به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، مهرداد زمان پور عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش جهاد کشاورزی فارس در بازدید آموزشی مروجان کشاورزی شهرستان‌های فارس از حوزه تالاب بختگان افزود: مدیریت زیست بومی نیاز به ایده تقسیم عادلانه آب دارد و مردم باید به این نتیجه برسند که چگونه منابع آبی عادلانه و پایدار تقسیم شود.

او ادامه داد: برای افزودن بینشی هم نگر به دانش به دست آمده، این گروه تأثیرگذار اجتماعی نخست از بخش‌های بالادست آبخیز و سپس بخش‌های به شدت آسیب دیده پایین دستِ پیرامون دریاچه دیدار کردند تا همزمان با تفاوت‌های بزرگ میان دو بخش که نتیجه مدیریت نشدن درست آبخیز است آشنا شوند.

زمان پور ادامه داد: تالاب را باید بخشی از نظام به هم وابسته‌ای دید که از جریان آب‌های سطحی، جریان آب‌های زیرسطحی، گیاهان و زیستگاه آنان، جانوران و زیستگاه آنان، و انسان‌های پیرامون آن درست شده است. اجزای این نظام هم بسته اند و به هم اتکا دارند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه افزود: آنچه که تجربه علم دنیا تا الان به آن رسیده است این است که بتوانیم جلوی این خرابی‌ها را بگیریم بخشی از آن وابسته به مهندسی اجتماعی و مهندسی آب و سازه است که در این سه کلمه مدیریت زیست بومی خلاصه می‌شود.

او بیان داشت: در رویکرد زیست بومی کارکرد‌ها و خدمات برای ما مهم است که اگر این کارخانه کار نکند چیزی عاید ما نمی‌شود. وقتی وارد بحث زیست بوم می‌شود بسیاری از مهندسان می‌گویند نباید به زیست بوم توجه کنیم، چون مردم نیاز به پول دارند.

زمان‌پور افزود: وقتی می‌گوییم کارکرد‌ها و خدمات اکوسیستمی منظورمان این نیست که مردم هیچ استفاده‌ای نکنند منظور این است که اگر این اکوسیستم خوب کار کند به ما هم منفعت بیشتری خواهد رسید.

او یادآوری کرد: در جا‌هایی مثل حوزه آبخیز بختگان هم از نظر امکانات و هم از نظر گوناگونی مردم تصمیم گیری آسان نیست کارکرد این سیستم مختل شده است بنابراین باید آن را درست کنیم اینجا با تناقض‌ها و تضاد‌هایی روبرو هستیم که به این راحتی حل شدنی نیست، اما الان به این نتیجه رسیده‌ایم که ده‌ها روستا و چندین شهر از کار افتاده‌اند حال به این سوال می‌رسیم که چگونه باید این موضوع را مدیریت کرد تجربه جهانی به اینجا رسیده که مدیریت متمرکز بدترین و اشتباه‌ترین راه است باید مدیریت را غیر متمرکز کنیم و از یک مرکز برداریم و به تراز‌های پایین‌تر محلی برسیم یعنی مردم باشند که مدیریت کنند.

زمان‌پور بیان کرد: چیزی که مدیریت زیست بومی نیاز دارد این است که در سطح مرکزی پایین بیاید و محلی انجام شود و مردم به این نتیجه برسند که چگونه عادلانه و پایدار این آب تقسیم شود.

او هدف از این بازدید را رسیدن به ایده تقسیم عادلانه آب دانست و گفت: این عادلانه نیست که دو طرف سد کشت شالیزار داشته باشیم این حوضچه‌های آب تبخیر را ده‌ها و صد‌ها برابر می‌کند در حالیکه در پایین‌دست وضعیت خوبی نداریم که اگر این درد را حس کنیم و شما‌ها که بازو‌های فکری ما در بین مردم هستید می‌توانید این ایده را به مردم منتقل کنید و راهی جز این نداریم که با هم به این نتیجه برسیم که باید چه کار کرد.

زمان‌پور گفت: نتیجه این هم فکری ملی منطقه‌ای و استان این است که ما ببینیم چطوری می‌توانیم مدیریت کنیم که همه در یک وضع حداقل عادلانه‌ای باشند. در اکولوژی اصلی به نام اصل تراژدی منابع مشترک است که به ما می‌گوید اگر ما یک منبع طبیعی مشترک داریم که می‌توانیم از آن بهره برداری کنیم به طور طبیعی رفتار انسان به گونه‌ای است که آن چنان از آن منبع استفاده می‌کند تا آن را به نابودی کامل برساند.

در ادامه سید حمید مصباح از اساتید دانشگاه و مشاور طرح احیای بختگان گفت: ما در کل ایران ۶ آبخیز داریم که درجه بندی شده است که یکی از آن درجه یک‌ها حوزه آبخیز مرکزی ایران هست که بختگان و مهارلو جز حوزه مرکزی ایران قلمداد شده است و علیرغم اینکه با حوزه مرکزی ایران ارتباط آبی ندارد، چون می‌خواستند تقسیم بندی کلان انجام دهند بختگان و مهارلو جز این حوزه آمده است.

او ادامه داد: در داخل حوزه بختگان تقسیم بندی‌های جزیی تری است که جزء حوضه سد درودزن محسوب می‌شود حوضه سد درودزن حدود ۴۵۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد، حوضه بختگان تقریبا حدود ۱۵ شهرستان استان فارس را در بر می‌گیرد.

مصباح بیان داشت: اتفاقی که در این حوزه و حوزه‌های دیگر استان فارس و حتی در ایران افتاده است بهره‌برداری‌های مدیریت نشده بوده است؛ بنابراین ما به عنوان مجریان و یا تصمیم گیرندگان بخش کشاورزی بایستی کمی دست به عصاتر راه برویم و احتیاط بیشتری کنیم که این اثرات مدیریت شده‌تر و کنترل شده‌تر باشد.

او افزود: هر اتفاقی که در بالا دست می‌افتد به هر شکل حتی کوچکترین اقدامات که ما انجام می‌دهیم اثر آن بر روی دریاچه به جای می‌گذارد و امروزه ریزگرد شهرستان‌های آباده طشک، بختگان، نی ریز، استهبان و خرامه را به شدت تهدید می‌کند علاوه بر این که زندگی آن‌ها را تهدید می‌کند و بر روی اقتصاد آن‌ها هم اثر می‌گذارد این چهار شهرستان در صف اول صدمات هستند و لایه بعدی آن شهرستان شیراز است و لایه‌های بعدی آن آباده، اقلید و ارسنجان هستند که در معرض آسیب قرار می‌گیرند این اقداماتی که در بالا دست اتفاق می‌افتد قطعاً روی پایین دست هم تاثیر می‌گذارد.

در ادامه این بازدید از شهرستان کامفیروز و اراضی کشاورزی در بستر سد درودزن، به عنوان بالادست حوزه آبریز تالاب بختگان بازدید شد. پس از آن به سمت بند‌های هفت گانه حوزه حرکت کرده و از وضعیت خشکی بند امیر تا بند حسن آباد و بختگان جنوبی (خانه کت) بازدید کردند.

انتهای پیام/