باشگاه خبرنگاران جوان شهرکرد گزارش می‌دهد؛
هنر بام ایران بر قله دنیا/ از این «نمد» کلاه جهانی شدن بافته می‌شود
نمدمالی از صنایع بسیار قدیمی است که درباره تاریخ و محل پیدایش آن اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی قدیمی‌ترین نمونه‌های به دست‌آمده، در پازیریک متعلق به ایران دوره هخامنشی است.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، نمد ساده‌ترین نوع کف پوش است و ساخت آن احتیاج به دستگاه خاصی ندارد.
در نمدمالی از خاصیت طبیعی پشم یعنی در هم پیچیدن الیاف، به واسطه رطوبت و فشار، استفاده می‌شود.
ماده اصلی نمد، پشم گوسفند به رنگ‌های طبیعی سفید، قهوه‌ای، سیاه و یا ترکیبی از آن‌ها برای زمینه و مقداری پشم رنگ شده است، تولید یک قطعه نمد معمولاً یک روزه انجام می‌شود و نمدمالان اغلب به صورت دونفری کار می‌کنند.
بیشتر بخوانید
- صادرات ۴۴ هزار و ۶۸۰ دلار محصولات نمدی به خارج از کشور
- هفت اثر صنایع دستی چهارمحال و بختیاری مهر یونسکو دریافت کرده اند
- شکوفایی شهر ملی نمد یکی از اولویت شهرداری شهرکرد است
امروزه نمد در بیشتر نقاط ایران تولید می‌شود و مراکز عمده آن استهبان فارس، شهرهای مختلف گیلان و مازندران، سمنان، دامغان، قوچان، چهارمحال و بختیاری و کرمانشاه است.
چهارمحال و بختیاری مهمترین استان تولیدکننده نمد کشور است و شهرکرد مرکز این استان سابقه تاریخی در تولید این محصول دارد که هم‌اکنون مقدمات جهانی‌شدن این شهر از سوی یونسکو فراهم‌شده است.
صنایع دستی؛ ظرفیت کم نظیر چهارمحال و بختیاری
چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های جنوب غربی کشور است که در ارتفاعات زاگرس قرار دارد. این استان دارای تاریخ، فرهنگ و پتانسیل‌های غنی است که در کمتر نقاط دیگر کشور مشاهده می‌شود.
یکی از حوزه‌هایی که استان چهارمحال و بختیاری را استانی پراهمیت در کشور و جهان جلوه داده صنایع‌دستی این استان است.
صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری با بهره‌گیری از مواد اولیه موجود در استان که مهمترین آن پشم است توانسته جایگاه ارزشمندی در کشور و جهان پیدا کند.
فرش‌های دستبافت این استان که با بهره‌گیری از مرغوب‌ترین پشم‌های تولیدی استان بافته می‌شود در سطح جهان شناخته‌شده هستند، از طرفی محصولات نمدی این استان نیز از گذشته تاکنون از مشهورترین و باکیفیت‌ترین صنایع‌دستی کشور بوده است.
جدا از فرش چهارمحال و بختیاری که از قدیم‌الایام شهرت جهانی دارد، محصولات نمدی این استان نیز مدتی است شهرت جهانی پیداکرده‌اند و به علت بهره‌گیری از خلاقیت توانسته وارد بازار‌های جهانی شود.
افزایش صادرات محصولات نمدی و بهره‌گیری از خلاقیت و نوآوری در تولید محصولات زمینه توسعه این حرفه را در استان افزایش داده است و هم‌اکنون این استان توانسته جایگاه اول را در تولید نمد کسب کند.
سابقه طولانی و تاریخی نمد
کلاه نمدی در چهارمحال و بختیاری قدمتی ۴۰۰ ساله دارد و نگاره‌های سنگی نخستین بار کلاه نمدی نشانه دار را، پوشاک سربازان قلعه و دژ نشان داده اند.
کلاه نمدی ساختاری مخلوطی شکل دارد و در دوران صفوی نقش نگاره و خط نگاری میشد، که بعد‌ها از ارتفاع این کلاه کاسته شد و تنها به کلاه طاقی ختم شد.
کلاه خسروی و کلاه طاقی اکنون هنوز در بین برخی از عشایر و روستاییان کاربرد دارد و در بیشتر آیین‌های اجتماعی، مردان سنتی پوش از کلاه نمدی استفاده می‌کنند.
حسینی دهکردی یکی از فعالان حوزه نمد در چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه تولید محصولات نمدی در چهارمحال و بختیاری سابقه طولانی و تاریخی دارد اظهار داشت: تولید محصولات نمدی در شهرکرد یکی از شغل‌های مهم این منطقه در گذشته به شمار می‌رفته است که خانواده‌های بسیاری از طریق این شغل مخارج خود را در این شهر تأمین می‌کردند.
او عنوان کرد: این شغل در گذشته تحت عنوان «نمدمالی» معروف بوده است و کسانی که در این حرفه فعالیت می‌کردند «نمدمال» عنوان می‌گرفتند و نمدمال‌ها افراد قوی با دستانی ورزیده بودند.
این هنرمند بخش صنایع‌دستی بیان کرد: اگرچه نمدمالی در گذشته شغلی طاقت‌فرسا محسوب می‌شده، اما صنعتی بوده که هیچ‌گاه مشتری خود را از دست نداده و هم‌اکنون نیز درحال‌توسعه و پیشرفت است.
بابک زمانی پور پژوهشگر تاریخ نیز با اشاره به نقش تاریخی نمد در زندگی بشر اظهار داشت: سابقه استفاده از نمد در زندگی بشر بسیار مفصل است، به نحوی که در تاریخ و اسطوره‌ها نیز می‌توان نشانی آن را گرفت.
زمانی پور افزود: نمد‌های ارزشمندی از دوره صفویه در موزه خانه ستوده چالشتر نگهداری می‌شود که نشان از کیفیت بالای این تولیدات دارد.
احیای هنری قدیمی
حسینی دهکردی فعالان حوزه نمد در چهارمحال و بختیاری افزود: ورود ایده‌های جدید به این صنعت موجب شده محصولات تازه‌ای ارائه شود که مطابق با سلیقه مشتری است و این کالا در سبد مصرفی بسیاری از خانوار‌ها قرار گرفته است.
او اظهار داشت: بهره‌گیری از مواد اولیه طبیعی و نداشتن مواد شیمیایی از مهمترین امتیاز‌های این محصول دستی است که بسیاری از خانوار‌ها را به سمت خرید محصول ترغیب کرده است.
مهرداد رئیسی معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری نیز دراین‌باره گفت: نمد یکی از صنایع بومی و دارای سابقه در استان چهارمحال و بختیاری است.
او عنوان کرد: تولید محصولات نمدی یکی از پتانسیل‌ها و امتیاز‌های خوب استان چهارمحال و بختیاری در بخش صنایع‌دستی است.
رئیسی گفت: طی سال‌های گذشته اتفاق خوبی که در بخش نمد افتاده این است که نوآوری‌ها و تغییر کاربری‌های در این بخش ایجاد و موجب شده است نمد چهارمحال و بختیاری در بخش ملی موردتوجه قرار بگیرد.
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: در حال حاضر بیش از ۳۰ نوع محصول نمدی در این استان تولید می‌شود.
کسب نشان ملی یونسکو
رئیسی عنوان کرد: کسب نشان ملی یونسکو در بخش نمد توسط چهارمحال و بختیاری زمینه‌ای شد برای بسترسازی و رقابت بین سایر هنرمندانی که در این بخش فعالیت می‌کنند.
او ادامه داد: تولید محصولات نمدی در استان به‌صورت سنتی و نمد نوین انجام می‌شود.
رئیسی گفت: هنرمندان بخش سنتی با بهره‌گیری از مواد اولیه موجود در استان درزمینهٔ تولید محصولات نمدی حرکت می‌کنند و در بخش نوین نیز محصولات نمدی با بهره‌گیری از تحقیقات انجام‌شده درزمینهٔ سلایق مردم و ایجاد نوآوری تولید می‌شوند.
کسب جایگاه نخست در کشور در زمینه تولید نمد
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری گفت: در حال حاضر استان چهارمحال و بختیاری با افزایش تولید و توانمندی بالا در این بخش و صادرات نمد توانسته جایگاه اول را در بین استان‌های دیگر داشته باشد.
رئیسی اظهار داشت: تغییر کاربری در این بخش و حجم تولید بالا و همچنین صادرات قابل‌توجه نمد موجب شده است که این استان جایگاه ارزشمندی در بحث تولید نمد در سطح کشور کسب کند.
او اظهار داشت: شهرهای ملی و جهانی دارای یک ویژگی‌هایی هستند که اگر این ویژگی‌ها و شاخص‌ها در یک استان وجود داشته باشد می‌تواند به‌عنوان یکی از صنایعی که تبدیل‌شدن به این بحث را داشته باشد، مطرح شود.
رئیسی ادامه داد: از مهمترین شاخص‌های شهر جهانی و ملی شدن می‌توان به تعداد هنرمندان، میزان تولید، اشتغال، توجه مراکز دانشگاهی به این بخش، صادرات، نوآوری و... اشاره کرد.
نمد شهرکرد؛ دست سنت در آستین مدرن
جوانان تحصیل کرده در چهارمحال و بختیاری با حرکتی نو اقدام به تولید محصولات نمدی بازار پسند کرده اند که بخشی از صادرات کالای این استان را به خود اختصاص داده است.
این هنرمندان با روش‌های نو موفق به کالا‌های مورد پسند بازار‌های جهانی شده اند و تعدادی از این کالا‌ها مهر تایید یونسکو را نیز دریافت کرده اند.
استفاده از رنگ‌های تند و جوان پسند، بهره گیری از روش‌های جدید بازاری مانند تنوع در رنگ، رفع بوی پشم از نمد، تولید محصولات پزشکی و طبی مربوط با نمد باعث شده است دست سنتی نمد از آستین مدرن این هنر بیرون بیاید.
علی اصغر علیاری مسئول یک کارگاه نمد مالی در شهرکرد که ۳۶ نفر کارآموز و نمدمال در کارگاهش مشغول به کار می‌باشند گفت: ایجاد نوآوری و خلاقیت در تولید محصولات جدید نمدی در ۳۰ نوع محصول در استان صورت گرفته و تولید دو نمونه نمدمحلی با نقش‌های گرافیکی جدید از رویکرد‌های جدید تولیدات نمد در کارگاه‌های نمدمالی استان است.
او که کارآفرین برتر استان، نمد مال برتر کشور و دارای نشان ملی، کشوری و نشان یونسکو درنوآوری صنعت نمد مالی است افزود: این محصولات بدون پرز و بو با استفاده از پشم‌های داخلی و پشم وارداتی تولید می‌شود.
بیشتر محصولات نمدی چهارمحال و بختیاری به صورت چمدانی صادر می‌شود
بیشتر صادرات نمد کشور به صورت چمدانی به کشور‌های حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود و بقیه بیشتر به صورت سفارشی برای داخل استان به شکل زیرانداز، کیف زنانه، کلاه و جلیقه تولید می‌شود.
حسین خواجه بیدختی سرپرست دفتر توسعه و ترویج معاونت صنایع دستی و هنر‌های سنتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که سال ۹۷ به شهرکرد آمده بود گفت: در سال‌های گذشته هنرمندان توانمند شهرکردی با نوآوری و به روزرسانی محصولات نمدی توانسته اند این شهر را به عنوان شهر ملی نمد به ثبت برسانند.
خواجه بیدختی افزود: شهرکرد دارای ویژگی‌ها و ظرفیت‌های بسیاری در حوزه تولید نمد است که اگر از این ظرفیت‌ها به خوبی بهره گیری شود بی شک می‌توان در ثبت این شهر به عنوان شهر جهانی نمد نیز موفق عمل کرد.
او ادامه داد: با وجود ظرفیت برخی دیگر از مناطق کشور در حوزه تولید نمد، اما مهمترین عامل برای ثبت شهرکرد به عنوان شهر ملی نمد، نوآوری و مصرفی کردن نمد است و امید می‌رود تداوم این پویایی را در این هنر صنعت شاهد باشیم.
خواجه بیدختی تصریح کرد: اهمیت نمد در این استان بخوبی تبیین شده و با توجه به وفاق و همدلی شکل گرفته در این حوزه چشم انداز روشنی برای صنعت نمد در استان ترسیم می‌شود.
مهرداد جوادی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری گفت: هم اینک ۵۰۰ هنرمند نمدمال در استان فعالیت دارند که از این تعداد ۴۰۰ نفر در شهرکرد و ۱۰۰ نفر در بروجن هستند.
او با بیان اینکه در خرداد ماه سال ۹۰ نمدمالی استان جزو میراث ناملوس ملی به ثبت رسید، تصریح کرد: از ویژگی‌های بارز هنر نمدمالی استان تغییر کاربری و مصرفی کردن آن مطابق با نیاز روز است.
جوادی خاطرنشان کرد: با توجه به کاربرد زیاد نمد، قابلیت استفاده این تولیدات در صنایع گردشگری، خودروسازی، دفاع و ورزش نیز وجود دارد.
شهرکرد شهر جهانی نمد
تبدیل شهرکرد به شهر جهانی نمد، نیازمند همکاری‌های همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی به ویژه شهرداری شهرکرد است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری در نشست اعطای حکم دبیر شهر ملی نمد به شهردار شهرکرد با اشاره به اینکه تلاش برای تبدیل شهرکرد به شهر جهانی نمد از مهمترین اولویت‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان است، گفت: صنعت نمد یک پتانسیل برای شهرکرد محسوب می‌شود و در این راستا شهرداری شهرکرد یکی از مهمترین حوزه‌ها با اثرگذاری بالا به‌شمار می‌رود.
جوادی اضافه کرد: متأسفانه در سال‌های گذشته در حوزه میراث‌فرهنگی این استان اقدام جدی انجام نشده، اما اکنون با پیگیری‌های مستمر در راستای حفاظت از میراث‌فرهنگی استان و شهرکرد گام‌های جدی برداشته شده است.
معاون صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری در ادامه این نشست، گفت: ثبت جهانی شهر‌ها در حوزه صنایع‌دستی باعث گفتمان‌سازی، برگزاری رویداد‌های بین‌المللی، تقویت امور اقتصادی بین کشور‌ها و معرفی آداب و رسوم در سطح جهانی خواهد شد.
رئیسی افزود: کیفیت، تنوع، نوآوری، خلاقیت، تعداد کارگاه‌ها و هنرمندان فعال در حوزه هنرصنعت نمد چهارمحال و بختیاری باعث شد تا شهرکرد در تیرماه ۱۳۹۴ به‌عنوان شهر ملی نمد انتخاب شود.
او توضیح داد: شهر ملی نمد، یک برند ملی برای حوزه‌های مختلف میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری است که باید از آن بهره‌گیری شود.
معاون صنایع‌دستی و هنر‌های سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: از مجموع ۴۸ شهر جهانی صنایع‌دستی در دنیا، ۱۴ شهر متعلق به ایران است.
رئیسی افزود: برخورداری از دو نشان یونسکو، دو دیپلم افتخار، ۱۶ نشان ملی و تشکیل چهار تعاونی فعال از مهمترین دستاورد‌های تبدیل شهرکرد به شهر ملی نمد محسوب می‌شود.
او گفت: راه‌اندازی نخستین مرکز تخصصی فنی و حرفه‌ای آموزش نمد کشور در شهرکرد از سوی اداره‌کل فنی و حرفه‌ای چهارمحال و بختیاری اقدام مؤثری در راستای حمایت از هنرصنعت نمد به‌شمار می‌رود.
رئیسی با بیان اینکه هم‌اکنون ۵۰۰ نمدمال در شهرهای شهرکرد و بروجن فعالیت دارند، توضیح داد: در سال‌های گذشته ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار دلار صادرات تولیدات نمدی از چهارمحال و بختیاری به خارج از کشور انجام میشد که این میزان با توجه به اعمال تحریم‌های ظالمانه استکبار جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران به ۴۶ هزار دلار در سال ۹۹ کاهش یافته است.
شکوفایی شهر ملی نمد یکی از اولویت شهرداری شهرکرد است
بهادر عبدالغنی شهردار شهرکرد گفت: شکوفایی شهر ملی نمد از مهمترین اولویت‌های این شهرداری به‌شمار می‌رود.
عبدالغنی در جلسه شهر ملی نمد اظهارداشت: اجرای طرح عمرانی در کوی نمدمالان، نصب تندیس مرد کلاه مال، نامگذاری بخشی از خیابان ملت به نام گذر صنایع دستی و پیش‌بینی قسمتی از فرهنگسرای نشاط جهت موضوع نمد از جمله اقداماتی است که توسط شهرداری انجام شده است.
او با بیان اینکه نقاط قوت و ضعف در حوزه شهر ملی نمد باید شناسایی و در راستای رفع کاستی‌ها و تقویت ظرفیت‌ها با همکاری همه دستگاه‌های متولی تلاش شود، افزود: تبدیل خیابان ملت غربی شهرکرد به گذر صنایع دستی می‌تواند در احیای صنایع دستی سنتی این منطقه مانند نمدمالی، کلاه مالی وگیوه دوزی و همچنین جذب بیشتر توریست‌های داخلی و خارجی نقش داشته باشد.
شهردار شهرکرد با بیان اینکه در شهر ملی نمد باید مباحث بازاریابی و فروش محصولات، اشتغال، تأمین مواد اولیه و... مدنظر قرار گیرد، بیان کرد: تلاش برای پیوستن قسمت‌های فرهنگی شهرکرد در محلات براساس طرح جامع و تفصیلی شهرداری می‌تواند در رونق نمدمالی تاثیرگذار باشد که برای تسریع در روند احیای این امر می‌توان از طرح بازآفرینی شهری بهره گرفت.
اقداماتی با محوریت نمد باید در شهرکرد اجرا شود
مهرداد جوادی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری در ادامه جلسه خاطرنشان کرد: تفاهم نامه منعقد شده بین میراث فرهنگی و شهرداری تنها مختص به صنایع دستی نیست و می‌تواند در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری نیز به آن پرداخته و یک هم افزایی ایجاد شود.
او گفت: قدمت شهرکرد، تعداد هنرمندان، میزان تولیدات و صادرات و تأمین مواد اولیه در استان از جمله شاخص‌هایی بود که در نامگذاری شهرکرد به نام شهر ملی نمد موثر بوده است.
جوادی بیان کرد: شهرداری می‌تواند در راستای نصب المان‌های شهری با موضوع نمد و راه اندازی بازارچه نمد به صورت دائمی و موقت، طراحی یک نماد برای شهر نمد، طراحی و استفاده از لوگو در مکاتبات اداری و برگزاری جشنواره خلاقیت و نوآوری با موضوع نمد از جمله اقداماتی است که می‌توان انجام دهد.
او گفت: نوسانات قیمت، خام فروشی و خروج پشم از استان سبب شده تا هنرمندان مواد اولیه را با قیمت بالاتری خریداری کنند.
چهارمحال و بختیاری ظرفیت تولید سالانه ۱۰۰ تن انواع محصولات نمدی را دارد.
اشتغالزایی نمدمالی
طاهرپور کارشناس صنایع‌دستی و بازرگانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری گفت: در بخش تولید محصولات سنتی نمد حدود ۵۰ کارگاه فعالیت می‌کنند و در بخش نمد نوین نیز بیش از ۲۰ واحد تولیدی داریم که این واحد‌ها به شکل کارگاه و خانگی فعالیت می‌کنند.
او با بیان اینکه تولید محصولات نمدی در این استان توانسته است اشتغال قابل‌توجهی ایجاد کند، ادامه داد: حدود ۵۰۰ نفر به‌صورت مستقیم در بخش تولید محصولات نمدی در این استان فعالیت می‌کنند و اشتغال غیرمستقیم این بخش نیز چندین برابر اشتغال مستقیم است.
طاهرپور ادامه داد: ورود فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به این بخش از مهمترین مواردی است که طی سال‌های گذشته در این استان شاهد آن هستیم و این امر نقش مهمی در توسعه این بخش داشته است.
نمدمالی چهارمحال و بختیاری در خرداد ۱۳۹۰ به‌عنوان میراث ناملموس ملی به ثبت رسید.
همچنین در سال ۱۳۹۷ در نشست شورای راهبردی انتخاب شهر‌ها و روستا‌های ملی و با توجه به قابلیت‌ها و ظرفیت‌های هنر دستی نمدمالی و قدمت دیرینه این هنر در چهارمحال و بختیاری، پرونده شهرکرد به‌عنوان شهر ملی نمد در معاونت صنایع‌دستی کشور بررسی و امروزه در بخش تولید نمد‌های نوین به علت نوآوری و کاربرد‌های مختلف افزون‌بر ۴۰ نوع محصول نمدی در چهارمحال و بختیاری تولید و روانه بازار‌های مصرف داخلی و خارجی می‌شود.
انتهای پیام/ف
