حضرت ابوالفضل از بدو تولد دارای ویژگی خاص جوانمردی، شهامت و ایثار بودند؛ بنابراین امام علی (ع) ایشان را عباس نامیدند؛ حضرت ابوالفضل از بدو تولد دارای چهره‌ای مردانه به معنای جوانمردی، ایثار، شهامت، قوای جسمانی و مسائل روانشناسی خاص بود و با کودکان دیگر تفاوت داشت. آن حضرت از کودکی خضوع و ارادت خاصی به خواهران و برادرانشان داشتند.

جایگاه حضرت ابوالفضل (ع)

حضرت عباس (ع) در سه دوره امامت امام علی (ع)، امام حسن مجتبی (ع) و امام حسین (ع) نقش بسیار مهمی داشتند که مهمترین آن واقعه کربلا و روز عاشوراست و بیشترین سختی را متحمل شدند. حضرت ابوالفضل (ع) به دلیل بصیرت و آگاهی، سپهسالار و علمدار کربلا و امام حسین (ع)، برای همه و تمام دوران هستند؛ حضرت عباس (ع) در نوجوانی در جنگ‌های مختلف مانند صفین، نهروان، جمیل و حوادث سال‌های ۳۷ و ۳۸ هجری قمری نقش مهمی در سرکوبی فتنه دشمنان داشتند. نوجوانی آن حضرت در دوران امام علی (ع) و مدتی در امامت امام حسن مجتبی (ع) سپری شد.

فضایل حضرت عباس (ع) در خردسالی

بنا بر روایات روزی در چهار یا پنج سالگی حضرت ابوالفضل (ع)، امام علی (ع) خطاب به فرزند بزرگوارشان سوال می‌کردند و فرمودند: فرزندم بگو یک و آن حضرت (ع) تکرار کرد. امام علی (ع) فرمودند: بگو دو... در این لحظه حضرت ابوالفضل عباس (ع) سکوت کردند. امام (ع) علت را جویا شدند و آن حضرت (ع) فرمود: پدر جان؛ یک به ذات حق تعالی است و گفتن دو جایز نیست. امام علی (ع) آن حضرت (ع) را در آغوش گرفت و بوسید.

جایگاه حضرت ابوالفضل در معنویت

پیامبر اکرم (ص)، امامان معصوم و حضرت فاطمه (س) از معصومان الهی جایگاه خاصی دارند که مهمترین آن‌ها امام حسین (ع) جایگاه خاصی میان معصومان دارد؛ حضرت عباس (ع) صاحب یک رتبه پایین‌تر از معصومان است؛ در بهشت هیچ شهیدی مقام حضرت ابوالفضل ندارد و همه به جایگاه ایشان حسرت می‌خورند و این مقام را به خاطر ایثار، شهامت و شهادت در کربلا و حمایت از امام حسین (ع) به دست آوردند.

گفتنی است بنا بر روایتی حضرت ابوالفضل (ع) در کودکی چهره مبارک خود را از دیگران مخفی می‌داشتند و روزی در نوجوانی در نبرد با پهلوانی پیروز شدند و پس از رونمایی چهره مبارک شان توسط امام علی (ع) حضور آن حضرت (ع) آشکار شد.

عبد صالح شدن قمر بنی هاشم (ع)

شاخصه اینکه ابالفضل عباس عبد صالح خدا شد، قابل توجه است. روایاتی در بحث مقام انبیا داریم که وقتی اهل بیت سلسله مراتب ابراهیم (ع) را بیان می‌کنند اول به مقام عبودیت اشاره می‌کنند. عبودیت مافوق مقام نبوت در درگاه خداست. چه شد که ابالفضل به این مقام رسید؟ به این خاطر که «الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ» آن حضرت اهل اطاعت پذیری بود و هیچ گاه روی حرف حجت خدا حرف جدیدی مطرح نکرده و خواسته خود را در محضر امام مطرح نکرده لذا به این مقام رسیده است. در قرآن و روایات هم داریم که اگر کسی بخواهد به مقام عبودیت برسد سوره نساء آیه ۶۹، «و مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً» اگر کسی اهل اطاعت از پیامبر و اهل بیت باشد در بهشت همنشین انبیا و اولیا و صالحین و… خواهد بود.

حضرت عباس در کلام حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم

کتاب الکبریت الاحمر آمده است که در رویایی صادقه، حضرت رسول صلی الله علیه و آله به حضرت عباس علیه السلام فرمودند:

«أقرّالله ُ عینک، فأنتَ بابُ الحوائج وَ اشفَع لمَن شئتَ»
خداوند چشمت را روشن گرداند، تو باب الحوائج هستی، از هر که خواستی شفاعت کن.

حضرت عباس در کلام امیرالمومنین علی علیه السلام

در معالی السّبطین آمده است که در آن هنگام که مولا علی علیه السلام در بستر شهادت بودند، عباس را طلبید و او را به سینه اش چسبانید و فرمود:

«وَلَدی وَ سَتَقرّ ُ بک َ فی یوم القیامة» به زودی چشمم در قیامت به وسیله‌ی وجود تو روشن می‌شود.

همچنین فرمودند: «أذا کانَ یومَ عاشورا وَ دَخَلتَ المَشرعة إیاک أن تَشربَ الماء وَ أخوک الحُسین ُ عطشان ٌ»
هرگاه روز عاشورا فرا رسید و بر شریعه آب وارد شدی؛ مبادا که از آب بنوشی در حالی که برادرت حسین، تشنه است.

وهمه می‌دانیم که حضرت قمر بنی هاشم به این وصیت چه زیبا عمل کردند، تا آنجا که فرمودند: «وَالله لا أذوقُ الماءَ وَ سیدی الحَسینَ عطشانا ً» سوگند به خدا از آب نمی‌چشم، با اینکه آقایم حسین تشنه است.

حضرت عباس در کلام حضرت زهرا علیها السلام

روایت شده که وقتی روز قیامت بر پا می‌شود، پیامبر صلوات الله علیه و علی آله به مولا علی علیه السلام می‌فرمایند که به زهرا بگو، برای شفاعت و نجات امت چه داری؟ مولا پیام حضرت رسول را به خانم فاطمه زهرا سلام الله علی‌ها می‌رسانند و ایشان در پاسخ می‌فرمایند که:
«یا امیر المؤمنین! کفانا لاجل ِ هذا المقام ِ الیدان ِ المَقطوعتان ِ مـِـن ابنی العباس»‌ای امیر المؤمنین! دو دست بریده پسرم عباس برای ما در مورد شفاعت کافی ست. معالی السبطین، جلد ۱، صفحه ۴۵۲

حضرت عباس در کلام امام حسین علیه السلام

شاید در بین همه‌ی سخنانی که معصومین علیهم السلام در باره حضرت عباس فرمودند، جملات و عبارات حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام، به گونه‌ای دیگر بر آتش دل‌ها دامن می‌زند. در عصر روز تاسوعا، حضرت اباعبدالله خطاب به برادر فرمودند:

إرکـَب بـِـنفسی أنت تَلقاهُم وَ اسئَلهُم عمّا جائهُم .. جانم به قربانت! سوار بر اسب شو و نزد دشمن برو و از آن‌ها بپرس برای چه به اینجا آمده اند.

در این جمله، عبارت «بنفسی أنت» خود گویای عمق علاقه و احترامی ست که مولا ابا عبدالله علیه السلام نسبت به برادر بزرگوارش دارند، می‌باشد. همچنین در روز عاشورا، هنگامی که حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام بر بالین خونین برادر، و در کنار نهر علقمه حاضر شدند و لحظه‌ی شهادت برادر خویش را مشاهده نمودند، خطاب به ایشان فرمودند: «جَزاکَ الله خیرا ً یا أخی! لَقَد جاهَد تَ فی الله ِ حَق ّ جهاده ِ»

برادرم! خداوند پاداش نیک ترا دهد، تو در راه خدا به طور کامل جهاد کردی

حضرت عباس علیه السلام در کلام امام سجاد علیه السلام

بزرگی و عظمت مقام عباس بن علی علیه السلام به گونه‌ای است که امامان معصوم علیهم السلام در موارد متعدد بر فداکاری ها، جانبازی‌ها و عظمت شخصیت آن بزرگوار تأکید فرموده اند. امام سجاد علیه السلام که خود در کربلا حضور داشت و شاهد فداکاری‌های عمویش بود، درباره‌ی حضرت عباس علیه السلام می‌فرماید: «خداوند، عمویم عباس را رحمت کند که با ایثار و جانبازی، در راه برادرش جانبازی کرد تا آن که دست هایش قطع شد و خداوند به جای آن، دو بال به او داد که با آن‌ها به همراه فرشتگان در بهشت پرواز کند؛ همان گونه که برای جعفربن ابوطالب قرار داده شد. عباس را در پیشگاه خداوند منزلتی است که در روز قیامت، همه‌ی شهدا به آن غبطه می‌خورند».

حضرت عباس علیه السلام در کلام امام صادق علیه السلام

امام صادق علیه السلام، حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام را به عنوان کسی معرفی می‌کند که از ایمان استوار و بینش نافذ برخوردار بوده و در راه امام بزرگوارش به جهاد برخاسته است. ایشان می‌فرماید: «عمویم؛ عباس، بصیرتی نافذ و ایمانی محکم داشت. او به همراه برادرش حسین علیه السلام جهاد کرد و به افتخار شهادت رسید». آن حضرت هم چنین درباره‌ی اخلاص و ارزش جهاد حضرت عباس علیه السلام می‌فرماید: «شهادت می‌دهم و خدا را شاهد می‌گیرم که تو در راه جنگجویان بدر و مجاهدان راه خدا گام نهادی و در جهاد با دشمنان خدا، اخلاص ورزیدی و در نصرت اولیای خدا، خلوص نشان دادی و از دوستانش دفاع کردی... شهادت می‌دهم که تو هر چه در توان داشتی، انجام دادی».

حضرت عباس در کلام امام هادی علیه السلام

در بخشی از زیارت ناحیه مقدسه امام هادی علیه السلام از زبان آن حضرت چنین می‌خوانیم: «سلام بر ابوالفضل العباس پسر امیرالمؤمنین؛ آن که با کمال مواسات و ایثار و برادری، جانش را نثار برادرش حسین علیه السلام کرد؛ آن که دنیا را وسیله آخرت قرار داد؛ آن که خود را فداکارانه فدای برادر نمود؛ آن که نگهبان دین و سپاه حسین علیه السلام بود؛ آن که تلاش بسیار برای آب رسانی به لب تشنگان نمود؛ آن که دو دستش در راه خدا قطع شد».

منبع: جهان نیوز