تنشِ بین تهران و باکو از کجا آب می‌خورد؟

به گزارش  خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، دوشنبه ۱۲ مهر ماه آرارات میزوریان وزیر خارجه ارمنستان در سفری دو روزه مهمان ایران شد؛ این سفر در حالی صورت می‌گیرد که مقام‌های دو کشور ایران و ارمنستان بار‌ها و به‌خصوص در روز‌های اخیر بر لزوم گسترش روابط دوجانبه تهران و ایروان تأکید کرده‌اند.

نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان یکشنبه ۱۱ مهر ماه در جمعی از ارامنه در لیتوانی تأکید کرد که این کشور هرگز در هیچ توطئه‌ای علیه ایران دخیل نبوده و نخواهد بود، زیرا برای روابط دو کشور ارزش زیادی قائل است. این واقعیتی است که نشان می‌دهد ما چقدر به روابط خود اهمیت می‌دهیم. این موضوع جدیدی نیست که محافل خاصی هستند که هر از چندگاهی مطالبی را در مطبوعات ایران منتشر می‌کنند که ارمنستان در برخی توطئه‌ها علیه ایران دست دارد.

پاشینیان همچنین گفته است که من اطمینان دارم که شرکای ایرانی ما می‌دانند که جمهوری ارمنستان هرگز در هیچ توطئه‌ای علیه ایران دخیل نبوده و نخواهد بود، زیرا ما این روابط را بسیار ارزشمند می‌دانیم و هرگز فراموش نخواهیم کرد که ایران در اوایل دهه ۹۰ مسیر حیات برای ارمنستان بود. 

آرارات میرزویان وزیر خارجه ارمنستان که صبح  دوشنبه به تهران آمد، ظهر همان روز با حضور در وزارت امور خارجه با حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان دیدار و رایزنی کرد.گفت‌وگو در مورد مسائل دو جانبه و آخرین تحولات منطقه قفقاز از محور‌های اصلی رایزنی مقامات دو کشور در این سفر بود.

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران هم در نشست خبری هفتگی خود در ۱۲ مهرماه، درباره سفر وزیر خارجه ارمنستان به ایران گفت که این سفر از پیش تعیین شده بود و در چارچوب روابط دوجانبه در حوزه‌های مختلف است؛ تهران روابط بسیار خوبی هم با باکو و هم با ایروان دارد؛ تمام سیاست خارجی ما بر همین نگاه بنا شده است؛ هر چه روابط گسترده‌تر باشد صلح و ثبات در آن بیشتر خواهد بود.

به گفته کارشناسان، جمهوری ارمنستان ایران را تنها نقطه قابل اتکای حیاتی برای خود می‌داند چراکه از طریق سه کشور غرب گرای جمهوری جمهوری آذربایجان، ترکیه و گرجستان محاصره است، لذا ایران را نقطه قابل اتکایی می‌داند که به لحاظ سیاسی و نظامی می‌تواند به آن متکی باشد و در برابر توطئه‌هایی که احیانا همسایگانش علیه آن انجام می‌دهند مصون نگه دارد. سفر وزیر خارجه ارمنستان با این هدف انجام شد که ترتیبات امنیتی بین دو کشور را ارتقا دهد و بیش از پیش به ایران نزدیک شود.

خط و نشان ایران برای  مداخله گران خارجی در منطقه

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در نشست خبری مشترک با همتای ارمنستانی خود گفت: مقامات عالی دو کشور توافقاتی را در دوشنبه به عمل آوردند و من و همتایم نقشه راه جدید روابط دو کشور را ترسیم و نهایی خواهیم کرد. ملاقات بسیار مهمی بین آقای رئیسی و آقای پاشینیان در دوشنبه پایتخت تاجیکستان در حاشیه نشست سازمان همکاری شانگ‌های انجام شد. توافق کردیم در تمامی زمینه‌های اقتصادی، تجاری و گردشگری همکاری‌ها را توسعه دهیم. تجارت و بهره‌برداری از مسیر ترانزیتی ارمنستان از موضوعات مورد توجه دو کشور است.

امیرعبداللهیان اظهار کرد: ما در احیای جاده ترانزیتی و مسیر‌های رفت و آمد کامیون‌های دو کشور پروسه‌ای را تعریف کردیم که به سرعت عملیاتی خواهد شد. در هفته‌های آینده شاهد نشاط بیشتر در روابط دو کشور خواهیم بود. منطقه ما و همسایگان شمالی ما از شرایط بحرانی رنج می‌برند به خصوص حضور صهیونیست‌ها و تروریست‌ها در بخش‌هایی از منطقه موجب نگرانی جدی ماست. اجازه نخواهیم داد برخی مداخله گران خارجی مناسبات ایران با همسایگان از جمله ارمنستان را تحت تاثیر قرار بدهند. با در نظر گرفتن بحران‌های منطقه‌ای فشرده در این حوزه و با نزدیک شدن به پایان بحران کرونا باید اعلام کنیم که منطقه ما تحمل زیاده خواهی‌های جدید را به هیچ وجه نخواهد داشت. مشکلات منطقه باید توسط اهل منطقه و بدون مداخلات خارجی حل و فصل شود.

آرارات میزوریان وزیر خارجه ارمنستان هم در این نشسست خبری ضمن قدردانی از دعوت به عمل آمده، گفت که مذاکرات خوبی با همتای ایرانی خود داشته است. در مذاکراتی که در فضای دوستی و اعتماد متقابل صورت گرفت آینده خوبی در انتظار ماست. دوستی ما قرن‌ها سابقه دارد. تمام تحولات منطقه را به صورت جامع مورد بررسی قرار دادیم. آقای امیرعبداللهیان را در جریان تحولات مرتبط با قره‌باغ قرار داده ام.

میرزویان ادامه داد: در این تهاجم مزدورانی از سایر کشور‌ها هم حضور داشتند. علیرغم اینکه آذربایجان بعد از خاتمه جنگ مکلف شده بود شهروندان و اسرای در بند را آزاد کند، ولی چنین نکرده است و آزادی اسرا و بازگشت آن‌ها به کشور باید هر چه سریع‌تر انجام شود. باید مذاکرات و بررسی‌های با حضور آذربایجان، ایران و روسیه را داشته باشیم و بر بازگشایی مسیر‌های ارتباطی منطقه تأکید کردیم. ارمنستان اعلام می‌کند که آمادگی داریم برای بازگشایی مسیر‌های ارتباطی. همیشه آذربایجان تفسیر و تحلیل اشتباهی درباره این صحبت‌ها دارد. دست درازی‌های آذربایجان نسبت به مرز‌ها و پهنه رسمی ارمنستان همه تلاش ما را در راستای صلح وثبات در منطقه به خطر می‌اندازد. در این ارتباط از رویکرد ایران نسبت به مسئله تمامیت ارضی ارمنستان قدردانی می‌کنیم.

اختلافات بین تهران و باکو از کجا آب می خورد؟

 همانطور که گفته شد، سفر وزیر خارجه ارمنستان به ایران در حالی انجام شد که در یک ماه اخیر، جمهوری آذربایجان همسایه شمال غربی ما دو رزمایش نظامی مشترک با ترکیه و پاکستان برگزار کرده و الهام علی اف رئیس جمهور این کشور در مصاحبه اخیر خود انتقادهای تند و تحریک‌آمیزی را نسبت به رزمایش سپاه پاسداران در مناطق شمال غرب کشور داشته و موضع گیری های عجیب و غریبی علیه کشورمان کرده است. رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در گفت‌‎وگویی ادعا‌هایی را درباره ورود غیرقانونی کامیون‌های ایرانی به منطقه قره‌باغ مطرح کرد.

این موضع گیری ها و اظهارات نابجا در حالی مطرح می شود که در یک سال اخیر در جنگ دوم قره باغ که ۴۴ روز به طول انجامید، جمهوری آذربایجان توانست سرزمین‌های خود را که ۳۰ سال در اشغال ارمنستان بود را پس بگیرد. موضع ایران در جنگ دوم قره باغ همان بود که مقام معظم رهبری در سخنرانی ولادت پیامبر در سال گذشته بیان فرمودند؛ "ما از بازگشت سرزمین‌های جمهوری آذربایجان خوشحال هستیم".

اما حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بر چند بند بر سر مناقشه قره باغ تاکید داشتند؛ اینکه امنیت ارامنه منطقه قره باغ تامین شود، ژئوپلیتیک منطقه به هم نخورد و اینکه عناصر تکفیری و رژیم صهیونیستی را در نزدیکی مرز‌های خود نخواهیم پذیرفت.

حامد خسرو شاهی کارشناس مسائل قفقاز در گفت‎‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، می‌گوید که با وجود همه کمک‌هایی که جمهوری اسلامی ایران به آذربایجان در جنگ قره باغ کرد به ویژه اینکه کسی پشت باکو نبود، اگر ایران نبود بخش بزرگی از خاک آذربایجان به اشغال ارمنستان در می‌آمد. ما انتظار همسایگی و زیست مسالمت آمیز از آذربایجان داریم، اما اتفاقاتی در خاک آذربایجان در حال رخ دادن است که ما را نگران می‌کند و طبیعی است که ایران به عنوان یک کشور مقتدر در منطقه این اتفاقات را تحمل نکند.

خسروشاهی کارشناس مسائل قفقاز  می گوید که درباره تنش آفرینی صهیونیست‌ها در روابط تهران و باکو، گفت: اولین دشمنِ دوستی ایران و آذربایجان صهیونیست است، رژیم صهیونیستی در بوق و کرنا می‌کند و می‌گوید همانطور که ایران افتخار می‌کند که در نزدیکی مرز‌های رژیم صهیونیستی در لبنان و سوریه حضور دارد، ما هم در آذربایجان حضور داریم. سفیر صهیونیست‌ها در باکو افروزنده اصلی آتش اختلافات بین ایران و آذربایجان است. سفیر رژیم صهیونیستی در کنار مرز‌های ایران عکس یادگاری می‌گیرد و سخنان نابجا می‌گوید.

علیرضا تقوی نیا تحلیلگر مسائل سیاسی هم در گفت‌وگو باشگاه خبرنگاران جوان،  معتقد است که  رژیم صهیونیستی بعد از ترکیه دومین شریک نظامی جمهوری آذربایجان است و مترصد این است که از این رهگذری که بر اثر غفلت آقای الهام علی اف به دست آورده است استفاده کند و نهایت ضربه را به ایران بزند. با توجه به اینکه رژیم صهیونیستی نتوانسته است در اطراف خود تهدید‌ها را برطرف کند به دنبال این است که بتواند جمهوری جمهوری آذربایجان را به عنوان یک نقطه قابل اتکا برای ایجاد تهدیدات نظامی و امنیتی و اطلاعاتی علیه ایران به کار بگیرد و در همین راستا هم جمهوری اسلامی ایران هشدار‌های لازم را به سران جمهوری آذربایجان داده است که اگر بخواهند کوچک‌ترین مسئله‌ای از طریق خاک آن‌ها علیه ایران انجام شود با واکنش قاطع و جدی ایران مواجه خواهند شد.

کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: جمهوری آذربایجان از طریق تحریکات رژیم صهیونیستی و همکاری با ترکیه مترصد این است که استان سیونیک ارمنستان را اشغال کند و از طریق زمینی به ترکیه وصل شود. وصل شدن جمهوری آذربایجان از طریق زمینی به ترکیه نقض معاهدات بین المللی و تمامیت ارزی ارمنستان است و جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده هرگونه تغییر ژئوپلیتیکی را تحمل نمی‌کند، همچنین مسیر ایران به ارمنستان به طور کامل بسته خواهد شد.

وی افزود: جمهوری اسلامی ایران بر اساس منافع ملی خود چنین رفتار خصمانه‌ای را تحمل نخواهد کرد و با تمام ابزار‌هایی که در اختیار دارد به این تجاوز و تجاسر آن‌ها پاسخ می‌دهد، اما به نظر می‌رسد بعد از رزمایش ایران جمهوری آذربایجان از مواضع خود تا حد زیادی عقب نشینی کردند.

 مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیر خود تاکید کردند که برادری که برای برادر خود چاه بکند اول خودش در چاه می‌افتد؛ این اتفاقات از یک طرف و در طرف دیگر اتفاقاتی که برای ژئوپلیتیک منطقه می‌افتد. در بیان مقام معظم رهبری در همان سخنرانی که از آزاد سازی مناطق اشغال شده آذربایجان حمایت کردند، فرمودند به هم خوردن ژئوپلیتیک منطقه را تاب نخواهیم آورد، لذا به گفته ناظران سفر وزیر خارجه ارمنستان می‌تواند در راستای هماهنگی‌های بین دو کشور برای جلوگیری از هر گونه اتفاق نظامی در استان هم مرز یعنی استان سیونیک ارمنستان باشد.

البته به گفته خسروشاهی کارشناس مسائل قفقاز در هفته‌های منتهی به جنگ سال گذشته قره باغ، ارمنستان اشتباهات مهلکی انجام داد که نباید تکرار شود، اولین اشتباه بزرگ آن‌ها این بود که به سمت عادی سازی روابط و تاسیس سفارت در رژیم صهیونیستی رفت؛ ما همانطور که از آذربایجان انتظار داریم که به سمت رژیم صهیونیستی نرود از ارمنستان هم به عنوان همسایه‌ای که ۳۰ سال تنها راه تنفس آن بودیم، انتظار داریم که به سمت روابط با صهیونیست‌ها نرود.

در آخر همانطور که بارها تاکید شده است؛ ایران حضور پررنگ رژیم صهیونیستی را در مرزهای خود نمی‌پذیرد و اجازه نمی‌دهد دشمنان مردم ایران، خود را در اطراف مرزهای ایران تجهیز کنند و به هیچ عنوان نمی‌تواند تغییرات مرزی را در مناطق شمال غربی خود بپذیرد. اصل حسن همجواری مسئله‌ای است که باید همسایگان به آن احترام بگذارند. جمهوری اسلامی ایران همواره خواهان امنیت و قدرت برای همسایگان خود بوده است و انتظار این است که همسایگان نیز این مسئله را متقابلا رعایت کنند.

فاطمه زهرا نصراللهی

انتهای پیام/