آقای ایمان انتظام، رئیس گروه آب زمین شناسی در سازمان زمین شناسی کشور گفت: آثار فرونشست در تمام استانهای کشور دیده میشود که در ۲۱ استان کشور، فرونشستها بسیار قابل توجه است؛ برخی از آنها به صورت پیوسته دیده میشود و با ترک خوردگی زمین و بالا آمدن جدار لوله چاه، خود را نشان میدهد.
او میگوید: سطح زمین را با استفاده از ماهوارههای راداری اندازه میگیریم؛ بیشترین مشکلی که فرونشست ایجاد میکند، در مورد آبخوان هاست. آبخوانها به دو نوع آزاد و تحت فشار هستند که نوع آزاد، با سطح زمین ارتباط دارند و در اثر بارندگی، به راحتی آب را ذخیره میکنند، اما آبخوانهای تحت فشار را هم داریم که زیر این آبخوانهای آزاد هستند و به راحتی آب به آنها نمیرسد و به سرعت قابل احیا نیستند. این فرونشستها، مانع از احیای سریع آبخوانهای تحت فشار میشود.
به گفته آقای انتظام، تا سال ۴۲، حدود ۷۵ درصد آب مورد استفاده کشور از قنات به دست میآمد؛ اما با حفر چاههای عمیق، از سال ۷۳ تا ۷۵، اُفت آبهای زیر زمینی آغاز شده که در اثر پمپهای آب چاههای عمیق است. ۸۰ تا ۹۰ درصد از آب زیرزمینی که در کشور استفاده میشود، مربوط به بخش کشاورزی و مابقی آن، به آب آشامیدنی و صنایع است و باید با تغییر الگوی کشت و مسدود کردن چاههای غیرمجاز کشاورزی، به جلوگیری از فرونشستها کمک کرد.
طبق گزارش سازمان زمین شناسی کشور، حدود ۹۰۰ هزار حلقه چاه در کشور وجود دارد که حدود ۴۰۰ هزار حلقه از آنها مجاز نیست و چاههای مجاز نیز، همگی مجهز به کنتورهای هوشمند نیستند تا بررسی شود که آیا به میزان مجاز برداشت میکنند یا خیر؟
وزارت نیرو با کمک وزارت جهاد کشاورزی، طرح احیا و تعادل بخشی آبهای زیرزمینی را از سال ۸۴ آغاز کرده؛ اما طبق مطالعات سازمان زمین شناسی کشور، سالانه ۵.۴ میلیارد مترمکعب اضافه برداشت آبهای زیرزمینی رخ میدهد و تمام ذخایر آبهای زیرزمینی، کمتر از ۲۰۰ میلیارد مترمکعب است. این سازمان اعلام کرده، دو سوم دشتهای کشور دچار فرونشست شده، اما اگر در مجموعه ذخایر آبی زیرزمینی کشور، ۱۰ تا ۲۰ درصد صرفه جویی شود، میتوان فرونشست زمین را مهار کرد.