بسیاری از مردم گمان می‌کنند بیماری اعتیاد همچون بیماری سرطان فقط شخص را درگیر کرده و اطرافیان درگیر رنج بیماری نمی‌شوند، اما این طرز تفکر تا چه اندازه صحیح است؟

بیماری خانمان سوز اعتیاد همیشه و هرجا در کمین است و مصادیق بسیاری دارد. مثلا برخی اعتیاد به بازی‌های آنلاین دارند، برخی به فضای مجازی و برخی به مواد مخدر!

اما اعتیاد به مواد مخدر چیست و چرا خانمان برانداز است؟ چگونه یک پزشک، مهندس، نوجوان و جوان، زن و مرد را در باتلاق خود می‌بلعد و هستی انسان را نیستی می‌کند.

اعتیاد تنها راهی است که از ابتدا ، پایانش آشکار است اما رهروان این راه به طرز هیبنوتیزم شده ای این مسیر را طی می کنند و گاه با یک تلنگر به خود می آیند.

این بیماری پیچیده روانشناختی، سن و سال، جنسیت و وضعیت مالی برایش مهم نیست. همچون سرطان که گاه جوان را درگیر می‌کند و گاه پیر را، اما یک چیز در این میان نقشی اساسی و پر رنگ ایفا می‌کند و آن خانواده است.

تحقیر فرزندان زمینه‌های افول عزت نفس آنان را فراهم کرده و اگر خانواده‌ها عزت نفس فرزندان خود را نشانه روند، امکان ابتلا به بیماری اعتیاد در این افراد بالا می‌رود.

برآورده نشدن نیاز‌های عاطفی در خانواده باعث می‌شود دیر یا زود فرد برای بدست آوردن آرامش کاذب به سمت و سوی این بیماری حرکت کند و چه بسا تا ابد گرفتار شود و گرفتار کند خانواده و جامعه را.

دلایل گرایش به مواد مخدر به این چند مورد ختم نمی‌شود و بسیار است، اما در این گزارش هدف بیان دلایل گرایش به مواد مخدر نیست بلکه می‌خواهیم بدانیم اگر خود یا یکی از اطرافیانمان به این دام گرفتار آمد چه کنیم؟

چه کسی به معتاد کمک می‌کند از زندان وسوسه‌ها رها شود؟

حتما با سازمان‌های مردم نهاد تا حدودی آشنا هستید. سازمان‌هایی که با حرکت خودجوش مردمی فعالیت کرده و هیچ اداره و نهادی در تاسیس آن‌ها دخیل نبوده است. برای معتادانی که قصد ترک اعتیاد دارند بزرگترین مشکل وسوسه مصرف دوباره مواد است، وسوسه‌ای که چون خوره به جانشان می‌افتد و هستند کسانی که سر تسلیم برای این وسوسه‌ها فرو می‌آورند، اما در انجمن معتادان گمنام با نام مخفف NA تعدادی از افراد پاک از مواد مخدر به تازه واردان کمک می‌کنند، در برابر این وسوسه‌ها مقاوم باشند.

در این انجمن درمان‌های کمپ و سم زدایی و ... مطرح نیست اما آن‌ها در کنار هم از تجربیاتشان می‌گویند و با بوجود آوردن حس همدردی و بیان تجربه به هم کمک می‌کنند تا علاوه بر پاک ماندن از شر عادات بدی که در جریان مصرف مواد گرفتارش شدند، به طور مستمر و کم کم رها شده و خصوصیات و رفتار‌های شایسته جایگزینشان کنند.

در این انجمن‌ها اصل بر گمنامی است. از این رو در این گزارش مشخصات مصاحبه شونده به صورت کامل بیان نمی‌شود.

برای آشنایی بیشتر با NA با روابط عمومی این انجمن به گفتگو نشستم.

احمد. الف در خصوص انجمن NA چنین می‌گوید: این انجمن یک سمن جهانی است و در سراسر دنیا جلساتش برگزار می‌شود، اما به دلیل رعایت اصل گمنامی، هیچ مدرکی از حضور اعضا در انجمن تهیه نمی‌شود و در نتیجه تهیه آمار دقیق اعضای در حال بهبودی میسر نیست.

او ادامه می‌دهد: با توجه به جلسات متعددی که در سراسر کشور برگزار می‌شود، تعداد قابل توجهی از معتادان توانسته اند با کمک اصول این انجمن از چنگال بیماری اعتیاد رها شوند که رشد این جلسات و گروه ها، تنها شاخص موفقیت در انجمن معتادان گمنام ایران است.

تمرکز در معتادان گمنام بر روی مشکل اعتیاد است نه یک ماده مخدر خاص، این را احمد. الف می‌گوید و ادامه می‌دهد: عضویت در این انجمن کاملا رایگان بوده، هیچ شرط و شروطی ندارد و هر معتادی بدون در نظر گرفتن نوع ماده مخدر مصرفی، عقیده، وضع مالی، سن، نژاد و جنسیت می‌تواند به معتادان گمنام بپیوندد و عضو انجمن باشد. هر فردی که تمایل به قطع مصرف داشته باشد می‌تواند در جلسات NA شرکت کند.

مدیر روابط عمومی انجمن معتادان گمنام می‌گوید: معتادان گمنام، یک انجمن غیرانتفاعی از زنان و مردانی است که اعتیاد به مواد مخدر مشکل اصلی زندگی‌شان بوده است در واقع ما معتادان در حال بهبودیم و اکنون بطور مرتب گرد هم می‌آییم تا به کمک هم پاکی خود را حفظ کنیم.

اعتیاد یک خودکشی تدریجی است

احمد. الف بیان می‌کند: ما بهبودیافتگان از بیماری اعتیاد، پیش از پاکی اختیار خود و زندگیمان را از دست داده بودیم و گمان می‌کردیم زندگی تنها بر محور مواد مخدر می‌چرخد. برای همین نمی‌توانستیم مانند دیگران از زندگی لذت ببریم.

او می‌گوید: برای ما مواد مخدر مهمتر از خانواده، همسر و فرزندانمان شده بود و آن را به هر قیمتی به دست می‌آوردیم، در این راه به بسیاری از مردم لطمه‌های شدید زده‌ایم، اما بیش از همه خودمان را آزار داده‌ایم.

این جوان پاک شده از مواد مخدر ادامه می‌دهد: با پیوستن به این NA دریافتم که دچار بیماری مرموزی شدم که درمان شناخته شده‌ای ندارد، اما می‌توان در هر زمان از پیشروی آن جلوگیری کرد.

کجا بروم؟

وقتی شخصی در خانواده گرفتار مواد مخدر شود، آسیب‌های فراوانی به اعضای آن جامعه کوچک و سپس جامعه بزرگتر وارد می‌شود. این را می‌توان از قصه کوتاهی که برای من نوعی پیش آمد و مثال کوچکی از آسیب‌های بزرگ است، فهمید.

در خانه بازی همه کودکان مشغول بازی و سرشار از هیجان بودند. دخترم ناگاه با گریه به سمتم آمد و گفت " اون دختر من رو زد" مادرش پیش آمد و به دخترش تشری زد و از من عذرخواهی کرد و گفت" پدرش معتاد شده و بچه ام خیلی عصبیه"

انگار دلش میخاست کسی او را بشنود. کنارش نشستم و شنوای دردهایش شدم، " شوهرم اسیرم کرده، حتی نمی‌تونم برم مادر پیرمو ببینم، جلوی من و دخترم هروئین و شیشه می‌کشه، هر روز به من خیانت می‌کنه، در حالت خماری دخترم رو زد و بچه ام بیهوش شد" این‌ها صحبت زن جوان ۳۰ ساله بود.

او ادامه داد: سر بحث های بیخودی من را از خونه بیرون کرد و گفت تا مهریه ات را نبخشی، حق نداری برگردی و بچه را ببینی، منم جایی ندارم، ۴ ماه از دیدن بچه ام محروم شدم. خانواده اش هم پشتش رو گرفتند، اما من تنهام. مادرم حامی من نیست، چون خودش هم خونه برادرم زندگی می‌کند. برادرهایم هر کدام خانه و زندگی خودشون را دارند. منم مجبور شدم زیر باد کتک‌های وحشتناک مهریه ام را ببخشم تا دوباره بچه ام را ببینم. آخه جایی را ندارم، کجا برم؟!

فورا شماره ۰۹۶۲۸ شماره ملی اعتیاد را به او دادم تا تماس بگیرد. گفت شارژ ندارم، شماره را با گوشی خودم گرفتم گفت " اگر الان شوهرم اومد و دید گوشی شما دست منه برام مصیبت میشه که گوشی مردم دست تو چکار می کنه؟ دیگه مجبورم بسازم"

در راه منزل مدام به خانواده‌هایی که گرفتار این درد گران شده اند فکر می‌کردم. واقعا خانواده‌ای که در آن یکی از اعضایش بیمار است چه سرنوشتی دارد؟

مصرف مواد و اختلالات ذهنی

با محبوبه وفائیان، روانشناس و دبیر کمیته فرهنگی و پیشگیری شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان یزد صحبت کردم. او از تاثیر حضور یک فرد معتاد به عنوان مثال یک همسر معتاد در خانواده گفت. حضور فرد بیمار از لحاظ جسمی اعضای خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در بیماری اعتیاد نیز که بی ثباتی در عملکرد رفتاری، دم دمی مزاجی و به شدت بهانه گیر بودن، زودرنجی و خودمحوری از نشانه‌های بارز آن است، تاثیرات زیادی در پی دارد چرا که این افراد ویژگی‌های منفی بیشتری به دلیل اختلال در عملکرد ذهنی و اجتماعی برایشان پیش می‌آید، آن‌ها خودرای هستند و هرآنچه که فکر می‌کنند درست است انجام می‌دهند.

وفاییان ادامه می‌دهد: راهکار واقعی این است که در وهله اول قدم‌های جدی برای درمان بیمار برداشته شود، چون تا زمانی که ما همچنان شاهد حضور فرد معتاد باشیم، مشکلات برای اعضای خانواده ماندگار است. بنابراین اصلی‌ترین و ریشه ای‌ترین درمان، بهبودی فرد معتاد است تا خانواده به آرامش برسد.

به گفته این کارشناس راهکار‌های متنوعی برای ترک وجود دارد، اما تا زمانی که فرد بیمار تمایل به درمان نداشته باشد، نمی‌توان کاری کرد.

وفاییان می‌گوید: قدم دوم این است که سایر اعضای خانواده مهارت‌های لازم برای زندگی کردن با فرد معتاد با آسیب دیدگی کمتر از او، را یاد بگیرند.

او ادامه می‌دهد: وقتی خانمی در کنار فرد معتاد زندگی می‌کند، ممکن است اعتماد به نفسش پایین بیاید و احساس سرخوردگی در اجتماع داشته باشد، چون نمی‌تواند او را در جامعه کنار خود تصور کند. همچنین ممکن است از نظر مالی مشکلاتی داشته باشند. به همین دلیل نیاز شدید به حمایت اطرافیان احساس می‌کند. در بعضی موارد این خانم‌ها جذب حمایت افرادی می‌شوند که منافعی دارند یا به اصطلاح افرادی که دارای نیت سوئی هستند.

وفاییان می‌گوید: علاوه بر نهاد‌های دولتی و غیر دولتی همچون سازمان بهزیستی، سمنی به نام نارانان وجود دارد که زیر مجموعه انجمن معتادان گمنام بوده و به معنای گروه همتا و حامی خانواده معتادان است.

این کارشناس ادامه می‌دهد: خانواده معتادان می‌توانند در جلسات این گروه‌ها به صورت مجازی یا حضوری شرکت کنند، آموزش‌های این گروه بر مبنای یاد دادن مهارت‌های زندگی، افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس است، زیرا زندگی با فرد معتاد عزت نفس را به شدت پایین می‌آورد.

همدردانی که مرهم دردند

برای درک بیشتر گروه نارانان به جلسات بانوان پیوستم. در آنجا خانم های همدرد بسیاری حضور داشتند که از درد‌ها می‌گفتند و با پاسخ و انرژی سایر اعضا  آرامش می‌گرفتند. با یکی از حاضران گفت و گویی داشتم.

سحر می‌گوید: با وجود همسری بیمار و مصرف کننده، گذشته‌ای تلخ، سراسر تنش و کشمکش را پشت سر گذاشتم. در آن زمان اصلا نمیدانستم اعتیاد یک بیماری است و من هم در کنار فرد معتاد، بیمار می‌شوم و رفتار‌های من تحت تأثیر زندگی با اون فرد، بیمارگونه می‌شود....

او ادامه می‌دهد: تمام وجود و زندگیم پر شده بود از ترس و اضطراب. اصلا آرامش نداشتم و به معنای واقعی کلمه از شروع زندگی زناشویی با همسرم، آرامش را تجربه نکردم. فکر می‌کردم اگر یک روز کنترلش نکنم، برای همیشه او را از دست می‌دهم!

سحر بیان می‌کند: مدام استرس و فشار‌های عصبی، سردرد‌های میگرنی و بیماری‌های روحی و روانی دامن گیر من می‌شد و انگار هیچ راه علاج و درمانی نداشت، ترس از اینکه دیگران اگر واقعیات زندگی مرا بفهمند، طردم می‌کنند و دیگر وجه و اعتبار اجتماعی پیش چشم دوست و آشنا ندارم، ترس از قضاوت دیگران که چگونه مرا و ظاهر همسرم و رفتار‌های غیرموجه او را مورد قضاوت قرار می‌دهند ... همه این‌ها باعث شد که من از همه دور شده و به انزوا و گوشه نشینی عادت کنم.

این عضو نارانان می‌گوید: زندگی با یک فرد بیمار مصرف کننده و تخریب‌های روحی- روانی، جسمی و فیزیکی آن خیلی سخت‌تر از آن است که بتونم بیانش کنم.

او ادامه می‌دهد: همیشه می‌خواستم او را تغییر دهم و تلاش بی وقفه‌ای در این زمینه داشتم که واقعا بی فایده بود. نمی‌توانستم باور کنم که زور مواد مخدر از من بیشتر است، با خودم می‌گفتم من می‌توانم و باید او را تغییر دهم. حتما اگر تلاشم را بیشتر کنم او بالاخره سر تسلیم فرود خواهد آورد که البته بی فایده بود.

سحر می‌گوید: همه این موارد ضربات جبران ناپذیری به من و پیکره‌ افکار فرزندم وارد کرده بود. انگار همه‌ی در‌ها برویم بسته شده و عدم آگاهی و بینش، مرا تا انتهای سقوط برد.

سحر با اشکی که از سر شوق بر گونه اش می‌غلطد و زیر ماسک محو می‌شود ادامه می‌دهد: اما می‌توانم از پاک شدن همسرم به عنوان معجزه‌ الهی یاد کنم. زمانی که دیگر به عجز رسید و به صورت خود اختیار، به کمپ رفت و برای مدت یک ماه آنجا مستقر شد. همسرم خودش پیام جلسات را به من داد و من مشتاقانه شروع به پیگیری برنامه‌ها و کلاس‌ها کردم.

او می‌گوید: برای پاکی همسرم به برنامه‌ی NA اعتماد کردم و برای درمان، خود به جلسات نارانان پناه بردم، خدا را به عنوان بزرگترین مراقب درک کردم، مشارکت ها، حضور مکرر در جلسات و از همه مهم‌تر پیدا کردن فردی معتمد و سالم به عنوان راهنما، کسی که بتواند تمام حرفهایم را خوب بشنود و آلام‌های درونی ام را تسکین بخشد، بتوانم به او کاملا اعتماد داشته باشم و بدون ترس از قضاوت، بی پرده با او درد دل کنم، او از جنس من باشد و درد‌های مرا با تمام وجود کشیده و لمس کرده باشد، مهمترین موهبت این جلسات بود.

او از حال خوشش می‌گوید و بیان می‌کند: ۱۲ قدم نارانان که یک برنامه جامع خود شناسی است، توانست به من راهکار زیستن در کنار فرد بیمار بدون خودآزاری را بیاموزد و به من آموخت فقط می‌توان خود را تغییر داد نه هیچکس و هیچ چیز دیگر را.

چگونه وجود همسر بیمار باعث آسیب به خانواده می‌شود؟

باید توجه داشته باشیم در این گزارش تنها همسر مد نظر نیست، اما به عنوان مثال به این رکن مهم خانواده اشاره می‌شود.

روان شناس ارشد بالینی در خصوص تاثیر بیماری همسر بر خانواده گفت: از آنجا که بیمار اعتیاد، مسئولیت‌های خود را به درستی انجام نمی‌دهد همه افراد خانواده در معرض آسیب قرار می‌گیرند، مثلا همسر این فرد برای پنهان نگه داشتن ضعفی که در خانواده دارد، همه مسئولیت‌های خانه و خانواده را به عهده می‌گیرد، از جمله مسئولیت بیماری فرد را.

نصرت مطهری ادامه می‌دهد: برای همین تمرکز خود را بر این فرد و بیماری قرار می‌دهد و چون از مسئولیت‌های خود از جمله مسئولیت مادری و فردی دور می‌شود، در نتیجه هم فرزندان آسیب می‌بینند و هم خود مادر. این بی مسئولیتی و هرج و مرج‌ها پیشروی کرده و اختیار زندگی از دست همه افراد خانواده خارج می‌شود.

به گفته او بهترین روش درمان برای فرد معتاد در کنار درمان‌های پزشکی و سم زدایی (در صورت لزوم) برنامه NA است و بهترین مکان برای حضور خانواده این فرد جلسات نارانان است، خانواده بیماران اعتیاد در کنار هم جمع می‌شوند و تجربیات خود را به اشتراک می‌گذارند و برای بهبودی از عوارض زندگی با یک فرد بیمار به همدیگر کمک می‌کنند.

مطهری ادامه می‌دهد: گروه‌های خانواده معتادان، انجمنی است غیر انتفاعی و خودیاری که تشکیل شده از زنان یا مردانی است که سال‌های زیادی را تحت تاثیر اعتیاد یکی از بستگان، دوستان و یا اعضای خانواده خود رنج کشیده اند.

روان شناس ارشد بالینی می‌گوید: عضویت در نارانان آسان است، هیچ شهریه و حق عضویتی ندارد، تنها شرط عضویت، داشتن مشکل اعتیاد در میان یکی از دوستان یا بستگان است.

این بنیان گذار نارانان در یزد بیان می‌کند: خوشبختانه این جلسات در یزد ۲۱ سال پیش با حضور ۴ نفر از خانواده‌های معتادان که متشکل از من و ۳ نفر دیگر از دوستانم بود، در خانه هایمان برگزار شد و به صورت رسمی چند ماه بعد از آن در طبقه بالای بهزیستی اولین جلسات شروع شد. در حال حاضر نیز تعداد زیادی جلسه در یزد و اطرافش هم برای بانوان و هم برای آقایان برگزار می‌شود.

من درد مشترکم، مرا فریاد کن

مطهری می‌گوید: مهمترین اتفاق جلسات این است که فرد وقتی در میان همدردانش قرار می‌گیرد از تنهایی و انزوایی که در آن فرو رفته بیرون می‌آید. با گوش کردن به مشارکت اعضای قدیمی امید در دلش زنده می‌شود و راه زندگی کردن با معتادش را با گوش کردن به صحبت‌های همدردش یاد می‌گیرد.

وقتی فرد در این جمع قرار می‌گرد کم کم ترس هایش کم می‌شود و می‌تواند مسئولیت‌های فرد معتاد را زمین بگذارد. این‌ها را مطهری می‌گوید و ادامه می‌دهد: اولین چیزی که در این جلسات یاد می‌گیرد رها کردن با عشق است. البته منظور از رها کردن ترک کردن نیست بلکه منظور رها کردن بیماری فرد معتاد است و نه خود بیمار.

او می‌گوید: گفتن این موضوع راحت است، اما عمل کردن به آن برای کسی که همه وقت وانرژیش را سال‌های سال روی یک فرد بیمار گذاشته و با این بیماری جنگیده سخت است، پس باید ابزاری به او داده شود تا با کمک این ابزار، بیماری معتاد را رها کند.

به عقیده مطهری بهترین ابزار، ابزار ۱۲ قدم بهبودی است که اولین قدم، اقرار عجز در برابر معتاد و پذیرفتن اوست.

او ادامه می‌دهد: وقتی خانواده معتاد با نگاه به گذشته خود می‌بینند، کارهایشان بی فایده بود کم کم باور می‌کنند در برابر این بیماری عاجز هستند. پس رها کردن را تجربه می‌کنند و این گونه قدم به قدم برای بهبود خود، همراه گروه می‌شوند.

انجمن، حامی کودکانی که با معتادان زندگی می‌کنند

با تشکیل نارانان، ناراتین شکل گرفت. این انجمن حامی کودکانی است که با معتادان زندگی می‌کنند.

یکی از حامیان نارتین می‌گوید: در این انجمن کودکان و نوجوانانی گرد هم می‌آیند و مشکلاتشان را مطرح می‌کنند. آن‌ها از اعتیاد یکی از اطرافیانشان رنج می‌برند و آزرده اند.

او ادامه می‌دهد: افراد ۱۲ تا ۱۹ ساله که از اعتیاد یا طلاق و سایر آسیب‌های اجتماعی رنج دیده اند، با حضور در این انجمن یاد می‌گیرند که چگونه مشکلاتش را فراموش کرده و آینده روشن داشته باشند ولی در صورت آزار دیدن از اطرافیان، اقدامات دیگری نیز صورت می گیرد.

تاسیس کمپ بانوان برای اولین بار در یزد

در استان و در سطح شهر‌های مختلف نهاد‌های بسیاری به منظور مبارزه با مواد مخدر وظایفی را اجرا می‌کنند، اما نقش آگاه سازی مردم از طریق تبلیغات شهری را نمی‌توان نادیده گرفت.

در این خصوص فکر، مسئول واحد اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی ورزشی شهرداری یزد می‌گوید: یکی از وظایف سازمان ما آگاه سازی است که می‌تواند نقش موثری در پیشگیری از ابتلاء جوانان و خانواده‌ها به این بلا و رنج است.

او به برگزاری سالیانه جشنواره " نه به اعتیاد " اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: برگزاری برنامه‌های فرهنگی، هنری، ورزشی و اجتماعی تنها مختص جشنواره نیست و در طول سال در زمان‌های مختلف این برنامه‌ها برپاست، البته فراهم آوردن زیر ساخت‌هایی که جزء نواقص یزد بود نیز از دیگر اقدامات این سازمان است.

او می‌گوید: در شهر کمپ اعتیاد بانوان وجود نداشت، اما برای اولین بار سال گذشته ساختمانی در بلوار دهه فجر خریداری و تجهیز شد و در اختیار یکی از موسسات ترک اعتیاد قرار گرفت که علاوه بر این اقدام، برنامه‌های فرهنگی و هنری این کمپ به عهده سازمان است.

این مسئول اظهار داشت: تولیدات مجازی برای اطلاع رسانی خانواده ها، مستند سازی، برگزاری مسابقات مثل مسابقه دلنوشته برای کسانی که درگیر دام اعتیاد بوده اند، برپایی بازارچه‌های توانمند سازی بانوانی که یکی از اعضای خانواده شان درگیر بیماری اعتیاد است، برگزاری کارگاه‌های آموزشی در محلاتی که بیشتر در گیر معضل اعتیاد هستند و اجرای برنامه‌های فرهنگی، هنری ورزشی برای کودکان با حمایت نیروی انتظامی از دیگر اقدامات سازمان به منظور آموزش و اطلاع رسانی و حمایت از خانواده‌های گرفتار اعتیاد است.

آدرس انجمن‌ها را چگونه بیابیم؟

شاید برای بسیاری این سئوال پیش آمده که چگونه می‌توان آدرسی از انجمن معتادان گمنام، نارانان وناراتین بیابند، جواب این سئوال آسان است با یک سرچ ساده می‌توان در فضای مجازی به راحتی با این انجمن‌ها در ارتباط بود.

با این وجود در این گزارش نیز شماره تلفن‌های ثابتی از مسئولین آدرس‌های انجمن NA و نارانان بانوان قرار می‌دهیم.

شماره مسئول روابط عمومی ۰۹۱۳۹۶۷۲۵۸۵ و مسئول آدرس جلسات انجمن معتادان گمنام ۰۹۱۳۸۵۴۱۸۳۵، همچنین می‌توان برای دانستن آدرس جلسات با شماره نارانان ۰۹۱۳۵۲۰۹۸۵۷ و برای داشتن شماره حامیان ناراتین با مسئول پرسش و پاسخ نارانان تماس گرفت.

به بیمار اعتیاد نگاه مجرمانه نداشته باشیم

نگاه مجرمانه به بیمار مبتلا به اعتیاد باعث می‌شود، نخواهیم در رابطه مان با او بهبودی به وجود آید. به همین دلیل بسیاری از معتادان بیماریشان ادامه دار خواهد بود، زیرا در محیط خانواده و جامعه پذیرشی وجود ندارد که اعتیاد یک بیماری است.

بسیاری هستند که به این بیماران نگاه منفی دارند و آنان را لاابالی، فرصت طلب، دگر آزار و فاسد می‌دانند، در حالی که نمی‌دانند این بیمار خود قربانی مشکلات و موارد دیگری است که او را به سوی مواد مخدر سوق داده است.

تعدیل نگاه و مثبت اندیشی به این بیماران کمک می‌کند تا زودتر از این بیماری مرموز، کشنده و پیش رونده رها شوند و بار دیگر سلامت جسم و روانشان را به دست آورند و اینگونه  زنجیره سرایت بیماری اعتیاد به سایر اعضای جامعه قطع شود.

گزارش از الهام وادی