به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، فاطمه زهرا نصراللهی؛ چند روز گذشته (۱۶ آگوست سال) پنجاهمین سالگرد روابط ایران و چین بود که برابر با تاسیس روابط در دوره جدید و همزمان با افتتاح سفارت ایران در پکن است، فروردین امسال بود که  ایران و چین با  امضای سند جامع همکاری روابط خود را به اوج رساندند.

در کل روابط دو کشور در تمامی زمینه‌ها گرم و صمیمی و دوستانه توصیف شده است. سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان و شی جین پینگ رئیس جمهور چین در پنجاهمین سالگرد روابط ایران و چین با یکدیگر گفت‌وگو کردند و روابط دو کشور  را که در ۵۰ سال گذشته فارغ از تغییر شرایط بین المللی بوده  رو به گسترش دانستند.

به منظور ارزیابی روابط تهران و پکن در ۵۰ سال گذشته و راهکار های بهتر شدن آن در دولت جدید ایران  با مهرداد عله پور دبیر میز شرق آسیا پژوهشکده تحقیقات راهبردی و کارشناس مسائل بین الملل به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه مشروح آن را می خوانید.

 برنامه همکاری جامع ۲۵ ساله ایران و چین نقطۀ عطفی در روابط دو کشور در طول نیم‌قرن اخیر است

باشگاه خبرنگاران جوان: اکنون ۵۰ سال  از روابط تهران و پکن می‌گذرد، در نیم‌قرن گذشته روابط را چطور ارزیابی می‌کنید؟ چه کم‌کاری‌ها و کاستی‌هایی در روابط می‌بینید؟ و به نظرتان دولت جدید ایران چطور باید این کم‌کاری‌ها را مرتفع کند؟

عله پور: مطالعه و بررسی اسناد تاریخی نشان از آن دارد که پیشینه روابط دوجانبه دو تمدن باشکوه آسیاییِ ایران و چین به دوران باستان و مشخصاً زمان «جاده ابریشم» که «جانگ چیان» در چین و «ارشک دوم» در امپراتوری اشکانی صدارت می‌کردند، باز می‌گردد. معتنابه است که از آن زمان تاکنون بنا به وجود اشتراکات تمدنی و تاریخی و فرهنگی، روابط دو کشور به‌ صورت مستمر و البته با شدت و ضعف، تداوم، توسعه و تعمیق یافته است.

باوجود آنکه دو کشور از دیرباز مراتب برقراری و تعمیق روابط دوجانبه را فراهم کرده‌اند، ولی با این‌حال باید توجه داشت که پیروزی انقلاب اسلامی در ایران سبب شد تا دو کشور فصل نوینی از روابط دوجانبه را در پرتو تعمیق و پُربار کردن همکاری‌ها و هماهنگی‌های تنگاتنگ و مستمر سیاسی در زمینه‌ها و امور مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی به منصۀ ظهور برسانند.

مرور روابط سیاسی و اقتصادی جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی ایران که ۲۵ مردادماه ۱۴۰۰ (۱۶ اوت ۲۰۲۱) پنجاهمین سالگرد تأسیس آن بود، حاکی از آن است که با وجود مهیا بودن فرصت‌های ویژه جهت ارتقای سطح همکاری‌ها و تعمیق روابط دوجانبه در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فناورانه، سطح روابط فی‌مابین تا اواسط دهۀ دوم قرن ۲۱ میلادی در قالب تعامل (تعامل، تفاهم، همکاری راهبردی و اتحاد چهار سطح متفاوت از روابط کشور‌ها در نظام بین‌الملل) تعریف می‌شد و اینکه بنا به دلایل گوناگونی همچون عدم تبعیت روابط فی‌مابین از الگوی توسعۀ روابط منظم و دقیق، درهم تنیدگی چندانی در اولویت‌های اعلامی و اعلانی دو کشور به چشم نمی‌خورد.

به بیانی بهتر می‌توان چنین اظهار داشت که بنا به هم تکمیلی بخش‌های مختلف اقتصادی و تجاری دو کشور و توفیقات روز افزونی که جمهوری خلق چین در عرصه‌های صنعت، تجارت و شاخص‌های توسعۀ اقتصادی در ابعاد تولید ناخالص داخلی، درامد سرانه و منحنی پیشرفت به آن نائل‌آمده بود، امید آن می‌رفت که در فضای پسا انقلاب اسلامی تلاش‌های ویژه‌ای در راستای تغییر شکل روابط سنتی دو کشور کهن آسیایی صورت پذیرد که چنین نشد.

البته باید توجه داشت که بنا به خواست و ارادۀ سیاسی رؤسای جمهور دو کشور در دی‌ماه ۱۳۹۴ (ژانویه ۲۰۱۶)، برنامه همکاری جامع ۲۵ ساله ایران و چین به‌ عنوان یک سند بالا دستی راهبردی که تعمیق روابط سیاسی، راهبردی، فرهنگی، اقتصادی، صنعتی، تجاری، سرمایه‌گذاری و فناورانۀ دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین را با نگاهی بُرد ـ بُرد و به‌منظور عملیاتی کردن بند ششم بیانیه مشترک رؤسای جمهوری دو کشور مورد توجه داشت تدوین شد که همین امر به‌نوبۀ خود نقطۀ عطفی در روابط دو کشور در طول نیم‌قرن اخیر به شمار می‌رود.

نخبگان سیاسی ایران و چین ، تلاش‌ بیشتری در جهت تعمیق مستمر اعتماد راهبردی انجام دهند

باشگاه خبرنگاران جوان:  به نظر شما دولت جدید ایران چطور باید برای بهتر شدن روابط گام بردارد و کم‌کاری‌ها را مرتفع کند؟

عله پور: به‌منظور فائق آمدن بر ضعف‌ ها و خلأ‌های موجود بر سر راه تعمیق روابط دو کشور پیشنهاد می‌شود که نخبگان سیاسی ایران و چین به‌صورت توأمان تلاش‌های فزاینده‌ای را در جهت تعمیق مستمر اعتماد سیاسی و راهبردی به جهت انجام همکاری‌ های مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی به منصۀ ظهور برسانند.

علاوه بر این، مدیریت و مهندسی کنشگری مخرب عوامل ثالثی همچون ایالات‌متحده، بهره‌گیری از دیپلماسی عمومی باهدف مدیریت تفاوت‌های موجود در عرصۀ سیاست خارجی دو کشور و درعین‌ حال مبذول داشتن توجه و تمرکز ویژه بر مسائلی مانند همکاری در زمینه مقابله با سویه‌های جدید ویروس کرونا، از جمله حوزه‌های دیگری است که می‌بایست به‌ صورت ویژه مطمح نظر واقع گردد.

علاوه بر موارد مورد اشاره موضوع مهم دیگری که در ششمین دهه از روابط دو کشور نباید از نظر مغفول بماند آن است که در حال حاضر اطلاعات منتشر شده از جانب کشور‌های دیگر، مرجع شناخت دو کشور در نظر گرفته شده که همین امر به‌ نوبۀ خود آسیب‌های ژرفی را بر پیکره توسعه روابط دو کشور وارد آورده است.

از این‌ رو پیشنهاد می‌شود که دستگاه دیپلماسی دو کشور ضمن تقویت سازوکار‌های مشورتی، باهدف ارتقای روابط دوجانبه، رایزنی‌های ادواری را در سطوح مختلف در دستور کار خود قرار دهند.

سند همکاری ایران و چین؛ فصل تازه‌ای از روابط راهبردی با رویکردی بُرد ـ بُرد  است

باشگاه خبرنگاران جوان:  سند جامع همکاری ایران و چین که در فرودین ماه امسال بین دو کشور امضا شد، اکنون در چه وضعی قرار دارد؟

عله پور: سند همکاری‌های جامع ۲۵ ساله ایران و چین به‌عنوان حُسن ختامی بر دوره تفاهم و متعاقباً فتح بابی برای ورود به عرصه همکاری راهبردی، در ۷ فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ (۲۷ مارس ۲۰۲۱) به امضای وزرای خارجه دو کشور رسید.

از رهگذر انعقاد سند مذکور، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین به‌عنوان دو تمدن کهن آسیایی کوشیده‌اند تا فصل تازه‌ای از روابط راهبردی را با رویکردی بُرد ـ بُرد در جهت تعمیق روابط و تقویت همکاری‌های دو جانبه در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به منصه ظهور برسانند.

با در نظر گرفتن این گزاره بنیادین که قرن ۲۱ قرن آسیا است، تدوین سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین به‌ واقع پاسخی واقع‌ بینانه و هوشمندانه به تحولات احتمالی آینده است که می‌تواند منافع ملی دو کشور را در نظام بین‌ الملل در حال تغییر تعیین و تضمین نماید.

نکته قابل‌تأملی که در بطن سند مزبور مستتر است تقویت زمینه‌های گسترش اعتماد روز افزون دو کشور و عزم جدی نخبگان سیاسی ایران و چین در جهت توسعه و تعمیق همکاری‌های دوجانبه با نگاهی راهبردی و بلند مدت است. 

گفتنی است که گرچه پس از امضای متن سند ۲۵ ساله توسط وزرای خارجه دو کشور اقدام قابل‌توجهی از سوی نخبگان سیاسی پکن و تهران صورت نپذیرفته است، ولی باید توجه داشت که ارسال پیام تبریک از سوی آقای «شی جین پینگ» به «حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور منتخب ملت جمهوری اسلامی ایران در انتخابات ۲۸ خرداد و تأکید بر این نکته که ایران و چین شرکای جامع راهبردی هستند گامی مثبت در روابط دو کشور به شمار می‌رود.

کرونا  موجبات تقویت روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین را فراهم کرد

باشگاه خبرنگاران جوان:  در دوران بعد از شیوع کووید ۱۹ ، چین و ایران همچون سرنشینان یک کشتی از یکدیگر حمایت و پشتیبانی کردند، که داستانی زبانزد همکاری مبارزه با کووید روایت شده است، این همکاری را چطور ارزیابی می‌کنید؟

عله پور: واقعیت امر نشان از آن دارد که همه‌گیری ویروس کرونا علیرغم تمام چالش‌ها و مشکلاتی که برای عموم ملت‌های جهان و مشخصاً دو کشور ایران و چین به ارمغان آورد نه‌تنها موجبات تقویت روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین را فراهم آورده است، بلکه به‌واقع یک الگوی جهانی مبتنی بر همزیستی مسالمت‌آمیز را نیز ترویج کرده است.

به بیانی دقیق‌تر می‌توان چنین اظهار داشت که همکاری‌های ضد کرونایی ایران و چین را می‌توان به‌ عنوان فصل جدیدی از روابط دو کشور، به‌مثابه الگویی جهانی برای ساخت جامعه‌ای امن با آیندۀ مشترک برای بشریت در نظر گرفت.

در حقیقت دو کشور ایران و چین بنا به زمینه‌های دوستی تقریباً دوهزارساله و همکاری‌های راهبردی که طی سالیان اخیر به منصۀ ظهور رسانده‌اند، در حال حاضر در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی روند مثبتی را تجربه می کنند، البته امید می‌رود که با روی کار آمدن دولت تازه‌ نفس در ایران نه‌تنها فضای همکاری دو کشور در قالب برنامۀ ۲۵ ساله با نگاهی به آینده بیش‌ازپیش تعمیق گردد، بلکه بستر‌های لازم جهت توسعه همکاری‌های دو کشور در سطوح دوجانبۀ منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم شود و همین امر به‌نوبۀ خود به الگوی جهانی برای کشور‌های دیگر در راستای همزیستی مسالمت‌آمیز تبدیل شود.

انتهای پیام/