به گزارش خبرنگار نبض بازار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در ترجمه پزشکی، دقت حرف اول را می‌زند! این دقت در مورد معادل‌یابی در ترجمه پزشکی نیز صدق می‌کند. در مرحله معادل‌یابی، باید دقیق‌ترین معادل‌ها را پیدا کنید.  در دیکشنری‌های تخصصی پزشکی، چندین مترادف برای برخی واژه‌ها و اصطلاحات وجود دارد. اما چگونه بهترین معادل را در ترجمه تخصصی پزشکی بیابیم؟ در این مطلب، ما سعی  می کنیم تجربه تیم ترجمه شبکه مترجمین ایران در زمینه ترجمه پزشکی را با شما به اشتراک بگذاریم.

چالشی از جنس یافتن بهترین معادل در ترجمه تخصصی پزشکی

براساس پژوهش‌های صورت‌گرفته، پاره‌ای از اصطلاحات باداعی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی به‌عنوان معادل فارسی کلمات تخصصی پزشکی، در مقایسه با مترادف‌های انگلیسی‌شان، مقبولیت کمتری دارند. با توجه به این‌که طیف فراوانی از کلمات تخصصی پزشکی ریشه لاتین و یونانی دارند، برای یافتن بهترین معادل در ترجمه تخصصی پزشکی، دو چالش پیش رو خواهیم داشت:

• امکانات زبان مقصد، از نظر نحو و میزان کلمات و اصطلاحات تخصصی پزشکی ابداع شده بومی، پاسخ‌گوی مترجم به‌منظور یافتن بهترین معادل برای کلمات تخصصی پزشکی نیست. در این حالت مجبوریم، به‌نوعی، «گرته‌برداری» کنیم یا معادل واژه را به‌صورت شرحی در پاورقی بیاوریم. مثلاً برای ترجمه عبارت زیر به زبان فارسی، مجبوریم واژگان مبدأ را استفاده کنیم:
• Small lymphocytic lymphoma
• معنی: لنفوم لنفوسیتیک کوچک
• یافتن بهترین معادل برای کلمات تخصصی پزشکی، کاملاً نسبی است و لزوماً راه‌حل واحدی وجود ندارد. برخی کلمات را می‌توانیم با چندین کلمه مختلف در زبان مقصد معادل بگیریم. برای مثال، در زبان فارسی، معادل‌های کلمه انگلیسی «ebullient» می‌تواند یکی از کلمات «پرهیجان»، «جوشان» یا «احساساتی» باشد.

برای مواجهه با چالش‌های فوق، باید ساختار کلمات را در زبان مبدأ بشناسیم و بهترین معادل را برای‌شان بیابیم.  

کلمات جدید و یافتن بهترین معادل در ترجمه تخصصی پزشکی

برای یافتن بهترین معادل در ترجمه تخصصی پزشکی، باید روش‌های استفاده از کلمات تخصصی را بشناسید. به‌طور کلی، ورود واژگان جدید ازجمله کلمات تخصصی پزشکی به یک زبان، در چهار حالت اتفاق می‌افتد:

• انتقال عین کلمه: اگر می‌خواهید بهترین معادل را برای کلمه‌ای بیابید که هم‌خانواده‌های آن عیناً وارد زبان مقصد شده‌اند و رایج هستند، بهترین معادل عمدتاً استفاده از کلمات یا اصطلاحات دربردارنده همان کلمه است. برای مثال، کلمه «Polymerization» هم‌خانواده «Polymer» است که در فارسی، به‌صورت «پلیمر» رایج است. بنابراین بهترین معادل برای آن «پلیمریزاسیون» است.
• معادل‌های ناقص قبلی: با مضمون برخی کلمات تخصصی پزشکی، هم‌اکنون در زبان مقصد معادل‌هایی وجود دارد که به‌واسطه انتقال مبهم معنی، یا با کلمات و عبارات اضافی همراه‌اند و یا گنگ و ناقص معنی شده‌اند. مثلاً به معادل فارسی کلمه «gametocyte» توجه کنید:

گامتوسیت، کام‌یاخته، سلولی که در اثر تقسیم، یاخته زایشی تولید می‌کند.

در چنین مواقعی، برای یافتن بهترین معادل در ترجمه تخصصی پزشکی، می‌توانیم از معادل‌های موجود در کنار شرح در پاورقی استفاده کنیم.

• ترجمه تحت‌الفظی: در گذشته، بسیاری کلمات تخصصی به همین شیوه وارد زبان فارسی شده‌اند. اما ترجمه تحت‌الفظی برای همه موارد مناسب نیست.
• معادل‌سازی کلمات تخصصی پزشکی: برای برخی کلمات تخصصی پزشکی معادل‌سازی‌هایی صورت گرفته است. سعی کنید به سراغ معادل‌هایی بروید که در میان متخصصان این حوزه پذیرفته‌شده و مصطلح هستند. مثلاً استفاده از معادل «قلب‌نگار» برای کلمه «Cardiograph» مناسب به نظر نمی‌رسد.

چگونه بهترین معادل را در ترجمه تخصصی پزشکی بیابیم؟

برای یافتن بهترین معادل در ترجمه تخصصی پزشکی، اصول زیر را رعایت کنید تا بتوانید ترجمه‌ای باکیفیت و مقبول را ارائه دهید:

• ساختار کلمات تخصصی را تحلیل کنید:
• ریشه‌ها، پسوندها و پیشوندهای کلمه را تعیین کنید.
• ببینید که آیا در آن، از «اپونیم» یا نام خاص استفاده شده است یا خیر.

این اقدامات می‌توانند در معادل‌یابی به شما کمک کنند. یافتن بهترین معادل در ترجمه تخصصی پزشکی را با در نظر گرفتن اجزای فوق انجام دهید.

 مثال زیر را در نظر بگیرید:

Subcutaneous

Sub + cutaneous

زیر + پوستی

زیرجلدی

• همه مترادف‌ها را در زبان مبدأ و معادل‌ها را در زبان مقصد بررسی کنید. معمولاً، پس از بررسی تمام مترادف‌ها، می‌توانید بهترین معادل را بیابید. البته، در زبان مقصد نیز به معادل‌های مختلف رجوع کنید و با ترازیابی معنایی، بهترین معادل را بیابید.
• به زمینه کاربرد واژه در زبان مقصد توجه کنید. ممکن است متن تخصصی پزشکی را برای رزیدنت‌ها ترجمه کنید یا برای استفاده عموم مردم. اما این دو چه تفاوتی دارند؟ اگر بخواهید متنی را برای رزیدنت‌ها ترجمه کنید، باید واژگان فنّی را به کار ببرید، اما برای عموم مردم باید به دنبال یافتن کلمات قابل فهم برای عموم باشید.
• معادل‌یابی واژگان جدید: علم پزشکی همواره در حال تحول است. برخی کلمات و اصطلاحات تخصصی فاقد معادل هستند. یافتن بهترین معادل برای چنین کلماتی دشوار است. در این‌صورت اگر عین کلمه در زبان مقصد استفاده نشده است، باید از مراجع قانونی مربوط استعلام کنید. اما اگر کلمه استفاده می‌شود، همان معادل را به کار ببرید. مثال: «کووید 19» یا «کرونا».
  

سخن آخر

از نظر ریخت‌شناسی ممکن است کلمات تخصصی پزشکی متشکل از ریشه‌های یونانی، لاتین و حتی نام افراد سرشناس باشند. چنین ترکیباتی ما را در یافتن بهترین معادل در ترجمه تخصصی پزشکی با چالش مواجه می‌سازند. برای فائق آمدن به این چالش، ضمن بررسی اجزای سازنده کلمات و اصطلاحات تخصصی پزشکی، باید به برآوردی از ظرفیت‌های واژگانی زبان مقصد از طریق بررسی مترادف‌های موجود برسیم. سپس می‌توانیم با لحاظ کردن سطح سواد مخاطب و شرایط فرهنگی، به واژه‌گزینی اقدام نماییم. در یافتن معادل واژگان تخصصی پزشکی، دقت کامل را به خرج دهید تا بتوانید متنی دقیق و باکیفیت را ارائه دهید.

انتهای پیام/