به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، رها سازی زباله در طبیعت موجب بروز تاثیرات مخربی بر طبیعت میشود که جبران آن بسیار دشوار و حتی ناممکن خواهد بود و این نکته‌ای است که در این شرایط از چشم بسیاری از مردم و مسئولین دور مانده است، امید است با پرداختن به این موضوع توجهات به طبیعت بیشتر شود و بتوانیم اوضاع بهتری را برای طبیعت کشورمان رقم بزنیم.

مهدی اسماعیلی بیدهندی کارشناس محیط زیست و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان، در این رابطه اظهار کرد: در ابتدا باید بدانیم که زباله یا پسماند انواع مختلفی دارد که مسئله‌ای که بیشتر با آن مواجه هستیم و با شنیدن کلمه زباله و پسماند در ذهن ما تداعی می‌شود پسماند‌های خانگی است، یعنی همان زباله‌هایی که ما در طول روز در منزل و محل کار تولید میکنیم که بخش عمده‌ای از این پسماند‌ها را مواد فساد پذیر آلی تشکیل می‌دهد و مابقی آن‌ها را موادی مانند کاغذ، لاستیک، پلاستیک، پارچه، مو، تکه‌های چوب و ترکیبات دیگری به طور معمول تشکیل میدهد.

وی افزود: درباره رها کردن پسماند‌ها در طبیعت باید به این نکته توجه کرد که این فرایند هم می‌تواند جنبه پیوسته داشته باشد و هم می‌تواند جنبه دفعتی داشته باشد. به طور مثال در شهری مانند سراوان در استان گیلان یا سایر شهر‌ها در نقاط مختلف کشورمان که پسماند‌های خانگی و تولید شده در شهر، روزانه توسط شهرداری و پیمانکاران مربوطه جمع آوری شده و در نقطه‌ای بیرون شهر و در دل طبیعت رها میشود؛ در انتها پسماند‌های دپو شده را یا آتش میزنند و یا دفن میکنند و یا با بلدوزر و ادوات معمول از روی این زباله‌ها عبور میکنند تا متراکم‌تر شود و روز بعد پسماند‌های جدیدتر را به آن اضافه میکنند.

اسماعیلی ادامه داد: این نوع تخلیه یا رها کردن پسماند در طبیعت یک تخلیه و رها کردن سیستماتیک است چراکه چرخه دائمی است که اتفاق می‌افتد و توسط یک نهاد یا یک سازمان حقوقی مانند شهرداری پیوسته رخ میدهد و حجم قابل توجهی دارد.

این کارشناس محیط زیست بیان کرد: این نوع تخلیه در طبیعت باعث میشود حشرات و حیوانات موذی مانند موش ها، کفتارها، کرکس‌ها و حتی حیوانات غیرموذی مانند سگ‌ها به محل تخلیه و رها شدن این پسماند‌ها در طبیعت برای ارتزاق کردن نزدیک میشوند و زمانی که درلابه لای این پسماند‌ها برای پیدا کردن غذا پرسه میزنند بدنشان دچار آلودگی می‌شود و حتی در اثر تناول مواد غذایی که از دل پسماند‌ها بیرون می‌آورند دچار بیماری میشوند.

وی همچنین گفت: این عمل باعث میشود زمانی که این حیوانات در چرخه غذایی مورد مصرف حیوانات دیگر قرار میگیرند و یا در ارتباط با انسان‌ها هستند بیماری و آلودگی را انتقال دهند و با انتقال آن بیماری و آلودگی به حیوانات دیگر و یا انسان‌ها موجبات مخاطرات سلامتی را برای آن‌ها فراهم کنند؛ این یک مسئله بسیار با اهمیت است، زیرا زمانی که پسماند‌ها به طور غیر اصولی در طبیعت رها میشوند (اعم از پسماند‌های عادی و... و پسماند‌های ویژه مانند پسماند‌های بیمارستانی، عفونی، شیمیایی، سمی و...) انواع پسماند‌ها در طبیعت رها شده است.

اسماعیلی تصریح کرد: وقتی پسماند‌ها در یک حجم بالا و به طور سیستماتیک در طبیعت تخلیه میشود و مدیریت اصولی بر این موضوع اعمال نمیشود باعث میشود این پسماند به دلیل داشن رطوبت یک فرآورده فرعی (by product) تولید کند این عمل تحت تاثیر حرارت و فعل و انفعالات فیزیکی و شیمیایی که در درونش اتفاق می‌افتد شیرابه تولید میکند.

این کارشناس افزود: این شیرابه یک مایع به شدت آلوده و متعفن است که از دل توده حجیم این زباله خارج میشود که این به شدت برای سلامتی خطرناک است و در صورتی که با منابع آب سطحی و زیرزمینی تماس پیدا کند میتواند موجبات بیماری‌های مختلف و حتی مرگ را برای انسان‌ها به همراه بیاورد، از سوی دیگر نیز حیواناتی که در معرض تماس با این شیرابه قرار میگیرند در معرض گرفتار شدن به انواع بیماری‌ها و معضلات سلامتی هستند و مرگشان هم دور از ذهن نیست.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: نکته دیگر این است که زمانی که حیوانات مختلف در طبیعت و در مناطق دفن پسماند پرسه میزنند بعضا امکان دارد گرفتار قطعه‌ای از این پسماند‌ها شوند یا پوزه و یا گردن حیوانات در این ضایعات گیر کند و نتوانند خود را از این ضایعات رها کنند و به مرور زمان ناتوانی برای استفاده از آب و غذا باعث خواهد شد ناخواسته مرگ دردناکی را داشته باشند و صحنه‌های دلخراشی را رقم بزنند.

وی افزود: نوع دیگر تخلیه پسماندها، تخلیه به صورت دفعتی است یا غیرپیوسته و غیرسیستماتیک است این نوع تخلیه به نوعی گفته میشود که گردشگران و افراد محلی در یک مقاطع زمانی که وارد طبیعت میشوند و طبیعت گردی میکنند یا در حواشی روستا افراد محلی فعالیت کشاورزی داشته اند که پسماند‌هایی که تولید کرده اند را در طبیعت تخلیه میکنند حجم این رهاسازی و تخلیه دفعتی مطمئناً به هیچ عنوان قابل قیاس با پسماند‌هایی که به صورت سیستماتیک در شهر‌ها تولید و توسط شهرداری‌ها در طبیعت رها میشود نخواهد بود.

اسماعیلی در ادامه بیان کرد:، اما یک مخاطره خیلی جدی‌تر از آن با خود به همراه دارد و آن این است که در حالت اول به طور معمول نقطه‌ای که پسماند‌ها در طبیعت توسط شهرداری‌ها تخلیه میشود در چند کیلومتری شهر‌ها هستند و قاعدتا گونه‌های در معرض انقراض یا حیوانات وحشی حیات وحش که در مجاورت این شهر‌ها زندگی میکنند به دلیل فعالیت‌های انسانی و توسعه‌ی شهری تعدادشان اندک است وبیشتر در مناطق بکرتر حضور دارند.

این کارشناس همچنین مطرح کرد: با این فرض گردشگران و افرادی که برای طبیعت گردی به دل طبیعت میروند و به نقاط بکر پا میگذارند باعث تحت تاثیر قرار دادن و گرفتار شدن طبیعت و حیات وحش به آلودگی‌هایی میشوند که در قالب پسماند در طبیعت رها شده اند؛ بخشی از گرفتاری میتواند ناشی از آسیب رسیدن به آن‌ها باشد.

وی گفت: به طور مثال یک قوطی کنسرو که گردشگری استفاده کرده و مقدار باقی مانده غذا در آن است را رها کرده و میرود، حیوانی می‌آید و قصد استفاده از باقی مانده غذا را دارد در این زمان پوزه او در اثر تماس با لبه‌های تیز قوطی کنسرو دچار جراحت خواهد شد و ممکن است عفونت کرده و موجب مرگ حیوان شود و یا آسیب ببیند و یا حتی این امکان وجود دارد که قوطی کنسرو در پوزه او گیر کند و نتواند خود را از این قوطی کنسرو خلاص کند.

این عضو هیات علمی تصریح کرد: گاهی اوقات پسماند‌هایی که ما در طبیعت رها میکنیم پسماند‌هایی است که وقتی وارد بدن حیوان میشود میتواند معضلات بسیار زیادی را برای آن حیوان ایجاد کرده و در نهایت منجر مرگ آن حیوان شود، مانند انواع پلاستیک‌هایی که ما رها میکنیم یا قطعات سخت غیر قابل تجزیه یا دیر تجزیه پذیری که ما در کنار تفریح خود آن‌ها را در قالب پسماند در طبیعت رها میکنیم.

اسماعیلی ادامه داد: به طور کلی میتوان به این نتیجه رسید که تخلیه هر نوع پسماندی و به هر میزان چه به صورت پیوسته و سیستماتیک، چه به صورت دفعتی و مقطعی، چه حجم کمی داشته باشد و چه حجمی زیاد، چه پسماند به عنوان پسماند بهداشتی و خانگی در نظر گرفته شود، چه پسماند ویژه‌ای باشه که دارای خصوصیت سمی بودن و... باشد همه این موارد به نسبتی میتواند محیط زیست ما، حیات وحش و حیوانات را تحت تاثیر اثرات سوء خود قرار دهد و در صورتی که این اثرات سوء در مواجهه با حیوانات و گونه‌های در حال انقراض باشد میتواند این ثروت ملی ما را نابود کند.

وی افزود: گونه‌های در حال انقراض در زنجیره غذایی خود با چالش روبه رو هستند، زیرا بخشی از حیواناتی که در زنجیره غذایی آن‌ها بوده تعدادشان کاهش پیدا کرده، زیستگاهشان تخریب شده و شاید این‌ها به منابع دیگر غذایی نیز رجوع کنند و زمانی که ما پسماندهایمان را در طبیعت تخلیه میکنیم این پسماند‌ها نیز میتواند به عنوان یک گزینه برای حیوانات به عنوان منبع غذایی برشمرده شود و آن‌ها ناخواسته برای رفع گرسنگی شان از این پسماند‌ها استفاده میکنند و دچار مشکلات عدیده و کشنده‌ای میشوند.

مدت‌ها است که زباله‌های رها شده درطبیعت معضلی برای دوست داران محیط زیست به حساب می‌آید و این طبیعت دوستان برای بهبودی اوضاع نابسامان زیست بوممان در تلاش اند، اما قطعا تلاش این افراد به تنهایی کارساز نخواهد بود همان طور که از قدیم هم گفته اند یک دست صدا ندارد؛ امید است با تلاش طبیعت دوستان، کاشناسان محیط زیست و  مسئولین بتوانیم برای طبیعت و اکوسیستممان نقش مثبت و  تاثیر گذاری را ایفا کنیم.

بیشتر بخوانید

نقش میکروپلاستیک‌ها در اکوسیستم زیست محیطی

انتهای پیام/