تیغ خشکسالی روی گردن بزرگترین پناهگاه حیات وحش خاورمیانه / دستان محیط زیست خالی است

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند، مدتی است که پدیده نامهربان خشکسالی، طبیعت خراسان جنوبی را تحت تأثیر خود قرار داده و زندگی وحوش را به خطر انداخته است.

در این بین پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس هم از پدیده خشکسالی بی نصیب نمانده و قهر آسمان، روز به روز عرصه را بر وحوش این منطقه سخت و سخت‌تر می‌کند.

قهر طبیعت، سفره زندگی وحوش نایبندان را خالی کرده است

راهی منطقه حفاظت شده نایبندان شهرستان طبس شدیم. منطقه‌ای با یک و نیم میلیون هکتار وسعت که بزرگترین پناهگاه حیات وحش خاورمیانه است و از ۹ گربه سان جهان، ۸ گربه سان در این پناهگاه زندگی می‌کنند.

این منطقه دشتی، دارای تپه‌های ماهوری و کوهستانی و شوره زار‌های وسیع است و منبع اصلی آب این ناحیه، چشمه‌ها و چاه‌های موجود در آن است.

وجود تپه‌های شنی متحرک و توده‌های جنگلی متراکم تاغ، از ویژگی‌های منحصر به فرد این منطقه به حساب می‌آید.

اما مدتی است که تنگدستی آسمان سبب کمبود علوفه و آذوقه برای وحوش این منطقه بکر شده است که اگر این موضوع ادامه پیدا کند سبب انقراض یوز‌های آسیایی و گونه‌های جانوری با ارزش دیگر این منطقه خواهد شد.

مستقیم فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی می‌گوید: پناهگاه منحصر به فرد نایبندان طبس دارای ۶٠ گونه پرنده، ۲٠ گونه پستاندار و ۱۶ گونه خزنده و دوزیست است که پلنگ، یوز پلنگ، کاراکال، سیاه گوش، گربه شنی، گربه وحشی، قوچ، میش، کبک، جیهور قرقره، مار افعی شاخ دار و اگامای از شاخص‌ترین وحوش منطقه هستند.

در کنار این وحوش منحصر به فرد بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی در این منطقه کشف شده اند که بادام کوهی، بادام تلخ، انجیر وحشی، گز، تاغ، کاروان کش، درمنه، قیچ، کما، هندوانه ابوجهل و دم عقربی از مهمترین آن‌ها هستند.

به گفته فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی، میانگین دمای سالیانه در منطقه نایبندان بین ۱۴ و ۱۹ درجه سانتیگراد و میانگین بارش سالیانه آن بین ۵۰ تا ۱۵۰ میلی متر است که همین موضوع موجب به وجود آمدن آب و هوایی با دمای بالا، خشک و گرم و خشک شده است.

مدافعان طبیعت، دل نگران از نابودی وحوش

۵سالی می‌شود که سایه شوم خشکسالی بر دامان طبیعیت سایه افکنده و زندگی حیوانات تحت تأثیر این موضوع قرار گرفته و به دلیل کمبود باران، پیدا کردن آذوقه برایشان بسیار سخت شده است.

یکی از محیط بانان پناهگاه حیات نایبندان طبس به خبرنگار ما می‌گوید: پوشش گیاهی منطقه ضعیف شده است و گونه‌های جانوری ارزشمند این منطقه مثل کَل، بز، قوچ و میش وحشی در اثر کمبود تغذیه مناسب تلف می‌شوند.

محیط بان دیگری هم به خطر انقراض گونه‌های جانوری منطقه اشاره و بیان می‌کند: در این شرایط سخت نیاز است تا مسئولان مربوطه توجه بیشتری به موضوع تأمین آذوقه حیوانات کنند تا روزی نرسد که نام یوزآسیایی و دیگر وحوش منحصر به فرد تنها در تاریخ ثبت شوند و در هیچ مکانی رؤیت نشوند.

دست پر مهر محیط بانان بر سر وحوش نایبندان / توزیع علوفه در دامان طبیعت

خشکسالی هر چند شرایط را برای زندگی حیوانات پناهگاه نایبندان طبس سخت کرده است، اما در این بین محیط بانان دست روی دست نگذاشته اند تا قهر طبیعت، وحوش را قربانی کند.

با وجودی که منطقه نایبندان طبس به دلیل پوشش گیاهی مناسب هنوز سرپا مانده است و وحوش زندگی خودشان را با همان گیاهان موجود در این منطقه از جمله بادام کوهی می‌گذرانند، اما نیاز است تا قبل از نابودی این پناهگاه و انقراض وحوش به دلیل نبود آذوقه کافی، فکری برای تأمین علوفه حیوانات کنند.

تقی زاده رئیس نمایندگی حفاظت محیط زیست شهرستان طبس می‌گوید: در سال‌هایی که بارش باران به اندازه کافی بود، آذوقه وحوش تأمین می‌شد، اما حالا که خبری از باران نیست، ما محیط بانان باید مراقب زندگی وحوش باشیم تا جلوی خسارت‌های ناشی از خشکسالی را در این منطقه بگیریم و به همین منظور مدتی است که با آوردن آذوقه به این منطقه و توزیع آن در دامنه کوه‌ها بخشی از نیاز وحوش را برطرف می‌کنیم.

بیشتر بخوانید

• هوبره، الماسی درخشنده در دل کویر/ طلای زنده بیابان در تنور خوشگذرانی شاهزادگان عرب می‌سوزد
• خشکسالی، وسوسه کننده وحوش برای حمله به باغات/ کشاورزان از میوه خوری حیوانات ضرر کرده اند
• بقای حیات با حفاظت از محیط زیست/ بالاترین ضریب امنیتی در مناطق حفاظت شده خراسان جنوبی

محیط بانان پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس در قسمت‌هایی که پراکنش زندگی وحوش بیشتر است و تردد بیشتری در آنجا دارند علوفه را توزیع می‌کنند تا حیوانات از آن تغذیه کنند؛ هر چند این مقدار علوفه کم است، اما می‌تواند نجات دهنده زندگی این حیوانات باشد.

جدا از موضوع تأمین علوفه و تغذیه وحوش، تأمین آب وحوش هم از موضوعات اصلی است که باید به آن توجه شود.

رئیس نمایندگی حفاظت محیط زیست شهرستان طبس در این خصوص هم می‌گوید: منابع آبی این پناهگاه سنگ آب ها، چشمه‌ها و رودخانه‌های فصلی است.

تقی زاده با اشاره به اینکه بیش از ۱۵۰ باب چشمه طبیعی در این منطقه وجود دارد بیان می‌کند: نیاز بود تا محیط بانان هم فکری برای تأمین آب مورد نیاز حیوانات کنند و به همین خاطر تصمیم بر آن شد تا در این پناهگاه ۱۵ آب انبار ساخته شود و هم اکنون هر چند مدت این آب انبار‌ها به وسیله تانکر پُر آب می‌شوند.

سیستم‌های حفاظتی، حافظ جان وحوش طبیعت

مدتی است با نصب دوربین‌ها و سیستم‌های حفاظتی در دامان پناهگاه‌های حیات وحش کشور نظارت‌ها و مراقبت‌ها از حیوانات بیشتر شده و در ۲۴ ساعت شبانه روز زندگی این حیوانات تحت نظر محیط بانان است.

در خراسان جنوبی هم ۱۷ و سه دهم درصد از پناهگاه‌های این استان تحت نظر سیستم‌های حفاظتی و دوربین‌های نظارتی است.

مستقیم فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی می‌گوید: با نصب این سیستم‌ها در دل طبیعت از داخل اداره تمامی مناطق این پناهگاه را زیر نظر داریم و با کوچک‌ترین اتفاقی که در دل این زیستگاه بیفتد، محیط بان به آن منطقه می‌روند و موضوع را پیگیری می‌کنیم.

این سیستم‌ها در جهت حفاظت از محیط زیست و جانوران این مناطق تعبیه شده و کمک زیادی به شناسایی متخلفان و جلوگیری از شکار این وحوش کرده است؛ از همه مهمتر با توجه به آنکه تمامی اتفاقات و طریقه زندگی این حیوانات ضبط و ثبت می‌شود افراد و محیط بانان می‌توانند رساله‌های زیادی را در این خصوص بنویسند و تحقیقات جانوری خود را در این منطقه انجام دهند.

دستان خالی محیط زیست برای نجات وحوش

بحران خشکسالی در پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس آنقدر جدی شده که گرسنگی، علت اصلی از بین رفتن وحوش در این پناهگاه اعلام شده است.

اکبری مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان از واقعیت تلخ مرگ وحوش در پناهگان نایبندان می‌گوید که چنانچه چاره‌ای اندیشیده نشود، آینده روشنی در انتظار این پناهگاه نخواهد بود.

او بیان می‌کند: با مشاهدات صورت گرفته از خشک شدن و از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه، شاهد تلفات پراکنده در جمعیت علف خواران منطقه هستیم که بیشتر تلفات در کَل و بز‌های پیر بوده و در پایش به عمل آمده گروهی، مدتی قبل تنها در یک دره ۶ لاشه تلف شده مشاهده شد که اغلب بالای ۹ سال بودند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی تصریح می‌کند: با توجه به آنکه این منطقه از گستردگی بالایی برخورداراست کمبود نیرو و نبود اعتبارات کافی سبب شده تا محیط زیست نتواند به خوبی از این پناهگاه مراقبت کند.

اکبری خواستار تقویت اعتبارات و نیز ابلاغ سریع اعتبارات خشکسالی استان برای کمک به عبور از بحران پیش آمده شده در این منطقه شد.

بحران نابودی حیات وحش جدی است / همه ناجی وحوش باشیم

خشکسالی درازمدت و دامنه دار اکنون سال‌هاست دامن بیشتر مناطق حفاظت شده ایران را گرفته است و با پیش بینی کاهش بارندگی‌های امسال، این نگرانی همچنان وجود دارد که زندگی جانوران با خطر جدی تری روبرو شود.

پدیده‌ای که حالا به یک بحران زیستی برای پناهگاه حیات وحش نایبندان شهرستان طبس تبدیل شده و گونه‌های جانوری نادر و ارزشمند آن مانند یوز پلنگ، کاراکال، سیاه گوش، گربه شنی، گربه وحشی، قوچ، میش و مار افعی شاخ دار در خطر انقراض قرار گرفته اند.

ادامه حیات وحوش کمک‌های اورژانسی می‌خواهد؛ از تزریق اعتبارات ملی برای ساخت آبشخور‌ها و تأمین علوفه گرفته تا ساخت ایستگاه‌های محیط بانی و افزایش محیط بانان تا محیط زیست بتواند بیشتر مراقبت گونه‌های جانورزی ارزشمند و منحصر به فرد منطقه باشد.

نایبندان طبس، مأمن ۹۶ گونه جانوری ارزشمندی است که اگر فکری به حال آن ها نشود دیر یا زود تبدیل به قربانیانی خواهند شد که در مرداب خشکسالی جان داده اند.

گزارش از زهرا رضوانیان

انتهای پیام/ س