باشگاه خبرنگاران جوان بوشهر- با وجود ظرفیت ویژه‌ای که به لحاظ استقرار شرکت‌های پتروشیمی در پارس جنوبی وجود دارد، در همه شهرک‌های صنعتی استان و منطقه ویژه اقتصادی بوشهر اغلب واحد‌های صنعتی کوچک یا متوسط در زمینه‌ای غیر از صنایع پایین دستی پتروشیمی فعال هستند.

سه دهه اخیر به دلیل گسترش نوع و تقاضای محصولات پتروشیمی، کشور‌های آمریکای شمالی، اتحادیه اروپا و جنوب شرقی آسیا در صدد انتقال واحد‌های بالادست پتروشیمی به کشور‌های در حال توسعه به‌ویژه خاورمیانه برآمدند، زیرا این واحد‌ها با وجود آلودگی و سرمایه بری بالا عموماً ارزش افزوده کمتری داشتند.

ارزش افزوده بیشتر در واحد‌هایی نهفته بود که به مصرف کننده نهایی نزدیک‌تر است؛ از سوی دیگر سخت شدن شرایط رقابت در بازار‌های جهانی این محصولات، نزدیکی به منابع خوراک را ضروری ساخته است.

با انتقال واحد‌های یادشده به کشور‌های در حال توسعه به دلیل چالش‌های پیش روی این کشور‌ها انتظار‌های جدیدی از صنعت پتروشیمی مطرح شد. ایجاد اشتغال و پس از آن توسعه صنعتی، از جمله انتظارات کشور‌های در حال توسعه از پتروشیمی بود.

نکته حائز اهمیت در تولید محصولات پتروشیمی در مناطق مختلف جهان ترکیب و سهم هر یک از محصولات در فرایند تولید است که می‌تواند در فرایند تکمیل زنجیره ارزش مفید واقع شود.

لزوم پرهیز از خام‌فروشی

نماینده مردم جنوب استان بوشهر در مجلس شورای اسلامی گفت: سال‌ها است که بر لزوم جلوگیری از خام‌فروشی محصولات پتروشیمی تاکید می‌شود، ولی اقدام اساسی صورت نگرفته است.

به گفته حجت الاسلام موسی احمدی جلوگیری از خام‌فروشی صرفاً در حد یک شعار باقی مانده است و مسئولان باید عزمی جدی در راستای توسعه صنایع مرتبط برای کاهش خام‌فروشی داشته باشند.

او می گوید: توسعه صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی یک ضرورت است و توسعه این صنایع و ایجاد ارزش‌افزوده در داخل کشور به نفع مردم و کشور است.

ظرفیتی که استفاده نمی‌شود

در واحد‌های بالادستی پتروشیمی، تناژ تولید بالا بوده و تنها در مقیاس بسیار بالاست که توجیه اقتصادی برای سرمایه گذاری و تولید وجود دارد.

تولیدکنندگان این نوع محصولات زیادند که خود سبب می‌شود رقبا برای ماندگاری و حفظ بازار درصدد تولید محصول با قیمت ارزان‌تر باشند.

در واحد‌های پایین دستی، نقش فناوری، دستگاه‌ها و ماشین آلات و نیروی متخصص در قیمت نهایی محصولات تخصصی بیشتر از محصولات پایه نمایان می‌شود.

مجتمع‌های پتروشیمی ایران به نیاز‌های صنایع پایین دستی خود توجهی ندارند؛ در بسیاری از موارد صنایعی مانند صنایع لوازم خانگی که در انتهای زنجیره ارزش قرار دارند، قطعاتی را که از مواد پلیمر خارجی ساخته شده‌اند ترجیح می‌دهند؛ با آن وجود که برخی از این پلیمر‌ها در کشور تولید می‌شوند.

در اینجا، از یک سو با صدور محصول خام مجتمع‌های پتروشیمی، فرصت تبدیل این محصولات از سوی شرکت‌ها و نیروی کار داخلی به محصولات نهایی با ارزش افزوده بالاتر از دست می‌رود و از سوی دیگر علاوه بر محروم شدن کشور از بازار‌های مطمئن صادراتی مجبور به واردات کالا‌های مصرفی مانند دمپایی هستیم که خود باید صادر کننده آن باشیم.

خسارت دیگر وقتی آشکار می‌شود که بدانیم، به ازای هر شغل در صنایع بالادست باید بیش از یک میلیون دلار سرمایه‌گذاری شود و این در حالی است که در صنایع تکمیلی نیاز به ٢١ هزار دلار به ازای هر شغل وجود دارد.

همچنین از نظر ارزش افزوده، در بخش بالادستی صنعت پتروشیمی به ازای فروش هر یک میلیون تن مواد اولیه ٣٠٠ میلیون دلار به دست می‌آید در حالی که در صنایع تکمیلی به ازای هر یک میلیون تن محصول نهایی ۶۷۰ میلیون دلار کسب می‌شود. به تعبیر دیگر نرخ بازگشت سرمایه در بالادست ١٢ تا ١۵ درصد و در صنایع تکمیلی ٣٠ تا ٣۵ درصد است.

علاوه بر این، به باور کارشناسان به طور متوسط به ازای هر پنج تن محصول در سال، قابلیت ایجاد یک شغل در حوزه صنایع پایین دستی پتروشیمی وجود دارد.

تقویت صنایع پایین دست پتروشیمی

استاندار بوشهر گفت: ۴۲ واحد پتروشیمی برای استان بوشهر طراحی شده که اکنون ۲۴ واحد در حال تولید و ۱۸ واحد آن در حال توسعه هستند که نقش مهمی در درآمدزایی، توسعه تولید و ایجاد اشتغال خواهد داشت.

احمد محمدی‌زاده می گوید:

او گفت: اجرای صنایع پایین دست پتروشیمی و باید مورد توجه قرار گیرد.

استاندار بوشهر می گوید: این منطقه موقعیت بسیار خوبی را برای احداث شرکت‌ها و صنایع پائین‌دست پتروشیمی دارد.

شاید مهمترین ضعف این صنایع غیر رقابتی بودن محصولات تولیدی است، آن هم در حوزه‌ای که به عنوان مزیت نسبی کشور خوانده می‌شود.

منبع: مهر

انتهای پیام/ک