به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، بنا‌های دارای قدمت در هر شهری سند هویت آن منطقه به شمار می‌آید، چرا که حفظ هویت تاریخی هر شهر وابسته به اماکن و خانه‌های قدیمی است.

اماکن تاریخی موجود در مشهد در دهه‌های اخیر به دلایل مختلفی مثل نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده به ویژه اطراف حرم مطهر رضوی از بین رفته، متاسفانه اثری از آنان باقی نمانده است. البته کار‌هایی انجام شده، اما به طور قطع کافی نبوده است.

شهر مشهد خانه‌هایی مانند  داروغه، پیشه‌وران، ملک، توکلی، رجایی، کوزه‌کنانی، امیری، فرهنگسرای بهشت و... دارد که قدمت بسیاری از آن‌ها به دوران قاجاریه بر می‌گردد؛ بنا‌هایی که بخشی از آن یا به لطف صاحبان و متولیان میراث فرهنگی تاکنون حفظ شده‌اند.

به نظر شما حفظ محلات موجود در اطراف حرم مطهر رضوی که از بافت‌های تاریخی کلانشهر مشهد است، چگونه ممکن می‌شود؟ مگر نه این است که وجود چنین بنا‌هایی باعث می‌شود تا ساختمان‌های قدیمی موجود در محله‌های سرشور و جنت برای شهروندان به یادگار گذاشته شود؟ و چه چیزی مهم‌تر از حفظ تاریخ گذشتگانمان؟

بیشتر بخوانید

• حفظ و احیای بافت تاریخی پیرامون حرم مطهر رضوی در اولویت است

از سوی دیگر این شهر به دلیل وجود مضجع نورانی امام هشتم شیعیان و قابلیت زیارتی بودن آن، با حفظ هویت تاریخی شهر می‌توان جذابیت گردشگری را نیز به توانایی‌های این مکان مقدس افزود و گام‌های موثری را برای حفظ روحیه، سبک زندگی و فرهنگ مجاوران در میان دیگر شهر‌های ایران ایفا کرد.

 زنده سازی آثار تاریخی در شهرداری ثامن

 فرهاد حجازی شهردار منطقه ثامن نیز به خبرنگار ما گفت: شهرداری یک نهاد اجرایی است و وظیفه‌اش اجرای طرح‌های مصوب در نهاد‌های مربوطه است از طرف دیگر شهرداری بر اساس وظایف قانونی مصوبه خود به تشریک مساعی و همکاری میراث فرهنگی و سایر نهاد‌های ذیربط در راستای حفظ و احیای آثار تاریخی  موظف است.

او می‌افزاید: بخشی از تغییراتی که در خصوص نحوه عملکرد و مواجهه با آثار و بافت تاریخی به وجود آمده، ناشی از ارتقاء طرح‌ها و مصوبات مربوطه در خصوص شناسایی آثار تاریخی و بخش دیگر مربوط به تغییر رویکرد‌ها و سیاست‌های شهرداری درباره نحوه مشارکت میزان در امر مرمت و احیا آثار تاریخی بوده است.

شهردار منطقه ثامن ادامه می‌دهد: شهرداری منطقه ثامن هم در سالیان گذشته تلاش‌ها و اقداماتی را در راستای حفظ و احیای آثار تاریخی انجام داده از جمله این اقدامات مرمت خانه تاریخی داروغه، مرمت خانه تاریخی توکلی، مرمت و استحکام بخشی بقعه گنبد خشتی و خریداری خانه تاریخی پریشانی و واگذاری آن با تسهیلات مصوب به سرمایه گذار جهت مرمت و احیا است.

حجازی بیان کرد: در حال حاضر شهرداری منطقه ثامن پروژه بزرگ مرمت و احیای بازار تاریخی فرش مشهد را در حال انجام دارد و همین طور در مرمت سرای تاریخی عزیزاله اف میراث فرهنگی به صورت مشارکت مالی همکاری دارد.

او تصریح کرد: با توجه به اینکه این محور‌ها به صورت شاخصی محل تردد کار و کسب و فعالیت اقشار مختلف مردم و ارتباط دهنده کاربری‌ها و ابنیه مختلف بوده اند، بسیاری از آیین‌ها و آداب و سنن تاریخی و مذهبی در آن‌ها جاری و ساری بوده و بدین ترتیب توجه به حفظ و احیای محور‌ها ضرورت دارد.

بیشتر بخوانید

• سفر به بقمچ چناران؛ تجربه زندگی آرام گذشته در روزهای پرهیاهوی امروز
• آینده ای مبهم در انتظار خانه های تاریخی/ از بیم تخریب تا امید به احیای خانه های تاریخی
• واگذاری بناهای تاریخی خراسان رضوی، کمک به احیای گردشگری روستایی

شهردار منطقه ثامن تأکید کرد: در برخی از طرح‌هایی که در سالیان گذشته برای مناطق مختلف شهر مشهد تهیه و تصویب شده‌اند، برخی از این محور‌ها حفظ و تثبیت و برخی دیگر دچار تغییراتی شده اند.

حجازی اظهار می‌کند: شهرداری مشهد در سال‌های اخیر با توجه به رویکرد نهاد‌های ذیربط و طرح‌های تفصیلی به حفظ و باززنده‌سازی این محورها، اهتمام ویژه‌ای را مصرف این امر نموده است.

شناسایی ۸ گذر تاریخی در طرح حریم رضوی

او می‌افزاید: در منطقه ثامن نیز ۸ گذر تاریخی که در طرح حریم رضوی به عنوان گذر‌های تشرف شناسایی شده بودند در مرحله طراحی توسط مشاور هستند و به زودی پس از تصویب طرح‌های مربوطه وارد عملیات اجرایی این محور‌ها خواهیم شد.

شهردار منطقه ثامن با اشاره به این گذر‌ها ادامه می‌دهد: محور نوغان، محور عیدگاه، کوچه حوض امیر، کوچه مخابرات، کوچه سالاری مقدم، کوچه حاج نوروز و کوچه آستانه پرست و بازارتاریخی فرش مشهد به عنوان بخشی از مسیر تاریخی سرشور و بازار بزرگ در حال مرمت و باززنده سازی توسط شهرداری منطقه ثامن می‌باشد.

حجازی بیان می‌کند: طی سالیان و سده‌های گذشته در شهر مشهد کوچه‌ها و راسته‌هایی به وجود آمده اند که محل حضور فعالیت و تردد مردم مختلف از زائرین و مجاورین بارگاه ملکوتی رضوی بوده اند.

او تصریح می‌کند: در اطراف و حاشیه آن‌ها کاربری‌های مختلفی شکل گرفته‌اند و گرچه در طی سالیان مختلف این کاربری‌ها بعضا جابجا شده و جای خود را به کاربری‌های دیگری می‌دادند، اما آن محور‌ها و کوچه‌ها و راست‌ها به قوت، حضور و فعالیت خود باقی بوده اند.

شهردار منطقه ثامن تأکید می‌کند: از جمله این محور‌ها می‌توان به کوچه نوغان، کوچه عیدگاه، کوچه سرشور، کوچه حوض امیر، کوچه حاج نوروز، کوچه بازارچه، آستانه پرست و سایر محور‌ها و کوچه‌های تاریخی دیگر اشاره نمود.

تغییر نگرش مسئولان

محمد جواد دهقانی مدیرعامل انجمن توسعه گردشگری خراسان، نگرش مسئولان را امری مهم و ارزشمند دانست و در این رابطه می‌گوید: در دیدگاه کنونی بنا‌های تاریخی به عنوان بافت‌های فرسوده شناخته می‌شود و بافت‌های فرسوده نیاز به بازسازی و بهسازی داشته، اما بنا‌های تاریخی مشهد نیاز به مرمت دارد و حفظ آثار و بناهای تاریخی بدین صورت ممکن می‌شود.

او با اشاره به راهکار‌های گوناگون برای حفظ بافت‌های تاریخی اطراف حرم مطهر رضوی می‌افزاید: ایجاد سیستم اطفاء حریق، فاضلآب شهری، زلزله نگاری و مقاوم سازی، عدم حق ورود ماشین به فضا‌های تاریخی از جمله اقداماتی است که آلودگی صوتی و محیطی را به حداقل ممکن می‌رساند و بسیاری از کشور‌های پیشرفته این امور را برای حفظ و ماندگاری محلات تاریخی خود به کار گرفته اند.

مدیر عامل انجمن توسعه گردشگری خراسان ادامه می‌دهد: حفظ محلات، بنا‌ها و بافت تاریخی شهر موجب می‌شود تا بی هویتی از بین رفته، رگه‌هایی از فرهنگ و تمدن ملی برای آیندگان به یادگار ماند و این امر نیاز به نگاه، تفکر و بینش مسئولان برای حفظ آثار دارد.

گردشگری پایدار؛ افزایش دهنده بازدهی اقتصادی

دهقانی بیان می‌کند: ظرفیت سازی برای بافت‌های تاریخی و معرفی آنان باعث می‌شود تا گردشگری پایدار به وجود آمده و سودآوری به همراه داشته باشد.

او با اشاره به افزایش میزان اشتغالزایی در مشهد با اهتمام به حفظ بنا‌های تاریخی تصریح می‌کند: مرمت محلات تاریخی اطراف شهر مشهد مانند: منطقه گلشهر می‌تواند معرف یک کشور با جاذبه ها، آداب و رسوم و غذا‌های محلی‌اش باشد که به نوبه خود زمینه جذب توریست و گردشگر را برای این مکان فراهم آورده و میزان توانمندی اقتصادی آنان را افزایش می‌دهد.

تبلیغات؛ کلید مشکل گشا

مدیر عامل انجمن توسعه گردشگری خراسان با اشاره به امر تبلیغات در دوران کنونی تأکید می‌کند: تبلیغات باید از سوی رسانه ها، مسئولان، گردشگران و مردم مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد تا نگاه مسئولان نگاه تبلیغاتی صرف نباشد و بتواند به نیاز‌های گردشگران و مسافران در زمینه‌های گوناگون پاسخگویی کند.

دهقانی اظهار می‌کند: صنعت گردشگری نیز با ایجاد تفاهم بین المللی و بازدهی اقتصادی بافت‌های قدیمی می‌تواند آثار ملی هر کشور و شهر را به سایر جهانیان عرضه کرده تا آنان با فرهنگ، معماری و سبک زندگی مردمان هر منطقه آشنا شوند و به حفظ و ماندگاری آثار شهری یاری رساند.

احیای فضا‌های شهری، محرومیت را ریشه کن می‌سازد

او با اشاره به بافت‌های تاریخی محلات اطراف مشهد می‌افزاید: بافت‌های تاریخی اطراف حرم مطهر رضوی، بافت تاریخی کوچه جنت، سرشور و ... به میزان زیادی در جذب گردشگر تأثیر داشته و زمینه‌ای فراهم می‌کند تا صحنه‌های بسیار جذاب و ارزشمندی را برای مخاطب به ارمغان آورد.

مدیر عامل انجمن توسعه گردشگری خراسان ادامه می‌دهد: از دیگر بافت‌های بسیار تأثیر گذار بر روی گردشگران محله گلشهر است که با حضور افغانیان در این منطقه و آداب و رسوم ویژه و غذا‌های محلی شان برای گردشگر بسیار زیبا و دلپذیر است.

دهقانی بیان می‌کند: براساس استراتژی‌های گوناگونی همانند: تخریب نکردن بافت‌های تاریخی در جریان بهسازی و ایجاد سیاست‌های نوین برای حفظ آثار، اهتمام به حفظ هویت شهری و کاهش آسیب‌های اجتماعی شهرداری، میراث فرهنگی و گردشگری و دیگر سازمان‌های مرتبط می‌توانند اقدامات مفیدی انجام دهند.

او تصریح می‌کند: سازمان‌های نامبرده نیز با تسریع و تشویق مالکان بنا‌های تاریخی  و احیای آثار قدیمی، ایجاد الگوی مشترک به منظور بازسازی و به‌آفرینی فضا‌های تاریخی می‌توانند گام‌های استواری را برای حفظ آثار فرهنگی بردارد.

از اعتبار و هویت و نام و نشان مشهد هرچه بگوییم کم است، این شهر حرفهای زیادی برای گفتن دارد تا در چشم جهانیان بیشتر و بهتر دیده شود، اما این نکته هم می‌تواند حائز اهمیت باشد که محلات قدیم هر کدام در تحقق این هدف اثرات بسیاری دارد، وقتی بتوانیم این محلات را احیا، به‌سازی و رونق بدهیم قطعا به نشر افتخارات ملی و تاریخی شهر نیز کمک کرده ایم، لذا توجه بیشتر مسئولان به این موضوع ظریف به نمایش محلات قدیمی تاثیر فراوانی دارد.

گزارشگر:سمانه عیدی کاخکی

انتهای پیام // م.ع