باشگاه خبرنگاران جوان - جو بایدن و ولادیمیر پوتین، رییس جمهور آمریکا و رییس جمهور روسیه هفته گذشته در تماسی تلفنی، در مورد وضعیت اوکراین گفتگو کردند. مذاکرات پوتین و بایدن، نشان دهنده این است که کشورهای غربی تازه به این نتیجه رسیده اند که همکاری عاقلانه با مسکو به دستیابی نتایج مطلوبی منجر خواهد شد و سیاست تهدید و تحریم به هیچ وجه نتیجه ای ندارد، بلکه تنها بحران اقتصادی و هر بحران دیگری در غرب را تشدید می کند.

البته گفتگو‌های دوجانبه به معنای حذف کلی گزینه‌های روی میز آمریکا نیست؛ و واشنگتن همچنان نیم‌نگاهی به توسعه‌گرایی عناصر منتسب به خود در پشت مرز‌ها و حاشیه امن روسیه دارد. کشمکش‌ها بر سر عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا و ناتو ادامه دارد، ناتو شروطی را برای پذیرش اوکراین در نظر گرفته که همچنان برآورده نشده است (این شروط را در ادامه می‌خوانید). موضوع کلی عضویت کی‌یف در ناتو، اما موجب نگرانی مسکو است. ناتو به صورت سنتی برای مقابله با شوروی سابق خلق شد، ولی حتی پس از فروپاشی شوروی همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد، روسیه گسترش ناتو را تهدید مستقیمی علیه خود می‌داند. تا آنجا که ماریا زاخاروا سخنگوی وزارت خارجه روسیه، در کنفرانس خبری روز گذشته خود گفت که ناتو به جنون توسعه مبتلا شده است. وزارت خارجه روسیه تاکید کرده که پیمان آتلانتیک شمالی، دموکراسی را زیر پا می‌گذارد و آزادی رسانه‌ها را نادیده می‌گیرد.

اهمیت تقویت ناتو برای اروپا و آمریکا در راستای محدودیت روسیه

اگرچه کشور‌های اروپایی‌ با مشکلات امنیتی متعددی روبرو هستند، اما تنها تهدیدی که برای قدرت نظامی آمریکا و اروپا ممکن است مهم باشد، درگیری نظامی مستقیم با روسیه است.

هوگو مایجر و استفن جی بروکس دو استاد دانشگاه آمریکایی در مقاله اخیر خود با اشاره به اهمیت همکاری آمریکا و ناتو برای دفاع در برابر روسیه نوشتند: «برخلاف ما که معتقدیم آمریکا باید روی اولویت‌های دیگر تمرکز کند و به اروپایی‌ها اجازه دهد که مسئولیت دفاع خود را بر عهده بگیرند، در واقع اروپا به تنهایی قادر به دفاع از خود در برابر روسیه نیست. بنابراین، اگر آمریکا خواهان اروپایی باثبات است، باید به تعامل و همکاری خود با اروپا ادامه دهد و ضامن اصلی امنیت اروپا باقی بماند.»

کارشناسان آمریکایی و اروپایی معتقدند که زمان آن فرا رسیده که آمریکا ومتحدانش در ناتو نگاهی جدید به نحوه سازمان دهی نیرو‌ها و اولویت خود در دفاع از منافع خود در اروپا، اقیانوس اطلس و مدیترانه داشته باشند؛ و آن‌ها باید بر قدرت بازدارندگی خود تمرکز کنند نه فقط افزایش بودجه نظامی. آمریکا نیز باید رویکرد خود را نسبت به ناتو و اروپا تغییر دهد و بجای تهدید‌های چین، و خروج از افغانستان و درگیری با استرالیا و انگلیس و فرانسه، با متحدان خود در ناتو مشورت و واقع بینانه‌تر عمل کند.

در واقع اعتقاد آن‌ها بر این است که هم آمریکا و اروپا باید سطح هزینه دفاعی خود را از نظر نیاز‌های واقعی و در مقایسه با حجم هزینه‌ها و نیرو‌های روسیه به درستی ارزیابی کنند و هزینه تجهیزات کشور‌های اروپایی باید بر ارزیابی توانایی‌های حال و آینده خود برای بازدارندگی و دفاع در برابر روسیه متمرکز شود. دشمنی قدیمی بین ناتو و مسکو که پیمان ورشو را رهبری میکند همچنان وجود دارد و با افزایش تنش‌ها در اوکراین این خصومت پررنگ‌تر شده است.

چرا ناتو از عضویت اوکراین خودداری می‌کند؟

حال سوال اینجاست که با وجود اینکه اوکراین از نظر سیاسی و استراتژیک اهمیت زیادی برای ناتو و آمریکا دارد و در خط مقدم مقابله با روسیه قرار دارد، مقامات ناتو از به عضویت در آوردن این کشور در این اتحادیه خودداری می‌کنند؟ مقامات اوکراینی نیز بار‌ها از ناتو خواسته اند تا دلیل عدم عضویت آن‌ها را به طور شفاف بیان کند.

در نشست بخارست در سال ۲۰۰۸، ناتو به صراحت اعلام کرد که اوکراین و گرجستان روزی به عضویت ناتو در خواهند آمد. این اتحادیه همچنین از درخواست‌های هر دو کشور برای برنامه عملیاتی عضویت ناتو (MAP) حمایت و موافقت کرد که این گامی به سمت عضویت نهایی خواهد بود. از طرفی دیگر نیز ناتو هیچ چک لیست ثابتی از اقداماتی که کشور‌ها برای واجد شرایط بودن برای عضویت در MAP باید انجام دهند، ندارد؛ و این به این معناست که یک متقاضی برای عضویت MAP نمی‌تواند استاندارد‌هایی ارائه دهد تا بتواند طبق آن قوانین عضو ناتو شود.

همچنین در سال ۲۰۱۰ یک رئیس جمهور طرفدار روسیه در اوکراین روی کار آمد و در سال ۲۰۱۴ پس از کودتای اوکراین و الحاق کریمه به روسیه، این کشور درگیر یک جنگ داخلی بر سر مناطق مورد مناقشه تحت کنترل روسیه شد. این عوامل باعث شد که مقامات ناتو از پیوستن اوکراین منصرف شوند.

اعضای اتحادیه ناتو نیز برای عضویت اوکراین شرط کردند که برای اینکه بتواند به ناتو بپیوندد، باید ثبات داشته و با همسایگان اختلاف ارضی نداشته باشد و زمانی میتواند به عضویت در آید که این اختلافات را با روش‌های مسالمات آمیز حل و فصل کند. تا زمانی که اوکراین از به رسمیت شناختن کریمه به عنوان خاک روسیه امتناع ورزد، اجازه ورود به ناتو را نخواهد داشت.

اما در اصل نگرانی ناتو از ترس مقابله با روسیه و اتکای انرژی به این کشور است. وضعیت نورد استریم ۲ بسیار پیچیده است. این خط لوله کشور‌هایی مانند اوکراین و لهستان را برای رساندن گاز به اروپا دور می‌زند. اوکراین و لهستان خواستار جلوگیری از فعالیت این خط لوله هستند. اما بخش اعظمی از اروپا مخصوصا با شروع زمستان و افزایش بی سابقه قیمت سوخت، برای تامین گاز خود به روسیه متکی است و این درگیری‌ها منجر می‌شود تا روسیه خط لوله گاز خود را تعلیق کند.

در نهایت بعضی متحدان نگران این موضوع هستند که تا زمانی که درگیری با روسیه ادامه دارد، برای اوکراین دشوار خواهد بود که تامین کننده امنیت برای ائتلاف باشد. این یک عامل کلیدی در عضویت این کشور خواهد بود. در واقع اوکراین از نظر سیاسی نمی‌تواند انتظارات ناتو را در مورد دفاع و کمک متقابل برآورده کند و تجهیزات آن با تجهیزات ناتو سازگار نیست. 

چرا روسیه از گسترش ناتو به مرز‌های غربی خود نگران است؟

روسیه در مورد نیرو‌های ناتو که در مرز‌های خود جمع شده اند نگرانی‌های قانونی داشته و دلایل قابل قبولی برای ساخت پیشرفته‌ترین سلاح‌ها و موشک‌ها دارد. بر اساس تجربه تاریخی به دست آمده در طول قرن‌ها و تهاجم سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به این کشور، دلیل خوبی برای توجیه مدرن سازی قابلیت‌های دفاعی روسیه است.

پیتر سوچیو، یک کارشناس آمریکایی در مقاله‌ای در مجله نشنال تایمز، نوشت: «ترس روسیه را به راحتی می‌توان درک کرد. زیرا این کشور در قرون گذشته مورد حمله آلمان، سوئد، فرانسه و آمریکا قرار گرفته است. سربازان آمریکایی در سال ۱۹۱۸ در طول جنگ داخلی روسیه در این کشور مستقر شدند و باعث دامن زدن به ناآرامی‌ها شدند. اما آن‌ها ادعا کردند که هدف از مداخله نظامی آمریکا در آن زمان بررسی پیشروی آلمان و کمک به روسیه بود.»

این کارشناس آمریکایی همچنین با اشاره به مدرن سازی تجهیزات نظامی روسیه، گفت: «مدرن سازی تجهیزات نظامی را نمیتوان بر حسب قصد مسکو برای حمله به اوکراین گذاشت بلکه باید به آن به عنوان یک عامل بازدارنده برای اطمینان از اینکه روسیه دیگر مورد تهاجم غربی‌ها قرار نمی‌گیرد، نگاه کرد.»

ناتو از اوکراین در صورت جنگ با روسیه، دفاع نخواهد کرد

روزنامه موسکووسکی کومسولتس، در مقاله‌ای به وعده‌های ناتو درباره حمایت از اوکراین در برابر جنگ احتمالی با روسیه اشاره کرد و نوشت: «از آنجایی که کی‌یف نمی‌تواند به خود اجازه درگیری مسلحانه مستقیم با روسیه را بدهد، یک جنگ مخفی علیه روسیه به راه انداخته است. اوکراینی‌ها مسکو راکه بسیار صبور است تحریک می‌کنند. آن‌ها در واقع وابسته به احساس امنیت کاذبی هستند که ناتو به دولت اوکراین می‌دهد. اوکراین به بیانیه‌های پوچ ناتو درباره حمایت از این کشور در صورت حمله روسیه، دلگرم است.»

در ادامه این گزارش آمده است که چندین دلیل وجود دارد که چرا این وعده حمایت می‌تواند زیر سوال رفته و دروغ تلقی شود. مهترین آن این است که اهمیت منافع در اوکراین برای ناتو در حال کاهش است. در واقع می‌توان گفت که کی‌یف یک ابزار یکبار مصرف برای ناتو بود.

این در حالی است که پیش از این نیز بن والاس، وزیر دفاع انگلیس صراحتا اعلام کرده بود که اگر روسیه به اوکراین حمله کند، انگلیس و متحدانش بسیار بعید است برای دفاع از اوکراین سرباز بفرستند. او در ادامه افزود: «ما نباید با جان مردم شوخی کنیم. اوکراینی‌ها از این موضوع نیز آگاه هستند.»

انتقال نیروهای روسیه به مرز اوکراین ممکن است تنها آزمایشی برای عزم غرب، تلاشی برای تقویت موقعیت پوتین در مذاکرات با کی‌یف و واشنگتن، یا راهی برای بسیج حمایت داخلی در زمان بسیاری از چالش‌های سیاسی و اقتصادی باشد.

گردآوری و تنظیم: فاطمه دخیلی

منابع

• /https://arabic.rt.com/press/1305362
• https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/why-is-ukraine-still-not-in-nato/
• https://www.politico.eu/article/us-president-joe-biden-embraces-nato-but-european-allies-are-weak/
• https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/here-s-why-the-united-states-needs-nato/
• https://www.brookings.edu/opinions/ukraine-and-nato-dont-ask-do/
• https://ednews.net/ar/news/politics/494028
• https://time.com/5564171/why-nato-is-essential-world-peace/
• https://www.nytimes.com/2021/12/05/world/europe/putin-russia-ukraine-troops.html?action=click&module=RelatedLinks&pgtype=Article

انتهای پیام/