سایه کرونا بر دفتر مشق، بدخطی جای خوشنویسی را گرفت
کارشناسان اعتقاد دارندخط تحریر که به صورت روزمره کاربرد دارد طی چند دهه اخیر از نظر زیبایی تنزل داشته و بدخطی رواج یافته است که مهارت زیبانویسی باید از دوران‌کودکی به افراد آموزش داده شود.
باشگاه خبرنگاران جوان شیراز - چندین بار نسخه را بالا و پایین می‌کند، چشمانش را ریز می‌کند تا شاید بهتر بتواند توصیه کتبی و علامت‌های اختصاری نسخه پزشک را بخواند اما موفق نمی‌شود.
در نهایت شانه‌هایش را بالا می‌اندازد، نسخه را به بیمار برمی‌گرداند و از او می‌خواهد برای اصلاح و خواناتر نوشته شدن نسخه نزد پزشک معالج بازگردد.
بیمار که از ازدحام و شلوغی و ایستادن در صف داروخانه به ستوه آمده با لحن معترضانه‌ای از ارجاع نسخه به پزشک و حضور مجدد در مطب دکتر برای اصلاح نسخه با وجود شرایط نامناسب جسمانی‌اش گلایه می‌کند.
اما تکنسین داروخانه باز هم اصرار دارد که نسخه ناخوانا است و به دلیل تشابه اسمی برخی داروها نمی‌تواند پیامدهای عرضه دارو را در چنین شرایطی به عهده بگیرد.
در این میان زن میانسالی که منتظر است تا متصدی داروخانه نسخه‌اش را آماده کند دنباله حرف را می‌گیرد و می‌گوید پزشکان به دلیل تندنویسی داروها را با خطی ناخوانا می‌نویسند.
اما یکی دیگر از افراد حاضر در داروخانه معتقد است پزشکان برای مرموز ماندن حوزه کاری خود و عدم اجازه دخالت بیماران در این حوزه، نسخه‌ها را به این صورت می‌نویسند.
معضل بدخطی در عرصه‌های مختلف جامعه
دلیل این مسئله هر چه که باشد اما نباید پیامدهای ناشی از بدخط نوشتن نسخه‌های درمانی نادیده گرفته شود.
طبق گزارشات موجود بد خط نوشتن نسخه پزشکان تاکنون پیامدهای بسیاری را به دنبال داشته و در برخی اوقات موجب اشتباه بیمار در نحوه مصرف دارو شده و حتی بیمار را به کام مرگ کشانده است.
البته معضل بدخطی تنها به جامعه پزشکان محدود نمی‌شود و بارها و بارها شاهد مکاتبات و نامه‌های اداری بوده‌ایم که نه تنها اصول اولیه یک نامه را دارا نیستند بلکه بسیار بدخط و بی‌نظم نگاشته شده‌اند.
با مراجعه به ادارات دولتی می‌توان به سطح پایین علمی و اطلاعاتی برخی از مسئولان و کارکنان در شیوه نوشتن نامه و بدخطی آن ها پی برد.
این در حالی است که از ادوار گذشته تاکنون، هنوز وسیله‌ای پیدا نشده که بتواند جای مکاتبات را در برقراری نظام ارتباطات بگیرد.
هرچند برخی واحدهای آموزشی و علمی کشور اقدام به تدریس درسی مستقل تحت عنوان آیین نگارش اداری کردند اما اهمیت قائل شدن برای زیبانویسی در جامعه ما که دارای سنت دیرپای فرهنگی در زمینه هنر خط است دارای ارزش و اعتباری مضاعف است و نیاز است که معضل بدخطی در جامعه به صورت جدی‌تری بررسی و برطرف شود.
یک استاد دانشگاه نیز معتقد است که بدخطی در برخی حوزه‌ها یکی از معضلاتی بوده که بارها باعث به زحمت افتادن مردم شده و آنها را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.
ضرورت آسیب‌شناسی و اعمال قوانین سختگیرانه برای رفع معضل بدخطی
اکبر صیادکوه استاد رشته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه شیراز گفت: معضل بدخطی در حوزه‌های مختلف هستیم و این معضل موجب ایجاد مشکلات بسیاری برای مردم شده است.
او ناخوانا نوشته شدن نسخه‌های درمانی توسط پزشکان را از مهمترین معضلات بدخطی در جامعه دانست و گفت: در بسیاری موارد زمانی که بیمار به داروخانه مراجعه می‌کند و برخی از متصدیان داروخانه قادر به خواندن نسخه‌های نوشته شده پزشکان نیستند و بیمار را با وجود شرایط نامناسبی که دارد برای اصلاح نسخه به پزشک معالج ارجاع می‌دهند. این در حالیست که نسخه‌های ناخوانا می‌توانند فاجعه آفرین باشند.
صیاد کوه گفت: برای انجام کارهای اداری و حتی نوشتن یک نامه ساده نیز با معضل بدخطی روبه‌رو هستیم و برای حل این مشکلات نیاز است که آسیب‌شناسی و قوانین سختگیرانه‌تری اعمال شود.
نقش مهم آموزش و پرورش در نهادینه کردن هنر خوشنویسی
استاد رشته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه شیراز گفت: اگر کودکان از سنین پایین با ابزارهای نوشتاری آشنا شوند و نحوه زیبانویسی را فرا بگیرند می‌توانیم شاهد رفع معضل بدخطی در جامعه باشیم و آموزش و پرورش به عنوان نهادی اجتماعی که نقش مهمی در آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان و نوجوانان دارد باید به طور جدی برای حل این مشکل ورود کند.
او گفت: یکی از مهمترین وظایفی که در کشورهای توسعه یافته برای آموزش و پرورش تعریف شده این است که استعدادهای مختلف کودکان را پرورش دهند اما در جامعه ما تصور اغلب افراد از مدرسه رفتن فقط یادگیری دروس مختلف بوده در حالی که آموزش و تدریس دروس بخش کوچکی از وظایف آموزش و پرورش است.
صیاد کوه گفت: پرورش استعدادها و مهارت‌های مختلفی که انسان در طول زندگی به آن ها نیاز دارد مسئولیت بزرگی است که بر عهده این نهاد آموزشی گذاشته شده است. در کشورهای توسعه‌یافته این کار به زیبایی و ظرافت انجام می‌شود.
استاد رشته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه شیراز گفت: پرورش استعداد درست‌نویسی یکی از مهارت‌هایی است که دانش‌آموزان باید یاد بگیرند زیرا این مهارت می‌تواند آینده فرد را از نظر شخصیتی و اجتماعی تحت تاثیر قرار دهد.
او گفت: هرچند ممکن است برخی افراد استعداد فطری بهتری در خوشنویسی داشته باشند اما آموختن مهارت درست‌نویسی و خوشنویسی برای همه امکان‌پذیر است.
صیاد کوه گفت: در واقع خوشنویسی استعدادی است که در همه انسان‌ها وجود دارد و ما هر چه بتوانیم استعدادهای هنری را به ویژه در افراد با سنین پایین شکوفا کنیم به پرورش ذوق هنری و زیبایی شناسی آنها کمک بسیاری کرده‌ایم.
استاد رشته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه شیراز گفت: بی تردید بخش زیادی از فرآیند پرورش استعدادهای هنری باید در سالهای نخست ورود به مدرسه و به تدریج صورت بگیرد تا زمانی که فرد تحصیلات خود را به پایان می‌رساند در تمام مهارت‌ها از جمله مهارت درست‌نویسی و درک مطلب توانمند شود.
خط خوش نشان‌دهنده شخصیت فرد در جامعه
او گفت: زمانی که متنی را با خط زیبا می‌نویسیم باعث می‌شود طرز فکر دیگران نسبت به ما تغییر کند و در واقع نوشتن یک یادداشت یا متن می‌تواند موجب آشکار شدن شخصیت فرد برای دیگران شود.
صیادکوه گفت: وقتی یادداشت و نامه‌ای را با خطی زیبا از کسی دریافت می‌کنیم به صورت غیرآگاهانه او را فردی منظم و مرتب می‌دانیم اما اگر نامه‌ای دریافت کنیم که در آن اصول جمله‌بندی و نگارش رعایت نشده باشد و خوانا نباشد داوری و قضاوت ما در رابطه با شخصیت فرد نگارنده تغییر می‌کند.
استاد رشته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه شیراز گفت: نظام تعلیم و تربیت در کشور ما فقط به آموزش برخی از دروس در مدارس می پردازد که هر چند این دروس جایگاه مهمی دارند اما جزو دروس مادر و پایه محسوب نمی‌شوند.
او گفت: مهارت یادگیری و درست‌نوشتن جزو مهارت‌های مادر و پایه هستند که نیاز است در این زمینه سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود.
استاد رشته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه شیراز گفت: در واقع معضل بدخطی باید از نظر روانشناسی آسیب‌شناسی شود تا این عارضه ناهماهنگ و مذمومی که در جامعه ایجاد شده است با برنامه‌ریزی منسجم و مدونی از بین برود.
ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان برای تقویت زیبانویسی
صیاد کوه گفت: ایجاد انگیزه موجب ترغیب دانش‌آموزان به یادگیری این مهارت می‌شود و معلم یا فرد آموزش دهنده باید در این زمینه از تخصص کافی بهره ببرد زیرا معلمان با خط خوش می‌توانند به عنوان الگو در دانش‌آموزان انگیزه زیادی ایجاد کنند.
او گفت: در نظام آموزشی ما ناهنجاری‌هایی وجود دارد که دردآور است.
استاد رشته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه شیراز گفت: یکی از بحران‌های نظام آموزشی ما این است که در این نظام برای تخصص ارزش قائل نمی‌شوند.
گسترش فضای مجازی تهدیدی برای زبان و ادبیات فارسی
صیادکوه گسترش فضای مجازی را تهدیدی برای زبان و ادبیات فارسی دانست و گفت: عرصه زبان و ادبیات هم مانند بسیاری از امور دیگر از گزند دنیای مجازی در امان نمانده است و فضای مجازی نه تنها در کشور ما بلکه در کشورهای مختلف دنیا تأثیرات نامطلوبی بر زبان و ادبیات گذاشته است.
استاد رشته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه شیراز گفت: در حال حاضر بسیاری از افرادی که در حال فعالیت در وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی هستند آسیب بسیاری به زبان وارد کرده اند و حتی در نوشتن متون رسمی به جای استفاده از زبان استاندارد و درست از زبان شکسته و محاوره‌ای استفاده می‌کنند.
او گفت: استفاده نادرست از زبان در شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود مسئولیت زبان که ایجاد ارتباط و انتقال پیام است به تدریج از بین برود.
صیاد کوه گفت: در کشورهای پیشرفته در حال وضع قوانینی هستند که با نظارت بر شبکه‌های اجتماعی از بی‌بندوبار نوشتن و شلخته‌نویسی افراد جلوگیری کنند. در کشور ما هم باید قانونی برای جلوگیری از گسترش اینگونه معضلات وضع شود.
استقبال نکردن نوجوانان و جوانان از هنر خوشنویسی
در حالی گفته می‌شود که معضل بدخطی باید از سنین پایین مورد توجه قرار بگیرد که شاهد تقلیل هنرجویان نوجوان و جوان در عرصه خوشنویسی در مقایسه با گذشته هستیم.
در حال حاضر اقبال قشر جوان نسبت به کلاس‌ها و هنر خوشنویسی بسیار کمرنگ شده است و نوجوانان و جوانان کمتر به هنرهای اصیلی مانند خوشنویسی اهمیت می‌دهند.
مجید چیزفهم دانشمندیان رئیس انجمن خوشنویسان شیراز گفت: در دهه شصت که هنر خوشنویسی در اوج بود مردم کمتر زمان خود را به موسیقی، ورزش و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی اختصاص می‌دادند که با گسترش شبکه‌های اجتماعی و ابداع ورزش‌های مختلف و متنوع شاهد تغییر ذائقه نوجوانان و جوانان برای گذراندن اوقات خود بودیم.
او گفت: در حال حاضر گسترش شبکه‌های اجتماعی، ابداع انواع ورزش‌ها و فعالیت در عرصه موسیقی برای جوانان، علاقه مندی و جذابیت بسیاری ایجاد کرده و به طور کلی تفریحات و سرگرمی‌های مختلف موجب کمرنگ شدن و به حاشیه رفتن هنر خوشنویسی شده است.
چیزفهم دانشمندیان گفت: شیوع بیماری کووید ۱۹ و گسترش این بیماری هم باعث کاهش تعداد قابل توجهی از هنرجویان شد و تعداد هنرجویان را از ۳۰۰۰ نفر به ۴۰۰ نفر در شرایط کنونی رساند.
افزایش اعتماد به نفس با خوشنویسی
این هنرمند پیشکسوت گفت: هنر خوشنویسی نقش بسزایی در افزایش اعتماد به نفس افراد دارد و بسیاری از افرادی که تحصیلات عالیه دارند به دلیل توجه نکردن به زیبانویسی در دوران تحصیلات و به ویژه دوره ابتدایی از خط خوبی بهره نمی برند و همین مسئله موجب سرخوردگی و خجالت آن ها می‌شود.
او معتقد است که هنر خوشنویسی را باید از دوران کودکی و نوجوانی در وجود افراد نهادینه کنیم و برای رفع معضل بدخطی و گسترش اثرات مثبت هنر خوشنویسی در جامعه نیاز است که آموزش و پرورش با انجمن خوشنویسان تعامل و همکاری بیشتری داشته باشد.
رئیس انجمن خوشنویسان شیراز گفت: لازمه تحقق این امر این است که در وهله اول دوره‌های آموزشی خوشنویسی برای معلمان برگزار شود که در واقع معلمان باید از همان دوران کودکی، هنر زیبای خط را به دانش‌آموزان آموزش دهند.
تلاش‌های انجمن خوشنویسان برای تعامل با آموزش و پرورش
او گفت: انجمن خوشنویسان چندین بار جلساتی را با مقام‌های ارشد وزارت آموزش و پرورش برگزار و پیشنهاد خود را برای تعامل و همکاری با آموزش و پرورش به منظور رفع معضل بدخطی در جامعه مطرح کرده است.
چیزفهم دانشمندیان گفت: ما حتی پیشنهاد دادیم که دوره‌های آموزشی برای معلمان به صورت رایگان برگزار شود و این در حالی است که آموزش و پرورش چند میلیون یا چند میلیارد تومان برای برگزاری دوره‌های ضمن خدمت فرهنگیان هزینه می‌کند.
رئیس انجمن خوشنویسان شیراز گفت: برخی از دانش‌آموزان از خط بهتری نسبت به معلمان خود برخوردار هستند، در صورتی که معلمان با خط زیبا می‌توانند الگوی مناسبی برای همه دانش‌آموزان باشند.
این استاد خوشنویسی گفت: انجمن‌های خوشنویسی قابلیت آموزش به معلم‌ها در تمام شهرهای کشور را دارند که باید شرایطی فراهم شود تا معلمان در این دوره‌های آموزشی شرکت کنند وامتیازاتی برای حضور آن ها در دوره‌های مختلف خوشنویسی در نظر گرفته شود.
او گفت: کار خوشنویسی یک کار فنی و تخصصی بوده و دانش‌آموزی که می‌خواهد دوره‌های آموزشی خوشنویسی را آغاز کند باید سواد خواندن و نوشتن داشته باشد.
چیزفهم دانشمندیان گفت: پایه سوم یا چهارم ابتدایی بهترین دوران برای آموزش خوشنویسی به کودکان است.
کلید اصلی داشتن خط زیبا پیش از ورود به مدرسه
مجید بذر افکن داریونی معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش فارس نیز گفت: کلید اصلی داشتن خط زیبا در کودکان تقویت دست‌ورزی و مهارت‌های حرکتی ظریف بوده که این مهارت یکی از اصلی‌ترین مهارت‌هایی است که کودکان پیش از ورود به مدرسه باید توانایی لازم را در آن کسب کنند.
او گفت: مهارت‌های حرکتی ظریف به مجموعه حرکاتی گفته می‌شود که موجب تقویت عضلات ظریف مچ، دست و به ویژه انگشتان می شود.
بذرافکن داریونی گفت: تمرینات حرکتی مختلفی وجود دارد که سبب افزایش قدرت ماهیچه‌های ظریف دست کودکان می‌شود و اگر رشد ماهیچه‌های ظریف انگشتان کودکان قبل از ورود به مدرسه به موقع انجام شود قدرت مانور و کنترل آن ها بر روی قلم افزایش می‌یابد.
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش فارس گفت: بازی کردن با گل رس، ورز دادن خمیر و مچاله کردن یا قیچی کردن کاغذ موجب می‌شود که ماهیچه‌های دست کودک رشد کند و کودک بتواند تسلط بیشتری بر کنترل قلم و نوشتن داشته باشد و شهامت نوشتن در کودکان باید قبل از دوران مدرسه در آن ها ایجاد شود.
اختلالی به نام نارسانویسی
بذرافکن گفت: گاهی مشکل دانش‌آموز در نوشتن به حدی است که یادگیری او را تحت تاثیر قرار می‌دهد که از این مشکل تحت عنوان اختلال نارسانویسی یاد می‌کنند.
او گفت: دانش‌آموزانی که دچار این اختلال هستند دست‌خط‌های نامرتبی دارند، کلمات را به صورت مبهم و ناخوانا می‌نویسند و در دیکته‌نویسی ضعیف عمل می‌کنند و برخی از علل ایجاد اختلال نارسانویسی را می‌توان با کمک روانشناسان و استفاده از کاردرمانی رفع کرد.
معضل اصلی آموزش و پرورش در دوران کرونا افت تحصیلی است نه زیبانویسی
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش فارس گفت: در شرایط کنونی که با کرونا مواجه هستیم یکی از مهمترین معضلات ما این است که با افت تحصیلی دانش‌آموزان، افزایش تعداد بازماندگان از تحصیل و آسیب‌های روحی دانش‌آموزان در ایام کرونا روبه رو شده‌ایم که رسیدگی به این مشکلات در اولویت آموزش و پرورش قرار دارد و پرداختن به این مسائل مهمتر از پیشبرد اهداف آموزش و پرورش در زمینه شکوفایی استعدادها و مهارت‌های دانش‌آموزان است.
او گفت: نباید در چنین شرایطی نگاه آرمان‌گرا داشته باشیم زیرا اگر امکانات و مشکلات شرایط کنونی را در کنار هم قرار دهیم متوجه می شویم که رسیدن به برخی آرمان‌ها دشوار است.
بذرافکن گفت: اگر فضا ایده‌آل‌تر باشد می‌توانیم به پرورش مهارت‌های دانش‌آموزان و ارتقا معلمان در حوزه‌های مختلف بپردازیم، هرچند که در حال حاضر هم پرورش برخی مهارت‌ها در معلمان از جمله زیبانویسی آن ها از سوی آموزش و پرورش مورد غفلت قرار نگرفته است.
آموزش هنر خوشنویسی به معلمان در دانشگاه فرهنگیان
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش فارس گفت: در آموزش‌هایی که معلمان در دانشگاه فرهنگیان فرا می گیرند؛ هم مبانی هنر به آنها آموزش داده می شود و هم واحدهایی به صورت عملی در این زمینه می‌گذرانند که در این دانشگاه بخشی داریم که به هنر خوشنویسی معلمان اختصاص یافته است.
او گفت: ما هم بر این باور هستیم که رابطه بسیار نزدیکی بین خوش‌خطی معلمان و خوش خطی دانش‌آموزان وجود دارد و از آن جا که دانش آموزان در سنین پایین بسیار الگوپذیر هستند اگر بر روی خوش نویسی معلمان سرمایه‌گذاری شود شاهد تاثیرات خوب این اقدام بر خط دانش آموزان خواهیم بود اما ما معتقد هستیم که مداخله‌های به هنگام، قبل از ورود به مدرسه می‌تواند به صورت اساسی‌تری از بدخطی افراد در سنین پایین جلوگیری کند.
بذرافکن یادآور گفت: در زمان گذشته از خط نسخ در کتب آموزشی استفاده می‌شد اما در حال حاضر کتاب‌ها برای دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی با خط تحریر طراحی شده‌اند تا از این طریق موجبات خوش خطی و زیبانویسی در کودکان فراهم شود که معلمان در تلاش هستند بتوانند با هدایت و تشویق دانش‌آموزان به زیبانویسی تا حدی به رفع معضل بدخطی آن ها کمک کنند.
گسترش بدخطی در دانش‌آموزان با شیوع کرونا
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش فارس گفت: اگرچه معضل بدخطی در دانش‌آموزان پدیده تازه‌ای نیست اما این معضل با شیوع کرونا گسترش بیشتری یافت و بیش از دو سال از جولان ویروس کرونا در کشور می‌گذرد و در طول این مدت شرایط تدریس به دانش آموزان دچار تغییر و تحولات بسیاری شد و آموزش آنلاین هر چند تجربه جدیدی برای دانش‌آموزان بود اما در این مدت آن ها را با چالش های زیادی هم مواجه کرد.
او گفت: بزرگ‌ترین قربانی آموزش به شیوه مجازی، استعدادهای دانش‌آموزان و فراگیری مهارت‌های زندگی بود و تداوم این بیماری آسیب جدی تری به مهارت‌هایی از جمله زیبانویسی و درست‌خوانی کودکان و نوجوانان وارد کرد که بدون شک این آسیب‌ها نقش بسزایی در زندگی آینده آن ها و افزایش معضل بدخطی در جامعه را بدنبال دارد.
انتهای پیام/ت
