برات یکی از مراسم قدیمی در خراسان جنوبی است که همه ساله مردم را برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره اموات و انجام اموری جهت شادی روح مردگان به آرامستان ها می کشاند.

بازماندگان در عصر روز سیزدهم شعبان با حضور بر سر مزار اموات و خواندن فاتحه، یاد و خاطره آنان را گرامی می‌دارند.

در روز چهاردهم شعبان نیز تمام اهالی روستاها به صورت دسته‌جمعی در خانه آخرین خانواده‌ای که عزیزی را از دست داده‌اند جمع شده و برای متوفی فاتحه می‌خوانند.

از دیگر مراسم روز برات که بیشتر در روستا‌ها رونق دارد اجرای مراسم برات خوانی است؛ در این مراسم جوانان و نوجوانان روستا به خانه افرادی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند مراجعه کرده و اشعاری را در یادآوری روز برات قرائت می‌کنند.

اهالی خانه نیز از آنچه در خانه موجود است مانند خرما، شکلات، نقل و نبات، لنگاش پخته، عناب و گردو به آن‌ها می‌دهند و از آن‌ها تشکر می‌کنند.

روشن کردن چراغ برات

در روستا‌ها رسم بر این است که شب نیمه شعبان تمام چراغ‌های خانه باید روشن باشد، اعتقاد روستاییان بر این است که در این شب ارواح مردگان آن خانه به محل زندگی خود می‌آیند و اگر چراغ خانه روشن باشد برای اهالی خانه دعای خیر کرده و در غیر این صورت آنان را نفرین می‌کنند.

در دزفول رسم جالبی در شب برات انجام می‌شود که البته بیشتر در گذشته رواج داشته است. رسم به این صورت است که زنان و دخترانی که حاجتی دارند، در شب برات به در هفت خانه که رو به قبله قرار دارد می‌روند؛ صاحبخانه می‌گوید: «کیه؟»، آن‌ها می‌گویند: «مرادمند هستم، ثواب یا جواب؟» اگر صاحبخانه بگوید «جواب» مرادمند ناامید می‌شود و می‌رود، اما اگر بگوید «ثواب»، یعنی صبر کن تا برایت شیرینی بیاورم. حال اگر مرادمند از اولین خانه شیرینی بگیرد، تا خانه هفتم پیش می‌رود.

چراغ برات آیین دیرینه‌ای است که از سوی مردم خراسان سابق که شامل سه استان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی فعلی می‌شود مرسوم بوده و همچنان نیز ادامه دارد.

نیازمندان واقعی را فراموش نکنیم

لطفی معاون توسعه مشارکت‌های مردمی کمیته امداد امام خمینی خراسان جنوبی گفت: همزمان با نیمه شعبان پایگاه‌های جمع آوری صدقه در استان بر پا می‌شوند؛ در چهاردهم شعبان در محل گلزار شهدا و همچنین در محل مساجد، میادین، معابر اصلی و محافل برگزاری جشن‌های نیمه شعبان مراکز جمع آوری خیرات توسط امداد و مراکز نیکوکاری ایجاد می‌شود.

او گفت: عوائد و درآمد‌های جمع آوری شده در طرح صدقه به منظور کمک به نیازمندان واقعی منطقه اختصاص می‌یابد.

لطفی از عموم مردم خواست به جهت جلوگیری از اسراف، خیرات اموات را در اختیار پایگاه‌هایی که به منظور کمک به نیازمندان در چهاردهم شعبان بر پا می‌شود اختصاص دهند.

معاون توسعه مشارکت‌های مردمی کمیته امداد امام خمینی خراسان جنوبی گفت: شهروندان می‌توانند با استفاده از گوشی تلفن همراه و با شماره گیری #۰۵۶* ۸۸۷۷*، اسکن کد QR، ارسال پیام بدون متن به سرشماره ۸۸۷۷ و شماره گیری تلفن گویای ۰۹۶۸۸۷۷ کمک‌های نقدی و غیر نقدی خود را به دست نیازمندان واقعی برسانند.

شرفی سرپرست اداره کل بهزیستی خراسان جنوبی گفت: با همکاری مردم استان در سنوات گذشته در مراسمات ملی و مذهبی یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان کمک غیر نقدی جمع آوری شده است.

بیشتر بخوانید

• چشمان منتظر کودکان نیازمند به دستان پر مهر خیران
• اجرای طرح اطعام نیمه شعبان در بیرجند
• برگزاری هرگونه تجمع ممنوع

او گفت: امسال در روز برات کلیه ادارات بهزیستی مستقر در شهرستان ها، مراکز مثبت زندگی و موسسات خیریه تحت نظارت بهزیستی آماده جمع آوری کمک‌های نقدی و غیر نقدی هستند.

کدخدا رئیس سازمان آرامستان‌های شهرداری بیرجند گفت: شهروندان امسال نیز همانند پارسال از حضور در آرامستان‌ها خودداری کرده، در منزل بمانند و برای امواتشان طلب مغفرت کنند.

او گفت: همچنین مردم می‌توانند نذورات خود را صرف امر خیریه و کمک به اقشار آسیب پذیر کنند.

برات واقعی، دستگیری از نیازمندان

آئین چراغ برات هر چند یکی از رسوم دیرینه مردم خراسان جنوبی در ایام نیمه شعبان است، اما دادن صدقه و کمک به نیازمندان در این روز یکی از بهترین خیرات برای شادی روح درگذشتگان است.

در شرایطی که شیوع کرونا در این دو سال، سرپرستان خانواده بسیاری را بیکار کرده چه خوب است در روز برات کمک‌های های نقدی و غیر نقدی را به دست نیازمندان واقعی رساند.

مراسم چراغ برات به شماره ۸۰۹ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

گزارش از فرزانه کامران نژاد