سیزده بدر سیزدهمین روز فروردین و از جشنهای نوروزی ایران است که در تقویم رسمی ایران اسلامی این روز به نام طبیعت نامگذاری شده است و از تعطیلات رسمی محسوب میشود.
برخی بر این باورند که در این روز باید برای راندن نحسی از خانه بیرون روند و نحسی را در طبیعت به درکنند، اما برای اثبات اینکه ایرانیان قدیم هم این دیدگاه را داشتند هیچ روایت تاریخی و قابل استنادی وجود ندارد.
مردم سیستان و بلوچستان در جنوب شرق ایران اسلامی نیز به خوش یمنی این روز باور دارند و این روز را پاس داشته و همراه خانواده و دوستان به طبیعت میروند.
صبح هنگام معمولا پس از طلوع آفتاب در سیستان و بلوچستان جوانان هر قوم و فامیلی برای گرفتن بهترین جا در طبیعت بیرون میشوند و سپس مردم به همراه فامیل و آشنایان خود از دور و نزدیک که روزهای تعطیلات را با هم سپری کردهاند در کنار بزرگان خود جمع شده و در طبیعت این روز را در بیرون از خانه سپری میکنند.
انجام بازیهای بومی و محلی، داستان و خاطره گفتن از جمله مواردی است که مردم سیستان و بلوچستان در روز طبیعت دور یکدیگر انجام میدهند.
شرایط اقلیمی سیستان و بلوچستان به گونهای است که در هر نقطه آن آب و هوای خاصی وجود دارد، شمال استان بیشتر ایام سال هوایی طوفانی به همراه گرد و خاک دارد و در جنوب آن نیز گاهی هوا بارانی است، اما مردم در سالهای طولانی نشان داده اند که حتی در شرایط آب و هوایی نه چندان مساعد هم حاضر به خانه نشینی در روز سیزده بدر نیستند.
در زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان که مکانهای تفریحیِ طبیعی آن تنها به چند نقطه محدود میشود نیز مردم در روز طبیعت نهایت استفاده را کرده و خانوادهها این روز را نزدیک به یکدیگر مینشینند و خوش میگذرانند.
مردم این استان مانند بیشتر نقاط کشور ایام نوروز را به سفر میروند و قبل از روز سیزده بدر به شهر خود باز میگردند تا این روز را در کنار خانواده و اقوام به طبیعت بروند.
دید و بازدید یکی از رسوم قدیمی سیستان و بلوچستان است و اقوام سعی میکنند افرادی که با یکدیگر قهر هستند را آشتی دهند.
سیزده بدر فرصت بسیار خوبی برای دور هم بودن اقوام وآشنایان است و مردم این استان این روز را از صبح زود تا قبل از غروب خورشید از خانه بیرون میروند.
دختران جوان در این روز سبزههایی که خود کاشته اند بیرون میآورند و در آب جاری رها میکنند و برخی آنها را گره میزنند و معتقدند این امر سبب باز شدن بخت آنها میشود.
برخی میگویند 'سیزده به در، سال دگر خونه شوهر' و معتقدند گذراندن این روز در طبیعت باعث باز شدن بخت دختران جوان میشود.
آیینهای سیزده بدر مانند دیگر نمادهای سنتی و محلی پرشمار، زیبا و دوست داشتنی است، بازیهای گروهی، ترانهها و رقصهای محلی (چوب بازی و رقص شمشیر)، گردآوری گیاهان صحرایی، خوراک پزیهای عمومی، لطیفه گویی، آب پاشی و آب بازی بخشی از این آیین هاست که ریشه در باورها و فرهنگ اساطیری مردم سیستان و بلوچستان دارد.
احترام گذاشتن به طبیعت از رسمهای دیرینه مردم بوده است به طوری که ازدحام جمعیت هیچ تاثیری بر طبیعت زیبا زمینهای اطراف شهرها و روستاها نمیگذاشت.
این درحالی است که نباید اجازه دهیم اجرای این سنت ملی و دیرین از ریشهها و شیوههای اصیل خود دور شود و به تخریب طبیعیت بیانجامد.
هم اینک نسل جوان سیستان و بلوچستان با راه اندازی برخی کمپینها برای حفظ و نگهداری و پاکیزگی محیط زیست در این روز تلاش میکنند که از نمونههای آن میتوان به کمپین پاکیزگی تفتان اشاره کرد که در آن جوانان در روز سیزده بدر با یکدیگر متحد میشود و زبالههای اطراف این کوه را جمع آوری میکنند.
نوروز سیستان و بلوچستان بسیار دیدنی و زیباست و سیزده بدر در آن میتواند حسن ختام زیباتری بر تعطیلات و سرآغازی برای شروع سالی زیبا و با برکت باشد.