باشگاه خبرنگاران جوان شیراز -  برخی از آب انبارهای تاریخی شهرستانهای جنوبی استان فارس ثبت ملی شده‌اند، آب انبارهایی که ریشه در مهندسی سنتی گذشتگان ما دارند.

در پی بارش‌های اخیر در مناطق جنوبی فارس بسیاری از آب انبارهای تاریخی آسیب جدی دیده‌اند.

آب انبارهایی که از آن هنوز صدای غیرت و مردانگی مردان پارسی به گوش می‌رسد. معماری منحصر به فرد آب انبارهای جنوب فارس بر ضرورت حفظ این بناهای ارزشمند تاریخی تاکید دارد. اما در پی بی توجهی متولیان امور در شهرستان گراش متأسفانه گرد کم‌توجهی بر طاق این بناهای تاریخی نشسته و قسمتی از گنبد آب انبار تاریخی حاج اسدالله در ۲۹ دیماه امسال فرو ریخت و باعث گلایه مندی شدید مردم از اداره اوقاف بعنوان متولی این اثر تاریخی شد.

آنچه که مسلم است اینکه این آب انبارها نیازمند مرمت و بازسازی است تا این ابتکار مهندسی ایرانیان قدیم برای نسل‌های آینده حفظ شود.

وجود آب انبارها در بیشتر نقاط جنوبی استان فارس شهرستانهای لارستان، خنج، گراش و اوز به چشم می‌آید. سازه‌هایی که نشان می‌دهند در گذشته مردم نیاز آبی خود را از این آب انبارها تامین می کردند.

این آب انبارها که به منظور ذخیره نزولات آسمانی در فصول بارندگی و مصرف آب در فصول کم‌بارش سال احداث می‌شود اما با تداوم بارش‌ها بزرگترین آب انبار تاریخی گراش دچار آسیب دیدگی شدید شده است.

حامد عبدالهی  رئیس انجمن معرفی و حفظ آثار و بناهای تاریخی شهرستان گراش گفت: برکه حاج اسدالله یا برکه کشکول را حاج اسدالله، فرزند دهباشی علیرضا، ۱۵۷ سال پیش ساخته، کسی که چند اثر تاریخی دیگر مانند برکه کل نیز حاصل نیک‌اندیشی او است.

او با اشاره به اینکه این اثر در ۲۵ اسفند ۹۷ در فهرست آثار ملی قرار گرفته، گفت: در سال‌های اخیر، چندین بار درخصوص احتمال فرو ریختن سقف این بنا اخطار داده شده بود، اما در پی بی توجهی متولیان این اثر تاریخی منحصر به فرد سرانجام گنبد این برکه در صبح ۲۹ دی‌ماه ۱۴۰۰ فرو ریخت.

عبد الهی گفت: برکه حاج اسدالله با معماری زیبا  و قطر ۲۱ متر و ارتفاع ۱۰ متر یکی از آب انبارهای منحصر به فرد در گراش است.

 رئیس انجمن معرفی و حفظ آثار و بناهای تاریخی شهرستان گراش گفت: این آب انبار یکی از مهمترین و خوش فرم ترین معماری‌های جنوب کشور را دارا است که از هر زاویه یک فرم زیبا و هندسی دارد.

سقف آب انبار از ۶ سال پیش آسیب دیده بود

او با ذکر این موضوع که این برکه از سال ۱۲۸۶ هجری قمری تا کنون مرمت نشده است، گفت: از شش سال پیش تاکنون که سقف این بنای تاریخی آسیب دیده بود از سوی مردم و دوستداران بناهای تاریخی به متولیان هشدار داده شده بود، اما به دلیل بی توجهی اداره اوقاف به این اثر ارزشمند بخشی از گنبد آب انبار حاج اسدالله فرو ریخت.

 رئیس انجمن معرفی و حفظ آثار و بناهای تاریخی شهرستان گراش گفت: در این منطقه مردم از موقوفات به عنوان یک میراث ماندگار یاد می‌کنند و  در این امر حسنه از یکدیگر پیشی می‌گیرند اما معتقدند که پس از وقف اموال خود مسئولان و متولیان نسبت به نگهداری آن کوشا باشند.

عبدالهی گفت: این آب انبار نیز وقف اداره اوقاف است و به همین دلیل نهادهای دیگر برای مرمت آن پیش قدم نمی‌شوند.

او با اشاره به اینکه اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گراش هنوز به عنوان یک نمایندگی اداره می‌شود، گفت: نمایندگی اداره میراث فرهنگی شهرستان گراش در هزینه‌های جاری خود مانده است و حتی دفتر نمایندگی این اداره در بنای تاریخی خانه شهیدان عظیمی که موزه مردم شناسی گراش نیز هست، قرار دارد، بنایی که استحکامی ندارد و پس از هر بار بارش باران  فروریختن سقف این میراث فرهنگی نیز هست.

جلسات مکرر بی نتیجه

او به جلسات مکرر با دفتر نماینده مجلس برای مرمت آب انبار حاج اسدالله گراش گریزی زد و گفت: پس از بازدید میدانی دکتر حسین زاده نماینده مردم در مجلس و رایزنی‌ها برای تأمین اعتبار مرمت این بنا متأسفانه نتیجه‌ای حاصل نشد.

عبدالهی خواستار مشارکت خیران برای مرمت این بنای تاریخی شد و گفت: مرمت این بنا به دلیل پیچیدگی و قطر و عمق زیاد آن و وجود آب فراوانی که پس از بارش‌ها در آن جمع شده است، نیازمند برآورد دقیق و نگاه کارشناسی است تا با کمک خیران نیک اندیش حوزه میراث فرهنگی و بناهای تاریخی با تأمین اعتبارات لازم از زوال کامل آن جلوگیری شود.

 رئیس انجمن معرفی و حفظ آثار و بناهای تاریخی شهرستان گراش گفت: مرمت این بنا نیازمند اعتباری بالغ بر یک میلیارد است.

مسئولان بی توجه هستند

او ضمن انتقاد از بی توجهی مردم و مسئولان به آب انبار حاج اسدالله گفت: مرحوم حاج اسدالله خودش به تنهایی این بنا را برای ما ساخت و رفت ولی ما وهزاران گراشی حاضر نیستم برای تعمیر و نگهداری این اثر مهم و تاریخی اقدامی کنیم، این در حالی است که در همسایگی ما در لار و اوز تمام آب انبارها قبل از باران ودر تابستان تعمیر و حتی لایروبی می‌شود و جالب‌تر اینکه که آرامگاه  احمد اقتداری و مرحوم شیبانی از افتخارات گراش هم در کنار این آثار باستانی قرار دارد و باز هم به بناهای تاریخی توجهی نمی‌شود.

عبدالهی وقف را به عنوان میراثی ماندگار در گراش برشمرد و گفت: با ریختن بام آب انبار حاج اسدالله در حقیقت هویت و اصالت فرهنگ وقف در  شهرستان گراش از بین رفت که پسندیده نیست که این گونه یادگارسنت های زیبایمان رو به زوال برود.

سید عفیف‌الدین زندوی رئیس نمایندگی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گراش نیز گفت: انبار تاریخی حاج اسدالله گراش داری شش دهنه و دو مجرای ورودی و یک مجرای خروجی آب بوده که در ساخت مخزن و طاق مجراهای ورودی و خروجی از سنگ و ملات ساروج استفاده شده است.

او گفت: این بنا از تابستان ۱۳۸۰، از سوی میراث فرهنگی کشور در شمار آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

 زندوی گفت: این آب انبار در سال ۱۲۴۸ هجری شمسی با مشارکت حاج اسدالله فرزند دهباشی ساخته شده و دومین اثر شاخص شهرستان گراش بود که در بارندگی‌های اخیر آسیب جدی دیده است.

نیاز به اعتبار یک میلیاردی برای مرمت بنا

رئیس نمایندگی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گراش با اشاره به تخریب بخشی از گنبد این اثر ارزشمند تاریخی گفت: مرمت برکه حاج اسدالله نیازمند اعتباری بالغ بر یک میلیارد تومان است که مشارکت خیریان این حوزه را می‌طلبد.

او مرمت این بنای ارزشمند تاریخی را بسیار حساس خواند و گفت: باید مرمت این بنا به صورت دقیق کارشناسی شود.

زندوی گفت: در بارندگی ۲۳ دی ماه قسمتی از سقف خانه تاریخی شهیدان عظیمی در وضعیت بحرانی قرار گرفته است.

رئیس نمایندگی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گراش گفت: خانه شهیدان عظیمی مکان اداری و موزه مردم شناسی گراش است.

همچنین حجت الاسلام سید عباس موسوی مدیر کل اداره اوقاف و امور خیریه استان فارس با اشاره به اینکه در استان فارس ۲ هزار و ۷۷۹ آب انبار وجود دارد، گفت: در شهرستان گراش ۵۲۰ آب انبار وجود دارد که تنها ۱۲ آب انبار این شهرستان دارای درآمد است.

آب انبارهای گراش درآمد ندارند

او با ذکر این نکته که در آمد و عوائد حاصله از ۱۲ آب انبار گراش صرف نیت واقف می‌شود، گفت: بخش عمده‌ای از آب انبارهای گراش درآمدی ندارند و یکی از همین آب انبارها، آب انبار حاج اسدالله است که با وجود قدمت بسیار زیاد و میراثی بودنش هیچ‌گونه درآمدزایی ندارد تا عوائد حاصل از آن صرف احیا، نگهداری و مرمت خود بنا شود.

موسوی با تاکید بر اینکه آب انبارهای میراثی نیازمند اعتبارات زیاد برای احیا و مرمت هستند، گفت: هیچ‌گونه ردیف اعتباری دولتی برای حفظ، احیا، نگهداری و مرمت آب انبارها وجود ندارد و می‌طلبد که مردم و خیران این حوزه همان گونه که در ساخت این بناها اقدام کرده‌اند برای نگهداری از این سرمایه‌های ارزشمند تاریخی پیشقدم شوند.

مدیر کل اداره اوقاف و امور خیریه استان فارس گفت: حسینه ها، مساجد و آب انبارها همواره مردم نهاد و خیرساز بوده‌اند و باید با ورود در این حوزه از زوال این بناهایی که متعلق به مناطق خودشان هست، جلوگیری کنند.

او گفت: این اداره کل در حفط و نگهداری و مرمت آثار و بناهای تاریخی ادارات متولی در کنار مردم و دوستداران میراث فرهنگی و تاریخی هستند اما انتظار می‌رود تا مردم برای تامین اعتبار لازم برای مرمت این آثار آستین بالا بزنتد و آن چنان که شایسته است، کار مرمت این بناها انجام شود.

موسوی گفت: تعدادی از فرهنگ دوستان و اهالی دغدغه مند شهرستان گراش با همراهی اداره اوقاف و امور خیریه پیگیر مرمت این بنا بودند و با نامه نگاری و مکاتبات به دنبال مرمت این بنا بودند تا از محل درآمد دیگر بناهای اوقافی این شهرستان انبار حاج اسدالله را مرمت کنند اما این اقدام چون‌از نظر شرعی دارای مشکل است و نمی‌شود که از محل موقوفات دیگر تأمین هزینه کرد، به نتیجه نرسید.

مدیر کل اداره اوقاف و امور خیریه استان فارس گفت: باید به مردمی بودن و اماکن عام المنفعه توجه ویژه داشت، اما به دلیل نداشتن ردیف اعتباری از خیرین نیک اندیش گراشی دعوت‌میشود تا در مرمت این بنای ارزشمند تاریخی سهیم باشند.

او گفت: آب انبار حاج اسدالله بعد از برکه کل گراش دومین آب انبار بزرگ فارس است. برکه کل گراش نیز بزرگترین آب انبار ایران است.

منبع: مهر

انتهای پیام/ت