سالی که گذشت، نشان داد ارتش جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از دو بازوی اصلی نیرو‌های مسلح کشورمان در حوزه عملیاتی، روند رو به رشد خود را حفظ کرده و فعالیت‌های مهم و قابل توجهی را در چه در داخل و خارج از کشور بر عهده داشته است؛ از به خدمت گیری سامانه‌های جدید تا شرکت در رزمایش‌های بزرگ و تمرین‌های مشترک نظامی از جمله موارد قابل توجه کارنامه مجموعه آجا در سال ۱۴۰۰ بود. در ادامه نگاهی به مهم‌ترین اقدامات ارتش در سال ۱۴۰۰ خواهیم داشت.

سال ۱۴۰۰ شمسی برای ارتش جمهوری اسلامی ایران با انجام یک تمرین با ناو گروه اعزامی از نیروی دریایی ارتش پاکستان در آب‌های ساحلی کشورمان آغاز شد. شناور‌های رزمی و پشتیبانی پاکستانی در بندرعباس پهلو گرفته و سپس با نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به یک تمرین مشترک پرداختند. همچنین در جریان رژه روز ارتش به تاریخ ۲۹ فروردین ماه سال ۱۴۰۰ سامانه‌های جدیدی برای اولین بار دیده شد. یکی از مهم‌ترین این موارد سامانه پدافند هوایی "مجید" ساخت صنایع دفاعی کشور بود که به ارتش تحویل داده شده و وارد سازمان رزم پدافند کشور شده است.

این سامانه پدافند هوایی در کلاس کوتاه برد بوده و عمدتا بر پایه سیستم هدایت اپتیکی توسعه یافته است. تحرک بالا، قیمت پایین و قابلیت رصد محیط اطراف بدون نیاز به رادار و مصون بودن در برابر جنگ الکترونیک دشمن از جمله قابلیت‌های این سامانه پدافندی جدید است. البته در ادامه سال ۱۴۰۰ البته، از سامانه مجید بیشتر شنیدیم.

سامانه پدافند هوایی مجید در رژه ۲۹ فروردین سال ۱۴۰۰

در جریان بازدید‌ها و مراسمات مربوط به روز ارتش، فرمانده کل آجا از یکی از مراکز مربوط به هوانیروز بازدیدی به عمل آورد و بر اساس تصاویر منتشره از این مراسم مشخص شد که نسل جدیدی از موشک‌های هوا به سطح سری شفق در حال توسعه برای بالگرد‌های کبری هوانیروز است. بر اساس آنچه از تصاویر برداشت شد می‌توان گفت موشک شفق بهینه شده اولا نسبت به مدل اولیه این موشک اندازه کوچک تری داشته و می‌تواند از سیستم‌های هدایتی مثل لیزری یا تصویر ساز فروسرخ بهره ببرد و برد آن نیز بین ۱۰ تا ۲۰ کیلومتر است.

موشک شفق بهینه شده با فلش قرمز و شفق نسل اولیه با فلش سبز - به تفاوت اندازه دو موشک دقت کنید

در حوزه پهپادی نیز فصل بهار دوره‌ای پر از دستاورد برای ارتش بود. در یک مراسم رونمایی محصولات مهمی به ارتش در این بخش تحویل شد. یک دستاورد مربوط به بحث حملات فوجی انتحاری با ریز پهپاد‌ها و کنترل توسط یک پهپاد مادر بود و دستاورد بعدی مجهز کردن پهپاد مهاجر ۶ به غلاف شناسایی و جنگال رادار دشمن بود.

پهپاد مادر و پهپاد‌های کوچک انتحاری تحویل شده به ارتش

پهپاد مهاجر ۶ ارتش مجهز به غلاف‌های شناسایی و اخلال راداری

یک گام مهم دیگر توسط مجموعه آجا برای بدل شدن به یک قدرت واقعی نظامی سفارش سنگین ۱۰۰۰ فروند پهپاد به مجموعه وزارت دفاع در اردیبهشت ماه بود. قراردادی بسیار بزرگ و قابل توجه که مشخصا با تکمیل تحویل ان در سال‌های آینده قدم بزرگی در بحث افزایش توان پهپادی ارتش برداشته می‌شود. خرداد ماه سال ۱۴۰۰، اما برای ارتش پر از حادثه شروع شد. در ۱۱ خرداد سقوط یک فروند هواپیمای اف ۵ پایگاه هوایی دزفول متاسفانه باعث شهادت ۲ خلبان شده و در روز ۱۲ خرداد ماه نیز ناو تدارکاتی و لجستیکی خارک دچار آتش سوزی شده و غرق شد. خوشبختانه کلیه پرسنل خارک از ناو تخلیه شده و این حادثه تلفات جانی در بر نداشت.

آتش سوزی در شناور لجستیکی و پشتیبانی خارک

در ادامه فصل بهار شاهد به خدمت وارد شدن ناو دنا و ناو مین شکار شاهین به نداجا بودیم. ناو دنا جدیدترین عضو از شناور‌های کلاس موج به حساب می‌آید و در آن بحث افزایش توان سیستم پیشران، سامانه‌های کنترل و فرماندهی دیجیتالی، سامانه بوتراستر در بخش جلویی ناو برای حرکت سریعتر در جدا شدن از اسکله و سیستم سونار ایرانی به کار رفته است.

ناو دنا

در بحث ناو‌های مین شکار نیز باید گفت که حوزه شناسایی و مقابله با مین‌های دریایی از جمله مواردی است که در چند سال اخیر توجه خاصی به آن در نیرو‌های مسلح شده و اضافه شدن ناو شاهین به نداجا نیز در راستای همین برنامه ریزی است.

تابستان: فصل مهم در دیپلماسی نظامی و تمرینات نظامی

تابستان ۱۴۰۰ را باید یکی از فصل‌های مهم برای ارتش در حوزه دیپلماسی نظامی و همچنین تمرینات و مسابقات نظامی چند ملیتی به حساب آورد. در ابتدای تیر ماه فرمانده وقت نداجا یعنی امیر خانزادی به منظور حضور در هفتمین نشست فرماندهان نیروی دریایی کشور‌های حاشیه اقیانوس هند (عضو آیونز) عازم جزیره ریونیون واقع در غرب جزیره ماداگاسکار در اقیانوس هند جنوبی سفر کرده و مورد استقبال رسمی فرمانده نیروی دریایی فرانسه دریاسالار وندایر قرار گرفت.

ملاقات فرمانده وقت نداجا با همتای فرانسوی

در تیر ماه همچنان شاهد یک اقدام مهم و راهبردی در حوزه توپخانه بودیم. برای اولین سامانه واحد هدایت آتش دیجیتال نزاجا در منطقه عمومی نصرآباد اصفهان مورد آزمایش قرار گرفت. در بحث توپخانه صحرایی به صورت کلی سه واحد هدایت آتش، واحد هدف یابی و خود توپ با هم همکاری می‌کنند تا هدف شناسایی و نابود شود. در سال‌های اخیر با وارد شدن پرنده‌های بدون سرنشین و مهمات هدایت شونده رسته توپخانه دچار تغییراتی مهم شده بود و حالا با بحث محسابه سریع و دیجیتال محاسبات هدف گیری در هدایت آتش زمان واکنش توپخانه نزاجا بیش از پیش کاهش یافت.

از طرف دیگری در فصل تابستان شاهد یک رکورد شکنی و حرکت مهم از طرف نیروی دریایی ارتش بودیم. ناوگان اعزامی ۷۵ نداجا شامل ناوبندر پشتیبانی مکران و ناو سهند در اردیبهشت ماه حرکت خود را آغاز کرده و بعد از دور زدن دماغه امید نیک در آفریقای جنوبی به سمت اقیانوس اطلس رفته و اولین حضور نظامی ایران در آب‌های نیمکره شمالی کره زمین را رقم زدند. این ناو گروه با طی مسافت ۲۶ هزار کیلومتر به سنت پترزبورگ روسیه رسید و در جریان رژه دریایی در این شهر ساحلی با حضور ولادیمیپر پوتین رییس جمهور روسیه شرکت کرد. با احتساب مسافت طی شده توسط ناوگروه ایرانی رکورد دریانوردی نظامی ایران را شکست. این حرکت مهم با پیام‌های تبریک بسیاری از شخصیت‌های مهم داخلی از جمله پیام تشکر فرماندهی کل قوا از نیروی دریایی ارتش و اعضای ناوگروه اعزامی رو به رو شد.

رژه ناو ایران سهند از مقابل پوتین در سنت پترزبورگ

در جریان رژه دریایی در سن پترزبورگ فرمانده وقت نیروی دریایی ارتش کشورمان نیز در این مراسم حاضر بود و شناور اختصاصی رییس جمهور روسیه برای حمل و نقل در اختیار وی قرار گرفت. مسئله‌ای که از دید رسانه‌های داخلی و خارجی پنهان نمانده و به عنوان یک سیگنال قدرتمند از افزایش سطح روابط بین تهران و مسکو تحلیل شد.

در بحث مسابقات نظامی نیز به مانند سال‌های قبل مسابقات ارتش‌های جهان به میزبانی کشور روسیه در تابستان آغاز شد. در کنار بحث اعزام تیم‌های مختلفی از سپاه و ارتش به این رقابت بزرگ، کشور ما نیز میزبان بخشی از رقابت‌ها در این مسابقات بزرگ بود. در این رقابت‌ها جمهوری اسلامی ایران در بخش‌هایی مثل غواصی، رقابت‌های بخش دریایی در حوزه شناوری و یا اربابان سلاح به عنوان میزبان عمل کرد. شهر‌هایی مثل انزلی، کنارک و اصفهان به عنوان محل‌های برگزاری این مسابقات در نظر گرفته شد.

مقام اول مشترک در رشته غواصی برای دو تیم ایران و روسیه

در عمده این رقابت‌ها تیم‌های ایرانی که عمدتا از ارتش بودند امتیازات بالایی آورده و به مقام‌های قهرمانی رسیدند. این رقابت ها، اما از حاشیه‌های جالب نیز خالی نبود و اقدام جوانمردانه تیم ایرانی در جریان رقابت با تیم ازبکستان در رشته اربابان سلاح هم از جمله مواردی بود که مورد توجه بسیاری قرار گرفت. تیم ازبکستان در جریان آماده سازی توپ خود برای شلیک یکی از پتک‌ها را از دست می‌دهد و در حال از دست دادن زمان بود که یکی از اعضای تیم ایرانی یک پتک را در اختیار تیم حریف قرار می‌دهد.

در فصل تابستان پدافند هوایی ارتش نیز فعال بود و سامانه راداری البرز با برد ۴۵۰ کیلومتر و توان کشف حداکثری ۳۰۰ هدف رونمایی شده و همچنین در کویر مرکزی ایران سامانه پدافندی سطح به هوای مرصاد ۱۶ نیز مورد آزمایش موفق قرار گرفت. جبهه دیپلماسی دفاعی و رفت و آمد‌های نظامی همچنان در این فصل داغ بود و در اواخر مرداد ماه ادمیرال محمد امجد خان فرمانده نیروی دریایی پاکستان به کشور ما سفر کرده و بازدیدی را از منطقه چهارم نیروی دریایی ارتش داشت. وی در این دیدار دوستانه از کاخ موزه، ناوتیپ و صنایع کشتی‌سازی شهید تمجیدی بازدید به عمل آورد.

حضور فرمانده نیروی دریایی ارتش پاکستان در ایران

در سال‌های اخیر و خصوصا در فصل گرما کشور ما درگیری مشکل خشکسال و تنش‌های آبی بوده است. در سال ۱۴۰۰ شمسی مجموعه آجا با توجه به ماموریت‌های جدید و حضور پر رنگ‌تر در مرز‌های شرقی بحث امداد رسانی به هموطنان خصوصا در استان سیستان و بلوچستان و همچنین بحث انجام فعالیت‌های مهندسی برای آب رسانی به مردمان این دیار را انجام داد.

اما نمی‌توان از تابستان ۱۴۰۰ و مرز‌های شرقی حرفی زد و از خروج خفت بار آمریکا از افغانستان حرفی به میان نیاورد. بعد از دو دهه اشغال و خونریزی در نهایت نظامیان آمریکایی و غربی افغانستان را ترک کردند. مشخصا در این شرایط و با بروز برخی هرج و مرج‌ها وضعیت مرز‌های شرقی کشور کمی به سمت التهاب رفت که با حضور گسترده واحد‌های مختلفی از نیرو‌های مسلح از جمله ارتش جمهوری اسلامی ایران نظم و امنیت کامل در این سوی مرز حاکم شده و این دوره حساس در منطقه نیز با مدیریت مناسب نیرو‌های مسلح به پایان رسید.

پاییز؛ ارسال سیگنال قوی با رزمایش مشترک در شمالغرب تا یک رونمایی مهم در نهاجا

فصل پاییز سال ۱۴۰۰ هم برای ارتش یک دوره بسیار پر کار و شلوغ بود. در این فصل از سال ۱۴۰۰ هم برای مجموعه ارتش بحث رزمایش‌ها جزو اصلی‌ترین فعالیت‌ها به حساب می‌آمد. یکی از تمرین‌های مهم در این فصل رزمایش فاتحان خیبر بود که به صورت مشترک توسط سپاه و ارتش انجام شد. این رزمایش که در منطقه عمومی شمالغرب کشور انجام شد در حقیقت به عنوان پاسخی به تحرکات و لفاظی‌ها انجام شده و واکنش‌های گسترده‌ای را در داخل و خارج کشور ایجاد کرد. بحث ایجاد گذرگاه‌های جدید در منطقه قره باغ بعد از جنگ دوم این منطقه و مباحثی در خصوص حضور عوامل رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان از جمله دلایل برگزاری این رزمایش بود.

واحد‌های بسیاری از ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در زمانی کوتاه در این منطقه حاضر شده و به انجام تمرین در سناریو‌های مختلف نظامی پرداختند. مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ رزمایش مهم دیگری بود که در پاییز سال ۱۴۰۰ برگزار شده و در جریان آن واحد‌های مختلف پدافندی از ارتش و سپاه به نقش آفرینی پرداختند. در جریان این تمرین نظامی بزرگ بود که برای اولین بار تصاویر و اطلاعات بیشتری از موشک پدافندی مجید منتشر شد. این موشک کوتاه برد با برد ۸ کیلومتر یکی از جدیدترین موارد اضافه شده به سازمان رزم پدافند هوایی ارتش است.

سامانه پدافند هوایی کوتاه برد مجید در رزمایش مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰

رزمایش تخصصی دیگری که در فصل پاییز توسط ارتش برگزار شد فداییان حریم ولایت نام داشته و توسط نیروی هوایی به انجام رسید. در جریان این رزمایش تاکتیک‌های مختلفی پدافندی و آفندی مورد اجرا گرفت. از جمله موارد مهم در این رزمایش می‌توان به استفاده از بمب‌های دورایستا و هدایت شونده سری یاسین و همچنین تمرین عملیات‌های تهاجمی برد بلند توسط هواپیما‌های تهاجمی سوخو ۲۴ اشاره کرد.

اما یک رزمایش سراسری و مهم دیگر در فصل پاییز توسط مجموعه آجا به نام ذوالفقار ۱۴۰۰ انجام شد. در این رزمایش واحد‌های مختلفی از نیرو‌های ۴ گانه ارتش حضور داشتند و به اجرای تمرین نظامی پرداختند. یک نکته بسیار جالب و قابل توجه در خصوص این رزمایش استفاده عملیاتی از پهپاد انتحاری آرش با برد ۲ هزار کیلومتر بود. این پرنده بدون سرنشین که اولین بار در سال ۱۳۹۹ معرفی شده یکی از برد بلند‌ترین‌ها در کلاس خود در جهان محسوب می‌شود. دقت اصابت این پهپاد به هدف نیز در رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۰ جالب و قابل توجه بود.

در جریان این رزمایش همچنین خبری درباره عملیاتی شدن یک پهپاد اخلال گر و ضد رادار به نام امید برای نیروی دریایی ارتش مطرح شد که البته تصویر یا اطلاعات خاصی در خصوص آن مطرح نشده است. جبهه دیپلماسی نظامی نیز همچنان توسط ارتش فعال بوده و امیر شهرام ایرانی، فرمانده جدید نداجا سفری به فرانسه داشت تا در جمع فرماندهان نیرو‌های دریایی حاشیه اقیانوس هند حضور پیدا کند. ناو الوند بعد از ۴۶ هزار نفر ساعت کار مداوم در کارخانجات نیروی دریایی ارتش تحت برنامه اورهال و مدرن سازی قرار گرفته و به یگان عملیاتی تحویل شد. در همین مراسم همچنین ۴ فروند زیردریایی السابحات ۱۵ از نوع شناور‌های زیر سطحی مرطوب به همراه برخی از واحد‌های پروازی اورهال شده به نداجا تحویل شدند.

همچنین در راستای ادامه بحث روابط نزدیک و دوستانه با همسایگان در اواخر آذر ماه یک تمرین مشترک دریایی بین ایران و عمان در منطقه تنگه هرمز برگزار شد. اما شاید یکی از مهم‌ترین مسائل در خصوص ارتش در پاییز سال ۱۴۰۰ مسئله رونمایی غیر رسمایی از یک موشک کروز هوا پرتاب برای هواپیمای سوخو ۲۴ است. در جریان بازدید جانشین ستاد کل نیرو‌های مسلح از پایگاه هوایی شیراز تصویری منتشر شد که نشان دهنده مجهز شدن هواپیمای سوخو ۲۴ به نوعی موشک کروز برد بلند مجهز شده که البته اطلاعات خاصی از آن‌ها منتشر نشده است.

موشک کروز برد بلند بر روی سوخو ۲۴ نهاجا

زمستان ۱۴۰۰: از ادامه عملیات مردم یاری تا رزمایش بزرگ در آب‌های جنوبی.

اما فصل آخر سال ۱۴۰۰ هم شاهد فعالیت گسترده ارتش در بخش‌های مختلف بود. ارتش در راستای وظیفه ذاتی خود در عملیات‌های مردم یاری فعال شده و در حمایت از هموطنان سیل زده در کرمان و سیستان و بلوچستان عملیات پل هوایی و ارسال کردن مواد غذایی و دارویی را انجام دادند. در عین حال نیروی زمینی ارتش بحث آبرسانی به روستا‌های مختلف در سیستان و بلوچستان را نیز ادامه داد. یک خبر جالب و مهم در زمستان سال ۱۴۰۰ در خصوص یک توافق فضایی با نهاجا بود. مطالبی راجع به علاقمندی بخش فضایی کشور به توسعه ماهواره‌بر قابل پرتاب از هواپیمای بوئینگ۷۴۷ نیروی هوایی ارتش منتشر شد.

برخی منابع، تفاهم نامه امضا شده بین نیروی هوایی ارتش و پژوهشگاه فضایی از زیرمجموعه سازمان فضایی کشور را علاوه بر رفع نیاز‌های نهاجا به نقشه‌های ماهواره‌ای به روز، در همین راستا هم ارزیابی کرده اند. اما برسیم به شاه بیت عملکرد ارتش در زمستان ۱۴۰۰ که انجام رزمایش مرکب کمربند دریایی ۲۰۲۲ با حضور چین و روسیه در آب‌های جنوبی کشور در سواحل مکران بود. شناور اصلی از طرف روسیه رزم ناو واریاگ از کلاس اسلاوا بود که پرچم دار ناوگان اقیانوس آرام این کشور است. در عین حال ناو تخصصی ضد زیردریایی آدمیرال تریبوتس از کلاس Udaloy نیز تیم روسی را به همراه شناور‌های تدارکاتی همراهی می‌کرد. از طرف چین نیز ناوشکن سنگین وزن ارومچی از مدل تایپ ۰۵۲ دی به همراه یک شناور تدارکاتی در این رزمایش حضور داشت.

رزم ناو واریاگ

ناو تخصصی ضد زیردریایی آدمیرال تریبوتس

ناوشکن سنگین وزن ارومچی و ناو تدارکاتی ارتش چین

در نهایت در بحث اخبار و حوادث مهم در خصوص ارتش در زمستان ۱۴۰۰ می‌توان به ادامه بحث دیپلماسی دفاعی و سفر فرمانده نیروی هوایی ارتش به کشور پاکستان اشاره کرد. فرمانده نهاجا در این سفر با همتای خود و مقامات بلند پایه دفاعی این کشور دیدار و گفتگو کرد تا مشخص شود سال گذشته، یکی از فعالترین سال‌ها در زمینه دیپلماسی دفاعی نیرو‌های مسلح کشورمان بوده است.

منبع: مشرق