چرا زاینده رود خشک شد؟
امسال ذخیره سد زاینده‌رود به کمترین میزان خود در طول ۸ سال اخیر رسیده است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، سال ۱۴۰۰ بر اساس اطلاعات مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی، خشک‌ترین و کم بارش‌ترین سال در ۵۰ سال اخیر است. تا پایان شهریور ماه امسال متوسط پرشدگی مخازن سد‌های کل کشور حدود ۴۰ درصد بوده است .
در این میان وضعیت ذخیره آب سد زاینده‌رود از خط قرمز هم عبور کرده است. بر اساس آخرین اطلاعات ارائه شده توسط استاندار اصفهان، میزان آب موجود در سد زاینده‌رود حدود ۱۷۰ میلیون متر مکعب بوده که تنها نزدیک به ۶۸ درصد از آن با توجه به محدودیت‌های فنی قابل برداشت است.
به عبارت دیگر از میزان آب پشت سد زاینده‌رود تنها ۱۱۴ میلیون متر مکعب قابل استفاده است. در حقیقت، ذخیره سد زاینده‌رود امسال به کمترین میزان خود در طول ۸ سال اخیر رسیده است.
چهارمحال و بختیاری سرچشمه رودخانه‌های زاینده‌رود، کارون و بخشی از دز است و افزایش یا کاهش بارش‌ها در این استان، استان‌های خوزستان، اصفهان و فلات مرکزی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. چهارمحال و بختیاری در حالی وارد سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ شده است که با کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها در سال آبی گذشته روبه‌رو بوده و دومین استان کم‌بارش کشور اعلام شده است.
در این میان منطقه کوهرنگ، مهم‌ترین منبع تغذیه‌کننده و تأمین آب زاینده‌رود است. این منطقه که تا چندی پیش به معدن آب ایران شهرت داشت اکنون گرفتار خشکسالی مداوم و پیاپی است.
در رخدادی که تاکنون در حافظه شفاهی و ثبتی مردم منطقه کوهرنگ سابقه نداشته است، چشمه و تونل کوهرنگ خشک شده و میزان ورودی آب آن به یک‌سوم رسیده است.
افزایش جمعیت و مهاجرت، مصرف آب را افزایش داد
حمیدرضا صفوی، عضو هیأت علمی دانشکده عمران دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه تنها رودخانه منطقه مرکزی ایران زاینده‌رود است که از بیش از ۶۰ سال پیش بارگذاری‌هایی بر روی آن شروع شد، گفت: علت این بارگذاری‌های متعدد موقعیت جغرافیای و مرکزیت زاینده‌رود و استعداد‌هایی که در منطقه مرکزی به لحاظ طبیعی، انسانی و جغرافیایی وجود داشت، بود و سبب شد همه دولت‌ها قبل و بعد از انقلاب بارگذاری‌هایی به لحاظ صنعتی، جمعیتی و کشاورزی در این منطقه داشته باشند.
صفوی با بیان اینکه تا جایی رودخانه زاینده‌رود ظرفیت این بارگذاری‌ها را داشت، گفت: در زمان جنگ مهاجرت‌هایی از نواحی غربی و جنوبی به استان اصفهان انجام شد و بعد از جنگ این جابجایی‌ها انجام نشد و خانواده‌ها شکل گرفته بودند و نیز مهاجرانی که از خارج از کشور به دلیل اینکه محیط کار و کارگری بود به این استان انجام شد.
صنایع آب بر یکی از مهم‌ترین دلایل خشکی زاینده رود
وی با اشاره به اینکه صنایع بزرگی در قبل از انقلاب در اوایل سال ۱۳۵۰ مانند ذوب‌آهن، نیروگاه و پالایشگاه شروع به توسعه کردند، گفت: صنایع بزرگی همچون سیمان اصفهان، سیمان سپاهان، صنایع کاشی و سفال و آجر که بسیار آب بر هستند و خاک سطحی را جمع می‌کردند، در اصفهان توسعه پیدا کرد و این بارگذاری‌ها اتفاق افتاد.
صفوی با تأکید بر اینکه این بارگذاری‌ها نیاز به آب داشت، گفت: بر اثر بارگذاری‌های متعدد بیلان منفی شد و سعی کردیم با انتقال آب از کارون و دز این مشکل را حل کنیم که این انتقال آب خودش مشکل ایجاد کرد، چرا که هر وقت آب را انتقال دادیم به دنبال آن مصرف‌کننده آب را هم آوردیم، اما باز هم این انتقال آب جوابگو نبود.
استاد دانشکده عمران دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: بعد از انقلاب هم به دلیل شرایط جنگی و ناامن بودن بسیاری از مرز‌های کشور، بسیاری از صنایع بزرگ مانند صنایع نظامی و فولاد در فلات مرکزی ایران بارگذاری شد، وقتی صنعت بزرگی آورده می‌شود به دنبال آن مهاجرت به وجود می‌آید و توسعه‌های بی‌رویه کشاورزی هم انجام شد و سطح زیر کشت به مراتب افزایش پیدا کرد و نیاز به غذا بیشتر شد و دامداری‌ها، دامپروری‌ها، مرغداری‌ها و پرورش آبزیان نیز افزایش پیدا کرد.
وی با بیان اینکه سد زاینده‌رود که تنها سد ذخیره بزرگ منطقه است و حدود هزار و ۴۰۰ میلیون مترمکعب ظرفیت دارد، گفت: در اوایل دهه ۶۰ و ۷۰ سد زاینده‌رود سرریز می‌کرد، اما به مرور از دهه ۸۰ آن آب‌ها را دیگر به خود ندید و امروز کمتر از ۱۷۰ میلیون مترمکعب یعنی تنها ۱۳ درصد مخزن آب دارد و می‌تواند تا چند ماه دیگر مصرف شرب را پاسخ دهد.
سوء مدیریت‌ها و عدم بارگذاری‌های صحیح را از آب‌های زیرزمینی جبران کردیم
صفوی با بیان اینکه در کنار سد زاینده‌رود یک منبع کمکی هم داشتیم و آن آب زیرزمینی بود که در بسیاری از مناطق استان اصفهان سطح آب زیرزمینی به ویژه در مجاورت رودخانه حدود ۵ تا ۶ متر بود، گفت: سوء مدیریت‌ها و عدم بارگذاری‌های صحیح را از آب‌های زیرزمینی جبران کردیم به طوری که در طول ۲۰ سال گذشته ۱۱ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی اضافه برداشت داشته‌ایم.
معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: مناطقی که عمق آب زیرزمینی در آن حدود ۵ تا ۶ متر بود بر اثر برداشت بیش از حد، آب به عمق ۱۵۰ تا ۲۰۰ متری رفت و به دنبال آن فرونشست زمین، شور شدن آب‌ها و از بین رفتن خاک منطقه به وجود آمد، پدیده فرونشست به ویژه برای مناطق مرکزی و شهری می‌تواند بسیار مشکل‌آفرین باشد.
آب، هوا، خاک و محیط زیست در اصفهان از بین رفته است
صفوی با اشاره به اینکه اصفهان ۶ درصد از مساحت و ۶ درصد از جمعیت کشور را دارد، گفت: این در حالی است که در صنایع فولاد بیش از ۶۳ درصد، در سیمان حدود ۳۵ درصد و در صنایع پالایشگاهی و بنزین ۲۴ درصد تولید را بر عهده داریم و علاوه بر مصرف آب و برق، محیط زیست را هم آلوده کرده است و اصفهان جزو نخستین شهر‌های آلوده کشور شده است و غیر از اینکه مصرف آب را بالا بردیم، هوا و خاک را نیز در این منطقه از بین برده‌ایم.
استاد دانشکده عمران دانشگاه صنعتی اصفهان با تأکید بر اینکه به نظر می‌رسد در کوتاه مدت بهترین راهکار آن است که صنایعی که در فلات مرکزی ایران مستقر هستند، از آب شیرین‌کن در دریای عمان استفاده کنند، گفت: باید سعی کنیم این انتقالی آبی که از اصفهان انجام می‌شود، سریعاً جایگزین آن وارد استان شود و این مشکل را کمتر در حوضه زاینده‌رود داشته باشیم.
نباید مشکل را به سمت مسائل قومیتی برد
وی با بیان اینکه بخشی از مشکل زاینده‌رود خشکسالی آبی و بخشی خشکسالی مدیریتی است، گفت: وقتی خوب مدیریت نکردیم منابع آب را به این نقطه رساندیم، بحران زاینده‌رود همه عوامل آن طبیعی نیست و بخشی مربوط به عوامل انسانی است که به این بحران آب برخوردیم.
استاد دانشکده عمران دانشگاه صنعتی اصفهان در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه رسانه‌ها رسالت‌هایی در انعکاس واقعیت‌ها به عموم مردم دارند و واقعیت‌ها را باید با مردم در میان گذاشت، گفت: مدیریت مصرف در این شرایط بسیار مهم است، هر چقدر آب تأمین کنیم مصرف آب را هم داریم، بحث‌های جلوگیری از تنش‌ها بین استان‌ها بسیار مهم است که یکی از وظایف مهم رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و صداوسیما است که مسأله را به سمت اختلافات قومیتی نباید برد.
منبع: فارس
انتهای پیام/ی
