مساجد دارای کارکرد و اهمیت بسیار زیادی از صدر اسلام تاکنون بوده اند. برگزاری نماز، ابلاغ پیام‌های الهی، رفع اختلافات، پناهگاهی برای فقرا و... از جمله کارکرد‌های مهم مساجد در دوران پیامبر و صدر اسلام بوده است.

در کشور ما هم مساجدی هستند که فعالیت جهادی خود را ادامه داده‌اند، اما نکته اینجاست که این مساجد به صورت خودجوش و مردمی فعالیت می‌کنند.

 به طور مثال مسجد صاحب الزمان در منطقه ۱۸ تهران، محله خلیج فارس، فعالیت‌های سازمان یافته‌ای در خصوص محرومیت زدایی و انجام امور جهادی در منطقه انجام می دهد.

حجت الاسلام صابر شیری امام جماعت این مسجد گفته است، فعالیت مسجد از اذان صبح شروع می‌شود و تا ساعتی بعد از نماز مغرب ادامه پیدا می‌کند. حدوداً سه سال است که قرارگاه محرومیت زدایی جنوب غرب تشکیل شده است. 

در این قرارگاه خانواده‌های نیازمند، زنان بی سرپرست، کودکان کار و دیگر اقشار آسیب دیده منطقه شناسایی می شوند. هدف اصلی این قرارگاه غیر از حمایت‌های مالی، ایجاد اشتغال برای این افراد است. 

مسجد حضرت موسی بن جعفر (ع) در شهرستان اسلامشهر استان تهران هم، از دیگر نمونه‌های مساجد فعال و دغدغه‌مند است.

حجت الاسلام سید حسین موسوی امام جماعت این مسجد می‌گوید، مسجد حضرت موسی بن جعفر (ع) توسط نوجوانان و جوانان هیئت یامهدی تاسیس شد. این مسجد در حوزه‌های محیط زیست، خدمات اجتماعی، تعلیم و تربیت، ورزشی، گروه جهادی و... فعالیت گسترده و مستمری دارد.

هرسال در روز درختکاری ۲۱۳ نهال زیتون شناسنامه دار بین ساکنان مجتمع‌های مسکونی شهرک توزیع می‌شود. پسماند‌های قابل بازیافت مردم ه جمع آوری می‌شود و از همین طریق توانسته اند برای امور خیریه مسجد کسب درآمد کنند. 

به گفته‌ی امام جماعت مسجد حضرت موسی بن جعفر، از دیگر فعالیت‌های این مسجد می توان به ایجاد باشگاه ورزشی شهید ابراهیم هادی، فروشگاه لوازم خانگی ایرانی در مرکز شهر اسلامشهر، تولیدی و پرورش بوقلمون و مرغ، عرضه و بسته بندی چای با عنوان «چای هیئتـ»، توزیع ۲۰۰۰ وعده غذایی گرم در ماه مبارک رمضان و توزیع ۲۸۰۰ بسته معیشتی به خانواده‌های شناسایی شده، اشاره کرد. 

با این حال، امروز این قبیل مساجد به صورت انگشت شمار هستند و فعالیت اکثر مساجد به برگزاری نماز جماعت محدود شده است و در حد فاصل زمانی برگزاری نمازها، مساجد تعطیلند.

در حالی که اگر مساجد را پایگاه رشد و تعالی بدانیم، انتظار می رود امور مساجد با ایجاد فعالیت‌های سازمان یافته‌ای بتواند تغییرات شگرفی را در سبک زندگی افراد این منطقه ایجاد کند. این مهم حمایت‌های چندجانبه از طرف سازمان‌ها و ارگان‌های امور مساجد، شهرداری، شورای شهر و ... را می‌طلبد. با توجه به کارکرد‌های متعدد مساجد، با رسیدگی و سازماندهی آنان می‌توان گام‌های موثری در راستای بهبود وضعیت مستمندان و اقشار آسیب پذیر جامعه برداشت.