن آن به اشیاء هم دیده می شود که از رفتارهای جاهلیت تلقی می شود و هیچ زمینه دینی و تشریعی ندارد و شاید بتوان آن را در دسته خرافات به حساب آورد.

انتهای پیام/