به گزارش خبرنگار حوزه حقوقی- قضایی گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،حدود 2 سال پیش بود که همه گیری ویروس تقریبا ناشناخته کرونا موجی از ترس، وحشت و مرگ را در جهان به راه انداخت؛ شاید هیچکس تصورش را هم نمی کرد در قرن 21 و در دل پیشرفت های پزشکی بار دیگر پای همه گیری های کشنده و قرنطینه به جهان باز شود اما ویروس کرونا سوار بر مرکب مرگ بسیاری را به کام هلاکت کشاند.

نظام حقوقی مانند علوم دیگر متاثر از اتفاقات روز است، گاهی یک حادثه کوچک مصداق بدیعی از دامنه یک قانون شده یا خود، موضوع قانون جدیدی می شود؛ با شیوع ویروس کرونا نیز نظریه‌های توطئه، کشتار بیولوژیک، مسئولیت حقوقی جهان و دولت ها در قبال کنترل بیماری و حفظ سلامت افراد در محافل حقوقی و سیاسی مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

در این میان موضوع دیگری وجود دارد که برای افراد عینی تر است و احتمالا پاسخ آن برای شما قابل توجه خواهد بود؛  پرسش این جا است اگر شخصی با علم بر اینکه مبتلا به کرونا است نزد شخص دیگری برود و آن شخص در اثر ابتلا به کرونا فوت کند آیا فرد قاتل است؟

کسی که عمدا فردی را مبتلا به کرونا می کند مجرم است؟ 

فرشته اسدی وکیل پایه یک دادگستری در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: سوال مطرح شده موضوعی نیست که به راحتی بشود به آن پاسخ داد، زیرا موضوع از اهمیت فوق العاده مهمی برخوردار بوده و علاوه بر این وجوه پیچیده ای دارد که بررسی هرکدام به ساعت ها بحث و گفت و گو نیازمند است.

اسدی بیان کرد: در یک فرض می تواینم این موارد را مطرح کنیم شخصی که مبتلا به کرونا است و از بیماری خود و کشنده بودن آن مطلع است، به قصد بیمار کردن فرد دیگر و با علم به این که او سیستم ایمنی ضعیفی دارد و ابتلا به کرونا باعث مرگش خواهد شد نزد او می رود و فرد در اثر ابتلا به کوید 19 فوت می‎‌کند. در این فرض به استناد ماده 290 قانون مجازات با احتیاط می توان گفت که شخص قتل عمد انجام داده است.

این وکیل دادگستری بیان کرد: البته اثبات این موضوع که فرد قصد کشتن شخص دیگری را با انتقال بیماری داشته و یا از بیماری خود مطلع بوده دشوار است و در پرونده های مختلف روند متفاوتی را طی خواهد کرد اما در کل اگر فرد برگه تست کرونا گرفته باشد می توان از این برگه برای اثبات علم او به بیماری و شهادت شهودی که از قصد او با خبر بودند در روند اثبات جرم استفاده کرد.

وی تصریح کرد: البته ممکن است متهم در مقام دفاع ادعا کند نسبت به کشنده بودن کرونا علم نداشته است، در این فرض با توجه به این که بسیاری از بیماران مبتلا به کرونا علائم را در حد سرما خوردگی ساده نشان می دهند و مرگ و میر بر اثر این بیماری قطعی نیست ادعای متهم می‌تواند به عنوان دفاع پذیرفته می شود.

اسدی افزود: مسلما در صورتی که نتوان جرم قتل عمد را اثبات و  موضوع را با راهکار های کیفری پیگیری کرد می شود از مجرای حقوقی به موضوع پرداخت و با اثبات تقصیر فرد خطاکار و وجود رابطه بین رفتار آن فرد و بیماری شخص مورد نظر، مقصر را از باب مسئولیت مدنی به پرداخت خسارت محکوم و وادار کرد.

این وکیل دادگستری گفت: در صورتی که ثابت شود فرد با علم به بیماری خود و به قصد انتقال آن به اشخاص دیگر تلاش کرده ولی قتل بدون اراده او اتفاق نیفتاده است چه بسا بتوان او را تحت عنوان« شروع به قتل عمد» تحت پیگرد قرار داد.

وی بیان کرد: در هر حال باید به این نکته توجه کرد که صرفا آن چیزی که در قانون برایش مجازات معین شده جرم محسوب می‌شود و تطبیق این شرایط با مواد قانونی موجود که ملی هستند بستگی به رویه قضایی در آینده و تفسیر قانون دارد لذا باید دید دکترین حقوق  چه نظری در این رابطه خواهند داشت.

بحث هایی که در گذشته در باره مسائل حقوقی با موضوع بیماری مطرح شده است

اسدی اظهار کرد: در گذشته نیز مسائل حقوقی پیرامون بیماری ها مطرح شده بود، برای مثال بحث های زیادی درباره ویروس اچ آی وی مطرح و پرونده هایی نیز با این موضوع تشکیل شده بود، در یکی از پرونده های مطرح شده در کانادا یک فرد به این علت که شخص دیگری را عمدا به اچ آی وی مبتلا کرده بود، محکوم و مجازات شد.

این وکیل دادگستری بیان کرد: از آن جایی که در مورد ویروس اچ آی وی، فاصله ابتلا به بیماری و مرگ سال ها طول می‌کشد، بحث حقوقی مهمی که مطرح می شود  شروع به جرم است. در این موارد محکومیت متهم به دو مجازات شروع به جرم و مجازات قتل مطرح می شود که مورد ایراد برخی حقوقدانان است زیرا به عقیده ی ایشان دو مجازات برای یک عمل مجرمانه عادلانه نیست.

اسدی گفت: استدلالی که در پاسخ به این موضوع بیان شده این است که مجرم با جرمی که انجام داده علاوه بر مرگ فرد موجب درد، رنج و بیماری او نیز شده لذا ۲ بار مجازات شدن او از این منظر عادلانه است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا انتقال کرونا با ترک فعل امکان پذیر است بیان کرد: اصولا جرم با انجام یک اقدام فیزیکی عمدی به وقوع می پیوندد ولی گاهی اتفاق میفتد خودداری از یک کار یا تکلیف قانونی عامل وقوع جنایت می شود و در قانون ما نیز این موضوع مطرح شده است. 

این وکیل دادگستری گفت: برای مثال اگر یک فرد که تکلیف به امداد رسانی و اقدام خاصی دارد با امتناع از انجام وظیفه اش باعث وقوع جرمی اعم از قتل و غیر آن شود مجرم شناخته می شود و می توان او را تحت پیگرد قرارداد‌، قوانینی نیز وجود دارد که به این دست مسائل پرداخته است  مانند قانون مجازات خودداری از کمک به مصدومین و رفع مخاطرات جانی که متاسفانه کمرنگ و متروک مانده است.

اسدی افزود: در مورد کرونا نیز ممکن است مصادیقی پیدا شود که  که ترک عملی موجب مرگ شخص شده، در این صورت از نظر من صرفا در صورتی موضوع قابل پیگیری خواهد بود که در خصوص آن جرم انگاری شود و قانونگذار صراحتا آن را جرم قلمداد کند، هرچند دادگستری به عنوان مرجع رسیدگی به تظلمات موظف است به هر دعوایی (مگر این که دعوا خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد) که مطرح می شود رسیدگی کند اما نتیجه دعوا به انطباق ادعا با ادله بستگی خواهد داشت.  

آنچه در این جا بیان شد مسئولیت یک فرد در قبال ابتلای فرد دیگر به بیماری و فوت وی بود اما این اپیدمی بحث های جدید تری را نیز در مجامع حقوقی بین المللی مطرح کرده است و جنایات بسیاری نیز از هرج و مرج ناشی از بیماری متولد شده و درسایه هراس اجتماعی خود را پنهان کردند.

بی تردید پس از پایان این بیماری یا غلبه دانش بر آن بسیاری از اشتباه های رخ داده سهوی و عمدی بر ملا شده و حتی ممکن است دادگاه های بین المللی نیز برای رسیدپگی به پرونده های مربوطه و محاکمه مجرمان تشکیل شود.

بیشتر بخوانید:

• فقدان قانونی در مورد رحم اجاره‌ای و امکان کلاهبرداری

انتهای پیام/