به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، چند سالی اســت زنگ خطر کاهش رشــد جمعیت به گوش می‌رســد و پژوهشگران و مسئولان کشور بار‌ها در خصوص پیامد‌ها و خطرات ناشی از کاهش رشد جمعیت در کشور هشدار داده اند. استان خراسان شمالی اگر چه هنوز تا سالخوردگی جمعیت فاصله دارد، اما با توجه به کاهش رشد جمعیت و ازدواج و دیگر شاخص‌ها باید این زنگ خطر را که هر لحظه بیشتر شنیده می‌شود جدی گرفت.

بررسی آمار‌های تولد و فوت در استان خراسان شمالی طی سال‌های اخیر، از کاهش سن متوفیان، افزایش سن فرزندآوری، کاهش تولد و افزایش فوت خبر می‌دهد که زنگ خطری مهم در این استان کشور محسوب می‌شود.

استان خراسان شمالی با مساحتی حدود ۲۸ هزار و ۴۳۴ کیلومتر مربع از ۸ شهرستان بجنورد (مرکز استان)، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، جاجرم، فاروج و گرمه و راز و جرگلان، ۱۹ بخش، ۲۲ شهر و ۴۵ دهستان تشکیل‌شده است.

طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت استان خراسان شمالی ۸۶۳ هزار و ۰۹۲ نفر اعلام شده که مطابق آمار اعلامی، جمعیت مردان استان رقم ۴۳۳ هزار و ۶۳۳ نفر و جمعیت زنان استان ۴۲۹ هزار و ۴۵۹ نفر است.

بیشتر بخوانید

• عبور جمعیت خراسان شمالی از ۹۹۱ هزار نفر

همچنین ۴۸۴ هزار و ۳۴۶ نفر از کل جمعیت استان در مناطق شهری و ۳۷۷ هزار و ۵۳۳ نفر در مناطق روستایی سکونت دارند و هزار و ۲۱۳ نفر هم به‌صورت غیرساکن هستند.

با توجه به جمعیت استان طی سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰، متوسط رشد جمعیت محاسبه شده استان طی سال‌های ۱۳۹۰ لغایت ۱۳۹۵، منفی ۰.۱۱ است.

بزمونه معاون آمار و اطلاعات سازمان برنامه و بودجه خراسان شمالی در مصاحبه اخیر خود از نزدیک شدن ترکیب جمعیتی خراسان شمالی به دوره سالخوردگی خبر داد.

بزمونه افزود: هنوز هیچ یک از شهرستان‌های خراسان شمالی وارد مرحله سالخوردگی ساختار جمعیتی وارد نشده است، اما نزدیک رسیدن به این مرحله است.

او ادامه داد: طبق سرشماری نفوس و مسکن انجام شده در سال ۹۵، تعداد جمعیت صفر تا ۱۴ ساله در این استان ۲۳۵ هزار و ۹۰۸ نفر بوده که ۲۷.۳۳ درصد جمعیت استان را شامل می‌شود.

او تعداد جمعیت ۶۵ سال و بیشتر را ۴۷ هزار و ۲۳۵ نفر اعلام و اظهارکرد: ۵.۴۷ درصد جمعیت استان شامل این گروه از جمعیت می‌شود.

معاون آمار و اطلاعات سازمان برنامه و بودجه خراسان شمالی عنوان کرد: مقایسه ترکیب جمعیتی استان در سرشماری سال ۹۵ نسبت به سال ۹۰، نشان می‌دهد که جمعیت خراسان شمالی رو به پیر شدن است.

او افزود: به ازای هر ۱۰۰ فرد زیر ۱۵ سال در خراسان شمالی ۴۹ فرد سالمند ۶۵ ساله و بیشتر وجود دارد.

به گفته بزمونه تعداد جمعیت زنان در خراسان شمالی ۴۳۳ هزار و ۶۳۳ نفر و تعداد جمعیت مرد ۴۲۹ هزار و ۴۵۹ نفر است.

بزمونه گفت: بیشترین جمعیت ۶۵ سال به بالا در حال حاضر در شهرستان فاروج با ۸.۸۷ درصد و کمترین جمعیت در راز و جرگلان با ۳.۳۶ درصد وجود دارد.

او عنوان کرد: با توجه به بررسی‌های صورت گرفته ترکیب جمعیتی همه شهرستان‌ها در حال خروج از دوره جوانی است، اما درصد جمعیت بالای سن ۶۵ سال هنوز کمتر از ۱۰ درصد بوده است.

جمعیت خراسان شمالی در مرز یک میلیون نفر

علی زاهدی نیا مدیر کل ثبت احوال خراسان شمالی گفت:جمعیت خراسان شمالی در مرز یک میلیون نفر قرار گرفت.

مدیر کل ثبت احوال خراسان شمالی با بیان اینکه جمعیت استان به ۹۸۷ هزار و ۸۰۷ نفر رسید، گفت: نرخ ولادت در خراسان شمالی ۱۶ در هزار نفر است که از ۱۴ و نیم در هزار متوسط کشوری، بالاتر است.

 زاهدی نیا افزود: از جمعیت ۹۸۷ هزار و ۸۰۷ نفری استان، ۵۵۴ هزار و ۳۳۳ نفر ساکن شهر‌ها و ۴۳۳ هزار و ۴۷۴ نفر هم ساکن روستا‌ها بودند.

بجنورد پرجمعیت‌ترین شهرستان استان است و گرمه با ۲۹ هزار و ۱۵۶ نفر کم جمعیت‌ترین است.

همچنین ۴۹۶ هزار و ۲۹۲ نفر، مرد و ۴۹۱ هزار و ۵۱۵ نفر زن هستند.

او گفت: فروردین ماه امسال هزار و ۲۳۷ مورد ولادت در استان ثبت شد که ۶۳۵ نوزاد، پسر و ۶۰۲ نفر هم دختر بودند.

مدیرکل ثبت احوال خراسان شمالی گفت: هم اینک ۵۳ هزار و ۲۸۹ نفر از جمعیت این استان را افراد بالای ۶۵ سال دربرمی‌گیرند که این میزان در میانه سال قبل ۵۳ هزار و هشت نفر بوده است.

شمار سالمندان استان کمتراز میانگین کشوری

زاهدی‌نیا افزود: شمار سالمندان خراسان شمالی حدود ۲ دهم درصد از میانگین کشوری آن کمتر است.

او اظهار کرد: جمعیت سالمندان استان در سرشماری سال ۹۰ نیز به همین میزان بوده و ۵.۵ درصد مجموع جمعیت استان را شامل می‌شده است.

زاهدی نیا مجموع فوتی‌های استان در نیمه نخست امسال را حدود ۲ هزار و ۳۰۰ نفر اعلام کرد و افزود: از این میزان هزار و ۴۱۵ نفر، شامل ۶۱ درصد، افراد سالمند بوده اند.

مدیرکل ثبت احوال خراسان شمالی میزان مرگ سالمندان در سال گذشته را ۶۰ درصد مجموع فوتی‌های استان اعلام کرد.

بر اساس سرشماری سال ۹۵ خراسان شمالی ۸۶۳ هزار نفر جمعیت داشته است.

نکته قابل‌توجه در متولدان شهری و روستایی خراسان شمالی، افزایش آمار متولدان روستایی و کاهش آمار متولدان شهری است که به نظر می‌رسد، امکان ثبت دقیق محل زندگی افراد باعث افزایش دقت در این امر طی سال‌های اخیر شده است.

با بررسی آمار‌های اعلام‌شده، سن مادران در هنگام تولد فرزندان طی سه سال اخیر نیز به‌صورت نامحسوسی تغییرات جزئی داشته که پیش بینی می‌شود، در صورت وجود آمار‌هایی از سال‌های گذشته و همچنین بررسی آینده، این تغییرات به‌صورت محسوس‌تری مشاهده می‌شود.

مادران  ۲۵ تا ۲۹ سال پیشتاز در فرزندآوری

بر همین اساس بیشترین نسبت سنی فرزند آوری مادران در خراسان شمالی ۲۵ تا ۲۹ سال است که نسبت به سایر گروه‌های سنی بالاتر درصد ولادت‌ها سهمی معادل ۸۵/۲۶ به خود اختصاص داده است. این گروه دارای بیشترین میزان موالید می‌باشد.

فرزندآوری مادران در سنین ۳۰ تا ۳۴ سال است که با بیش از ۳ هزار و ۴۶۵ رویداد ولادت از کل ولادت‌های جاری سهم ۸۴/۲۴ درصدی از کل موالید به این گروه از مادران اختصاص یافته است.

بر اساس آمار‌ها هم‌اکنون ۲۷.۵ درصد فرزند آوری مادران در خراسان شمالی در سن ۲۵ تا ۲۹ سال اتفاق می‌افتد و پس از ۲۳.۳ درصد مادران در سن ۳۰ تا ۳۴ سال، فرزندآوری دارند.

این اتفاق بر اساس نظر کارشناسان علاوه بر ناشی شدن از استرس خانواده‌ها از فرزند آوری، افزایش سن ازدواج نیز بر آن تأثیرگذار است.

بررسی آمار‌های ثبت‌احوال نشان می‌دهد طی سالیان اخیر میزان فوت‌های ثبت‌شده در خراسان شمالی نیز از سال ۹۵ روند رو به رشدی را در حال تجربه کردن است. به‌نحوی‌که در سال ۹۶ بیش از ۷ درصد، در سال ۹۷ بیش از ۱.۵ درصد و همچنین در سال ۹۸ بیش از ۵.۵ درصد رشد متوفیان در خراسان شمالی ثبت شده است.

بر اساس همین آمار‌های اعلام‌شده در سال ۹۵ تعداد ۴هزار و ۲۵۷ مورد، در سال ۹۶ تعداد ۴هزار و ۵۷۱ مورد فوت و در سال‌های ۹۷ و ۹۸ نیز به ترتیب ۴هزار و ۶۴۲ مورد و ۴هزار و۸۹۹ مورد فوت در خراسان شمالی ثبت و اعلام‌شده است.

آمار‌های ثبت‌احوال در میزان سن متوفیان در خراسان شمالی نیز نشان می‌دهد، سن فوت افراد در این استان در حال کاهش است، به‌نحوی‌که با بررسی جداول ارائه‌شده از سن تفکیکی متوفیان، بیشترین سن فوت‌شدگان در استان ۸۰ تا ۸۴ سال بوده و پس‌ از آن ۷۵ تا ۷۹ سال سن و همچنین ۸۵ تا ۸۹ سال در رده‌های بعدی قرار دارد.

بیشتر بخوانید

• ترکیب جمعیتی خراسان شمالی در حال گذر از دوره جوانی

اما تطبیق سن فوت‌شدگان طی دو سال ۹۷ و ۹۸ با توجه به تفکیک‌های ارائه‌شده نشان می‌دهد، طی این دو سال از نسبت فوت‌شدگان در رده سنی ۸۰ تا ۸۴ سال کاهش‌یافته، اما رشد محسوسی در فوت افراد ۶۵ تا ۶۹ سال استان واقع‌شده است. همچنین فوت در سن ۴۵ تا ۴۹ سال و فوت در سنین زیر ۲۰ سال طی سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ افزایش‌یافته است.

طبیعتاً امکان بررسی چندین سال متوالی نتایج دقیق‌تری را نشان می‌دهد، اما تفکیک‌های سنی لحاظ شده در آمار‌های ثبت‌احوال پیش از سال ۹۷ بازه کمتری از سنین را در نظر گرفته که امکان مقایسه با وضعیت کانون را از بین برده است.

کاهش معنادار فاصله سنی متولدان و متوفیان

افزایش متوفیان شهری و کاهش متوفیان در روستا‌ها طی سالیان اخیر نیز می‌تواند نتیجه تراکم بیشتر جمعیت استان در شهر‌ها باشد و البته ساکن بودن افراد هم در شهر و هم در روستا نیز در این آمار تأثیرگذار است.

با بررسی‌های تطبیقی میزان ولادت‌های و فوت در خراسان شمالی می‌تواند به نموداری رسید که نشان‌دهنده سرعت نزدیک شدن این دو نمودار به یکدیگر طی سال‌های ۹۵ تا ۹۸ است.

این کاهش معنادار فاصله میان متولدان و متوفیان در خراسان شمالی نشان می‌دهد، با توجه به تجربه کاهش ۱۱ صدم درصدی جمعیت در سرشماری سال ۹۵ به نسبت سال ۹۰، در سرشماری سال ۱۴۰۰ نیز جمعیت استان نسبت به سال ۹۵ شاید افت محسوسی پیدا کند.

حرف آخر

افزایش جمعیت سالخورده باعث سنگین‌تر شدن هزینه‌ها و تأمین امکانات مورد نیاز آن‌ها می‌شود و چنین مشکلی در ساختار و ترکیب تولید کالا و کارایی آن تغییراتی ایجاد می‌کند که بر رشد اقتصادی اثرگذار است، این اثرگذاری منفی در استانی که دارای نرخ تولید ناخالص داخلی نامناسب و از استان‌های کمتر توسعه یافته است عینیت بیشتری خواهد داشت.

کاهش جمعیت فعال از نظر اقتصادی، باعث سخت‌تر شدن تأمین امکانات، مصارف و هزینه‌های بیشتر و پس انداز کمتر در جامعه می‌شود؛ این عوامل، سرمایه گذاری عمومی و در نتیجه رشد اقتصادی را کاهش می‌دهند.

تبعات فرهنگی و اجتماعی پیری جمعیت، بحران سالمندی، کاهش چتر حمایتی خانواده‌ها از سالمندان، کاهش تدریجی سرمایه اجتماعی و شکاف بین نسلی بر اثر برهم خوردن توازن جمعیت نسل‌ها را از آثار و پیامد‌های کاهش جمعیت است.

یکی دیگر از بحران‌های پیری، کاهش جمعیت در سن کار، کاهش رشد اقتصادی، پایین آمدن نرخ پس انداز خانواده ها، افزایش بار مالی نسل‌های جوان تر، افزایش بار تکفل، افزایش تقاضای بازنشسته‌های فعلی و فشار بر سیستم تأمین اجتماعی است.

خراسان شمالی از استان‌های محروم و کم برخوردار کشور محسوب می‌شود، گذران زندگی اغلب مردم این استان با کشاورزی و دامداری است. از این رو گفته می‌شود مواردی همچون مشکلات اقتصادی خانواده ها، بیکاری خیل عظیمی از جوانان و دانش آموختگان و به دنبال آن مهاجرت به دیگر استان ها، کاهش نرخ زاد و ولد و کاهش نرخ ازدواج از دلایل کاهش نرخ رشد جمعیت در استان هستند.

کاهش سن فوت در خراسان شمالی از سویی، افزایش سن فرزندآوری از جهت دیگر زنگ خطر مهم دیگری را در احتمال ایجاد خانواده‌های تک سرپرست در استان به وجود می‌آورد.

شرایط اقتصادی نامناسب، عدم حمایت‌های لازم از خانوار‌های پرجمعیت در کشور، عدم اقدامات بسترساز در ازدواج آسان و زودهنگام جوانان و برخی مسائل و مشکلات دیگر در این راستا، باعث شده اکنون شاهد این مسیر جمعیت در خراسان شمالی باشیم که با این روند، جمعیت فعال در خراسان شمالی به‌طور محسوسی کاهش پیدا می‌کند و به‌سرعت تبدیل به استانی با میانگین سنی بالا در میان استان‌های کشور می‌شود.

 نویسنده گزارش اکرم دانش طلب

انتهای پیام/د