به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، جمعیت و محیط زیست دو موضوع به هم پیوسته و مهمی هستند که در جامعه امروز باتوجه به خطر انقراض انواع گونه‌های جانوری شدت اهمیت این مسئله افزایش پیدا کرده است.

علی عزیزی دارای مدرک دکترای محیط زیست و عضو هیات علمی موسسه مطالعات جمعیت کشور در پاسخ به اینکه جمعیت و محیط زیست چطور به یکدیگر مرتبط و پیوند داده می‌شوند اظهار کرد: انسان و جمعیت انسانی اساساً مؤلفه اصلی محیط‌ زیست تلقی می‌شود، زمانی که بحث محیط‌ زیست مطرح میشود به ناگاه ذهن ما به تصور جنگل، دریا، رود، کوه و دشت و جانوران و گیاهان می‌پردازد درحالی که بایستی در نظر داشت که این تصور تنها بخشی از محیط زیست را در ذهن ترسیم می‌کند که از آن به عنوان محیط طبیعی یاد می‌کنیم و خود بخشی از محیط‌زیست است. وی ادامه داد: هرچند که نقش تعیین‌کننده و قدرت جمعیت انسانی این مفهوم را هم به شدت به چالش می‌کشد چرا که در تعریف همین بخش گفته می‌شود که جایی است که انسان و جمعیت انسانی در آن حضور نداشته و یا حضور کمتری دارد.

عزیزی گفت: این درست است که جمعیت انسانی در عمده کره خاکی، حضور فیزیکی ندارد، اما تأثیرات جمعیت انسانی در همه جا وجود دارد و اکثراً هم بیشترین تعیین‌کنندگی را در آن محیط دارد، به طور مثال قطب شمال یا جنوب فاقد جمعیت قابل توجه انسانی است با این وجود جمعیت ساکن در نقاط بسیار دورتر به واسطه تغییراتی که در مؤلفه‌های طبیعی مثل کمیت و کیفت هوا دارند که غالباً با عنوان گرمایش جهانی از آن یاد می‌شود می‌توان گفت که بیشترین تأثیر را در بین سایر ساکنین و مؤلفه‌های طبیعی در این بخش از کره زمین دارد.

وی مطرح کرد: بنابراین محیط زیست مفهوم فضایی- مکانی بزرگی است که اساساً با جمعیت انسانی معنی و مفهوم می‌یابد؛ اگر محیط زیست را به انسانی شبیه کنیم جمعیت انسانی را می‌توان مغز این انسان تصور کرد؛ این جمعیت انسانی است که محیط زیست را تعریف و تحدید میکند و به آن معنا می‌بخشد؛ همچنین جمعیت انسانی باعث بروز عمده قریب به اتفاق مشکلات و مسائل در محیط زیست می‌شود، محیط زیست را از بین می‌برد و یا تخریب می‌کند.

جمعیت انسانی فرشته یا شیطان محیط زیست؟

عزیزی بیان کرد: همین جمعیت انسانی هم توانسته و می‌تواند سازنده، خلاق و دوستدار محیط زیست رفتار نماید و باعث کمتر شدن اثرات فعالیت‌های خود شود؛ با کمی طنز می‌توان گفت که فرشته و شیطان محیط‌زیست تنها جمعیت انسانی است.

وی در رابطه با اینکه انقراض گونه‌های جانوری چه تأثیری می‌تواند بر جمعیت داشته باشد گفت: انسان و در مفهوم جمعی آن، جمعیت با سایر گونه‌های جانوری در ارتباط و پیوستگی گسست ناپذیری قرار دارند که در مفهوم زنجیره و شبکه غذایی این ارتباط به خوبی نمایش داده می‌شود.

وی افزود: انقراض فرایندی طبیعی است که در حضور و عدم حضور جمعیت انسانی هم اتفاق می‌افتد؛ اما این که این انقراض و به ویژه انقراض جانوری چه تأثیری بر جمعیت انسانی دارد سؤال پیچیده‌ای است که پاسخ این سؤال به دیدگاه جمعیت انسانی به جانوران بستگی دارد.

عزیزی ادامه داد: چنانچه این جانوران تنها به عنوان غذای جمعیت دیده شوند در حالتی ساده‌انگارانه می‌توان گفت که با انقراض گونه‌های جانوری، حذف این گونه‌ها از سبد غذایی جمعیت اتفاق می‌افتد، اگر دیدگاه جمعیت متوجه جنبه زیباشناختی جانوران باشد، زیبایی از دیدگان جمیعت انسانی محو می‌شود و اگر دیدگاه اخلاقی باشد، اخلاق جمعیت انسانی و ارزش و زیبایی زنده بودن زیر سؤال می‌رود. همچنین چنانچه با دیدگاه اکولوژیک به امر انقراض نگاه کنیم چرخه مواد، شبکه و زنجیره غذایی و به عبارتی بزرگ‌تر آینده بقای خود را در خطر می‌بیند؛ دیدگاه‌هایی به غایت اومانیستی که هرچند جمعیت انسانی به این دیدگاه هم به خوبی بها دهد برای خود هم که شده مسئله انقراض را جدی می‌گیرد.

این عضو هیات علمی اظهار کرد: انقراض خارج از قاعده هر گونه جانوری بر کل زنجیره و شبکه غذایی و زیستی محیط زیست میتواند تأثیر شگرفی داشته باشد که معمولاً انسان در رأس آن تصور می‌شود و دیر یا زود این اثر در طول زنجیره غذایی و شبکه غذایی منتقل و به انسان و جمعیت انسانی ختم می‌شود.

انقراض بشر در پی انقراض کدام گونه حیوانی؟

وی همچنین در ارتباط با اینکه خطر انقراض کدام حیوانات می‌تواند انقراض نسل بشر را هم رقم بزند تصریح کرد: تعیین اینکه با انقراض کدام گونه حیوانی نسل بشر هم منقرض می‌شود بسیار دور از ذهن است؛ شاید چنین فکر کنیم که برخی از حیوانات هستند که انسان به آن‌ها وابستگی بیشتری دارد بنابر این انقراض این گونه‌ها می‌تواند منجر به انقراض جمعیت انسانی شود و در نتیجه در زنجیره وابستگی هرچه یک گونه حیوانی در انتهای زنجیره وابستگی قرار داشته باشد منقرض شود تأثیر کمتری بر انقراض جمعیت انسانی دارد.

عزیزی ادامه داد: در نگاه اول این درک درست است، ولی وقتی بررسی عمیق‌تری نسبت به این مسئله صورت می‌گیرد متوجه می‌شویم که این موضوع دارای اشکالات اساسی است چرا که یک گونه جانوری شاید برای انسان اثر مستقیم کمتری داشته باشد، ولی برای سایر گونه‌هایی که جمعیت انسانی به آن‌ها وابسته است، نقش حیاتی دارد.

وی بیان کرد: به طور مثال در یک آکواریوم ماهی معمولاً یک لجن خوار هم قرار می‌دهند تا محیط آکواریوم را تمیز نگه دارد و جنبه زیبایی این گونه کمتر مطرح است و یا کسی از زیبایی کرکس و کفتار تعریفی نمی‌کند و معمولاً در سبد غذایی هم آنچنان مطرح نیستند از این رو شاید تصور شود حذف این گونه‌ها در انقراض جمعیت انسانی هم نقش کمتری دارد، اما این گونه‌های جانوری رفتگرانی هستند که محیط را برای سایر گونه‌های جانوری که شاید تأثیر بیشتری بر بقای انسانی دارند، تمیز نگه می‌دارند و از گسترش بیمار‌ها جلوگیری و به چرخه تمیز مواد کمک می‌کنند.

عزیزی همچنین گفت: بسیاری از گونه‌های جانوری در حیات گونه‌های گیاهی به شدت مؤثر هستند و انقراض این گونه‌ها هم می‌تواند در نهایت اثر خود را متوجه انسان و جمعیت انسانی نماید و در نهایت می‌توان گفت که انقراض هر گونه‌ای خارج از قاعده طبیعی آن، جمعیت انسانی را به سمت انقراض می‌برد و هیچ گونه‌ای نباید در معرض انقراض قرار گیرد.

با توجه به اینکه هر روز به انقراض انواع گونه‌های جانوری نزدیک‌تر می‌شویم و این خطری انکار ناپذیر است می‌توان گفت انقراض نسل بشر نیز چنان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد.

بیشتر بخوانید

نکاتی درباره خزندگان که می‌تواند برایتان جالب باشد+ تصاویر

انتهای پیام/