به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، بشر در گذشته همواره مورد لطف طبیعت بوده، اما آدمی با ضربات خود طبیعت را دچار چالش‌های جدی کرده و جهان با تغییرات اقلیمی مواجه شده است.

خشکسالی و سیلاب در تابستان و زمستان یا باران‌های سیل آسا در چله تابستان همه به دلیل استفاده فراوان بشریت از سوخت‌های فسیلی است که ابتدا اروپایی‌ها برای رشد صنعت دست به بهره برداری گسترده از منابع زغال سنگ سپس نفت و گاز زدند، اما این شکوفایی اقتصادی غرب بحرانی را برای دنیا رقم زد.

آنچه امروز به عنوان تغییرات اقلیمی شناخته می‌شود به همین علت رخ داده و حالا بسیاری از مناطق کشور ایران از جمله خوزستان، یکی از پر آب‌ترین استان‌های ایران را نیز دچار مشکلات بی آبی کرده و تنش‌هایی را در این نواحی به وجود آورده است.

اواخر تیر و اوایل مردادماه امسال استان خوزستان شاهد تجمعاتی در نبود آب برای کشاورزی، رها نشدن حقابه تالاب‌ها و خشکی رودخانه‌ها بود، اگرچه پس از آن مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه گفت که رها سازی آب به صورت مداوم برای آبیاری اراضی کشاورزی و تامین حقابه تالاب هورالعظیم در حال انجام است، اما رهاسازی آب و خالی شدن دریاچه‌ سد‌ها نیز حالا مشکل آفرین شده است.

بر اساس اطلاعات سازمان آب و برق خوزستان بیش از ۷۰ درصد مخازن سد‌های استان تهی از آب هستند؛ موضوعی که کشت پاییزه را نیز تحت تاثیر قرار داده و حتی برخی از صاحب نظران معتقدند در آینده نزدیک تاثیرگذاری آن افزایش خواهد یافت که هوشیاری لازم و انجام اقدامات پیشگیرانه را می‌طلبد.

پیشنهاد به تعویق انداختن کشت‌های پاییزه امسال

علی شریفی مدیر برنامه‌ریزی مخازن سد‌ها و رودخانه‌های سازمان آب و برق خوزستان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: با توجه به کاهش شدید حجم آبی مخازن سد‌ها، در جلسات مدیریت تنش‌های آبی به جهاد کشاورزی پیشنهاد شده تا برخی کشت‌های پاییزه را تا مدتی یا حداقل تا شروع بارش‌ها به تعویق افتد.

او در ادامه افزود: اولویت ما تامین آب کشت‌های فعلی است که برداشت آن‌ها تا آبان ماه به درازا کشیده می‌شود، اما برخی محصولات را بر اساس اعلام جهاد کشاورزی می‌توان تا یک ماه نیز به تعویق انداخت که اجرای آن بر عهده سازمان جهاد کشاورزی است.

شریفی بیان کرد: پارسال آب مورد نیاز کشت‌های پاییزه و زمستانه علی رغم کاهش ۴۰ درصدی آورد‌ه ها به صورت کامل تامین شد که از مهر و آبان به صورت پلکانی شروع شده و تا اردیبهشت سال بعد ادامه خواهد یافت، اما در همین تابستان و علی رغم مشکلات بی آبی ۱۰۰ هزار هکتار زمین زراعی شلتوک کاری شد.

استفاده ۹۰ درصدی آب در کشاورزی

بر اساس اطلاعات شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور مصرف آب کشور در حوزه کشاورزی ۹۰ درصد و تنها ۱۰ درصد در صنایع و شرب کاربرد دارد؛ حال آنکه در کشور‌های پیشرفته تنها ۳۰ درصد آب مصرفی در زمینه زراعت استفاده می‌شود.

اگرچه ایران در دسته کشور‌های در حال توسعه محسوب می‌شود، نه پیشرفته، اما مسئله تنش‌های آبی و بحران رقم خورده ناشی از تغییرات اقلیمی و همچنین بی آبی می‌طلبد تا با اقدامات گسترده در زمینه کشاورزی و به کارگیری روش‌های نوین و پیشرفته کاهش مصرف آب، مشکلات این بخش را تا حد زیادی کاهش یابد.

در خوزستان که قطب کشاورزی کشور و تولید محصولات مهم زراعی است نیز ضرورت استفاده از آبیاری نوین به شدت احساس می شود.

الگوی کشت چیست و چه اهمیتی برای کشور ما دارد ؟

تورج نوروزی معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان در گفتگو با خبرنگار ما در خصوص روش‌های کاهش آبیاری و الگوی کشت گفت: الگوی کشت جانمایی صحیح تولید براساس ظرفیت‌های طبیعی، اصول اقتصادی و سیاست‌های استراتژیک کشور است که به عبارت دیگر ۳ هدف فنی، اقتصادی و استراتژیک؛ الگوی کشت را تشکیل می‌دهد.

او افزود: الگوی کشت یک برنامه ریزی صحیح جهت تحقق توسعه کشاورزی است و در واقع الگوی کشت نشان دهنده این است که چه محصولی کجا کشت شود که بیشترین عملکرد را داشته باشد. از سوی دیگر میزان کشت محصولات کشاورزی در یک منطقه باید با توجه به منابع موجود، قیمت محصولات و هزینه‌های تولید، عملکرد محصول، نیاز کشور و سیاست‌های در دست انجام پذیرد و تصمیم گیری در انتخاب گیاه زراعی یا باغی باید با حفظ منابع پایه تولید در جهت تأمین نیاز‌های اساسی کشور بر پایه کشاورزی پایدار باشد.

نوروزی در خصوص مزایای الگوی کشت بیان کرد: استفاده از الگوی کشت در کشاورزی در اصل باعث امنیت غذایی و پایداری تولید می‌شود و برای حفاظت از منابع پایه و افزایش بهره وری عوامل تولید ضروری است و استفاده اصولی از منابع پایه تولید (آب و خاک) پایداری تولید و امنیت غذایی تضمین می‌گردد.

به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی، الگوی کشت باید به گونه‌ای تعیین شود که با انتخاب نوع محصول همراه با افزایش بهره وری از منابع موجود (آب و خاک) حداکثر درآمد را برای کشاورزان و تولید کنندگان داشته باشد.

اقدامات جهادکشاورزی به منظور استفاده کمتر کشاورزان از آب چیست؟

تورج نوروزی بیان کرد: اقداماتی از جمله برگزاری کلاس‌های آموزشی جهت مقابله با خشکی و خشکسالی و کاهش مصرف آب اصلاح الگوی کشت، توسعه ارقام جدید در محصولات زراعی و ارقام موجود با مصرف آب کمتر، توسعه آبیاری تحت فشار جهت کاهش مصرف آب اجرای طرح‌های تحقیقاتی، مدیریت در شرایط خشکسالی از جمله این اقدامات هستند.

این مقام مسئول ادامه داد: توسعه استفاده از ارقام اصلاح شده به منظور افزایش تولید و ارتقاء بهره وری جایگزینی محصولات با نیاز آبی کم به جای محصولات با نیاز آبی زیاد، توسعه واحد‌های گلخانه‌ای و انتقال تولید صیفی به در گلخانه‌ها توسعه کشت نشایی سبزی و صیفی و همچنین انتشار نشریه‌های علمی تریجی راه‌های مقابله با تنش‌های محیطی از دیگر کار‌ها به منظور آموزش کشاورزان بوده است.

تماس‌های بی پاسخ...

به نظر می‌رسد علی رغم اقدامات مهم جهاد کشاورزی برای استفاده کمتر از آب و بهره وری بالاتر از محصولات، اما همچنان مشکلات در این زمینه وجود دارد، گذشته از آن موضوع به تعویق افتادن کشت‌ها نیز سوالاتی دیگر را مطرح می‌کند که آیا ممکن است در داخل برای تامین آن با زمان مشخص روبرو شویم یا خیر و یا اگر در زمان مقرر کشت نشود، ممکن است دچار آفت شود یا خیر؛ پرسش‌هایی که علی رغم تماس‌های متعدد با عبدالرضا سیداحمدی مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خوزستان پاسخی دریافت نشد.

خطراتی که خوزستان را تهدید می‌کند

در هر حال مسئله کشت‌ها در پاییز با وجود کاهش بی سابقه ذخیره آب پشت سد‌ها می‌طلبد به صورت شفاف برای کشاورزان توضیحاتی لازم ارائه گردد؛ محمد مالی فعال اجتماعی طی رشته توییت‌هایی در صفحه شخصی توییتر خود در این خصوص مطلبی منتشر کرده که «حاصــل بررســی ده‌ها پارامتر و دربرگیرنده اطلاعات منابع آب در خوزســـتان اســـت.»

او هشدار داد که «خوزستان در چند ماه آینده با چه چالش‌هایی روبرو» می‌شود و انتظار می‌رود سختی آب در بخش‌های پایین دست رودخانه کارون به «یکهزار و ۵۰۰ میکروموس بر سانتیمتر» برسد.

مالی همچنین با اشاره به کاهش حجم ذخیره آب پشت سد‌های خوزستان و بارندگی کم در فصل پاییز گفته است حوضه‌های آبریز رودخانه‌ها «دچار خشکسالی شدید» شده و آب رها شده از سد‌ها شوری بالایی دارد که همین مسئله نه تنها زمین‌های کشاورزی بلکه تاسیسات آب شرب و صنایع را در برخی مقاطع تحت تاثیر قرار می‌دهد.

پیشنهاد چند راهکار‌ برای جلوگیری از تلاطمات

این کنشگر اجتماعی در ادامه چند راهکار در این خصوص ارائه داده است:

• نخست: به مردم و کشاورز‌های خوزستان صادقانه بگوییم بین آب برای کشـاورزی و یا مصرف شرب در پاییز ۱۴۰۰، یکی را برگزینند. هیچ راه سومی وجود ندارد. با مردم حـرف بزنیم و آن‌ها را خانواده خود بدانیم و محرم.
• دوم: از امروز تا پایان پاییز ۱۴۰۰ مصرف کننده عمده در مسیر رودخانه کارون، یعنی واحد‌های نیشکری حتی یک مترمکعب برداشـت آب نداشـته باشـند.
• سوم: در ده روز آینده، ســریعاً تمهیدات و اقدامات لازم برای اصلاح آبگیر ایستگاه‌های تامین آب شـرب و نه صــنعت! از جمله تغییر محل لوله‌های مکش و لایروبی صورت گیرد.
• چهارم: از همین حالا به فکـر راه حل‌های جایگزین برای تامین آب شـرب روستا‌ها در بخش‌های پایین دسـت رودخانه کارون باشیم که به زودی دچار شـوری آب می‌شوند.
• پنجم: کشـت پاییزه در خوزستان حداقل تا آذرماه ممنوع و به کشاورز‌ها بسته‌های حمایتی جایگزینِ کشت پرداخت شود.
• ششم: از تخلیه زه آب کشت و صنعت نیشکر دهخدا، فاضلاب اهواز و سایر شهر‌های استان، مزارع پرورش ماهی و سـایر آلوده کننده‌ها به کارون جلوگیری شود.

مدیران خوزستان مسامحه را کنار بگذارند

گرچه شاید این راهکار‌های ارائه شده از دیدگاه مسئولان و کارشناسان سازمان‌های خوزستان و دستگاه‌های اجرایی سخت و غیر قابل اجرا باشند، اما لازم است تا مدیران خوزستان مسامحه را کنار گذاشته و در پی راهکار‌های دیگر برای جلوگیری از مشکلات احتمالی باشند، زیرا کمتر از ۲ ماه از تجمعاتی می‌گذرد که مشکلات امنیتی و اجتماعی را برای کشور به وجود آورد و ضربه‌ای به اعتماد مردم وارد آورد، بنابراین مسئولان جدید و تازه نفس دولت جدید باید سریعا وارد عمل شوند.

اما از سوی دیگر باید نگاهی کرد به مدیران قبلی استان خوزستان که قطعا در وقوع اتفاقات اکنون نقش اساسی دارند و جای تعجب است که چرا هیچ کس در این زمینه تاکنون پاسخگو نبوده است.

گزارش از ساسان ناصری زاده

انتهای پیام/ن