دعای بیست و چهارم صحیفه سجادیه از دعا‌های مأثور از امام سجاد(ع) در دعا برای پدر و مادر است. حضرت زین‌العابدین(ع) در این دعا درخواست توفیق خدمت به والدین را از خدا دارد و به وظایف فرزندان در قبال پدر و مادر اشاره می‌کند. او همچنین از خدا می‌خواهد که از گناهان والدین به خاطر اذیت و آزاری که از فرزندان به آنها می‌رسد، درگذرد و در مقابل به برکت دعای برای والدین، آمرزش گناهان فرزندان را نیز درخواست می‌کند. امام در دعای بیست و چهارم انسان را ناتوان از ادای حقوق والدین معرفی می‌کند و از خدا برای ادای وظیفه در قبال آنها یاری می‌طلبد. برای تفسیر بیشتر این دعا با حجت الاسلام محمد موسوی به گفت‌وگو پرداختیم.

تاکید اصلی این دعا بر چه موضوعی است؟

این دعا براى پدر و مادر و در بردارنده حقوق آنان بر فرزندان و تبیین وظيفه فرزندان  نیز در برابر آنهاست. در روایات آمده که اگر پدر و مادرى از فرزندانشان راضى باشند موجب خیر و برکت و سعادت فرزند مى شود، اگر در حق فرزندان خود دعا کنند خداوند به این دعا توجه خاصى مى نماید و اگر والدین از فرزندان ناراضى باشند و خداى ناکرده به آنها نفرین کنند ممکن است، خداوند بر چنین فرزندانى که موجب ناراحتى والدین می شوند قهر و غضب نماید.

والدین حقوقی بر گردن فرزندان خود دارند؟

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نه تنها در کلام بلکه در سیره عملی خود نیز جایگاه رفیع والدین را محترم می‌شمرد. وقتی آیه «و بالوالدین احسانا» نازل شد، شخصی از حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پرسید: «منظور از احسان چیست؟» حضرت فرمود: «نیکو صحبت کردن؛ و آنچه از شما درخواست می‌کنند، برآورده‌کردن، هر چند خودتان به آن نیازمند باشید.» شخصی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پرسید: پدر بر فرزند چه حقی دارد؟ فرمود: این که او را به نام نخواند، و پیشاپیش او راه نرود، و جلوی او ننشیند و کاری نکند که مردم به او ناسزا گویند. به علاوه د رمورد دوستی با والدین روایات زیادی وجود دارد. مثلا نقل شده که روزی حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به یاران خود فرمودند: «هر فرزند نیکوکاری که از روی شفقت و مهربانی به والدین خود نگاه کند به ازای ثواب و پاداش یک حج مقبول برای او نوشته می‌شود. اصحاب گفتند: ‌ای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حتی اگر روزی صد مرتبه نگاه کند همین پاداش برای او منظور می‌شود. حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: خداوند کریم‌تر و بزرگوارتر است».

نتیجه نارضایتی والدین چیست؟

بر پایه آموزه های روانشناختی نیز آزار رساندن پدر و مادر نهی شده و به اثبات رسیده که تبعات آن در آینده دامن‌گیر خود انسان خواهد شد.کم و بیش نیز همه ما انسانهایی را می شناسیم که آزاری به پدر و مادر خویش رسانده اند و اکنون همان کار و شاید بدتر از آن توسط فرزندانشان بر سرشان آمده است.

امام هادی علیه السلام عاق والدین و آزار آنان را موجب ذلت و خواری انسان می دانند. ایشان می فرمایند:
عاق و نارضایتی والدین ،فقر و تنگدستی را به دنبال می آورد و انسان را به ذلت و خواری می کشاند.

در روایتی دیگر از ایشان آزار والدین مرگ زودرس را درپی دارد.
"اذیت کردن پدر و مادرباعث مرگ (زودرس) فرزند می شود ،قبل از آنکه پدر و مادر ،آن فرزند را (به طور طبیعی)از دست بدهند.

دعای بیست و چهارم  صحیفه سجادیه به حقوق پدر و مادر بر گردن فرزندان دارند اشاره کرده و در این دعا حضرت امام سجاد از خدای متعال درخواست دارد تا به ایشان توفیق اطاعت از والدین راعطا کند.