آقای محمود الهی فرد گفت: قبل از هر چیزی باید در رابطه با الگوی نظامبخشی بازار توضیح داد. این الگو جهت ساماندهی به وضعیت عرضه و تقاضا در بازار طراحی شده و هدف آن تأمین کامل نیاز بازار به مواد اولیه و کالاها است. در این خصوص بازار محصولات مختلف قابل عرضه در بورس به دو دسته تقسیم میشوند. محصولاتی که با مازاد عرضه مواجهاند و محصولاتی که با کمبود عرضه در بازار روبه رو هستند.
به گفته این کارشناس در خصوص محصولاتی که با کمبود عرضه در بازار روبهرو هستند، مقرردشده تا عرضهکننده عمده نسبت به تأمین کسری بازار از منابع خارجی اقدام کند و در بازار از طریق بورس کالا بهدصورت عرضههای تلفیقی عرضه کند و این اقدام تا زمانی که نیاز بازار بهدطور کامل تأمین شود و کسری در بازار نباشد، ادامه پیدا کند.ددر عرضه تلفیقی، تولیدکننده تناژ قابلدتولید خود را در بورس به همراه درصدی که از محل واردات تأمین میشود، عرضه کرده و قیمت آن نیز طبق میانگین وزنی عرضه تولیدات داخلی و بر اساس قیمت پایه و قیمت تمام شده واردات تعیین خواهد شد.
بهعنوان مثال، اگر عرضهکنندهای همانند شرکت فولاد مبارکه قرار باشد حدود ۲۵۰ هزار تن ورق گرم از محصول تولیدی خودش را در بورس کالا عرضه کند و ۵۰ هزار تن از همین کالا را از محل واردات تأمین کند که جمعا" ۳۰۰ هزار تن ورق گرم در بازار عرضه نماید، عرضه تلفیقی در واقع میانگینی موزون با ضریب ۵ برابری از عرضه داخلی و ضریب یک از عرضه وارداتی خواهد بود، که میانگین قیمت خودش را میسازد و تعیینکننده قیمت پایه خواهد بود. البته در ادامه این عرضه میتواند رقابت داشته باشد و محدودیتی برای رقابت و سقف قیمتی در بورس کالا اعمال نخواهد شد.
فولاد مبارکه اصفهان، عرضه تلفیقی محصولات خود را از آذر ماه سال گذشته آغاز کرده و در نخستین مرحله، محصولات گرم این عرضه انجام گرفته است و قرار است این روند ادامه یابد.
او گفت: در این طرح سعی بر این است که مواد اولیه زنجیره فولاد بهصورت کامل تأمین شود. به عبارت دیگر، در مرحله نخست، باید مواد اولیه شرکتهای فولادساز از طریق شرکتهای معدنی بهطور کامل تأمین شود تا آنها بتوانند با ظرفیت کامل تولیدات خود را انجام دهند. در کنار آن، قرار است سامانه تجارت نیز به ساماندهی بازار و نظامبخشی عرضهها و تقاضاهای بازار کمک کند تا با ثبت تولیدات و عرضههای تمامی تولیدکنندگان و از طرفی خرید شرکتها بتوان به وضعیت بازار سامان داد و وارداتی که انجام میشود کمبود بازار را جبران کند.
در شرایطی که عرضه، مازاد بر تقاضا باشد به غیر از تولیدکنندگان (تولیدکنندگان پایین دستی که طبق سیستم بهین یاب مجاز به خرید کالای مورد نظر میباشند). سایر متقاضیان نیز میتوانند در بورس اقدام به خرید کنند، اما در شرایطی که مازاد تقاضا نسبت به عرضه داشته باشیم تا زمانی که عرضهکننده عمده نتواند بیش از ۹۵ درصد از نیاز بازار را تأمین کند، مقررشده که تنها تولیدکنندگان (متقاضیان تولیدکننده که طبق سیستم بهین یاب دارای سهمیه خرید میباشند) مجاز به خرید باشند، ولی باز مقرر شده در صورت عرضه کافی در بورس، سقف بهینیاب حذف شود و تولیدکنندگان تا حد مورد نیاز خود اقدام به خرید کنند و محدودیتی جهت خرید در یک سقف مشخص وجود نداشته باشد.
در جهت اجرایی نمودن اهداف عرضه تلفیقی که هدف عمده آن تنظیم بازار و ایجاد تعادل در بازار محصولات است. قراردادهای "کشف پریمیوم" که یکی از روشهای انجام معاملات در بورس کالای ایران است را میتوان به کمک طلبید.