دستکاری و مرمت دالان بین النهرین همدان بدون هماهنگی با میراث فرهنگی

بین‌النهرین نام یک خیابان است و تنها خیابان همدان در سال‌هایی نه‌چندان دور که هم اکنون به موازات خیابان بوعلی تا میدان جهاد کشیده شده و آن‌ها که سواره‌اند و سوار بر وسیله نقلیه برای رهایی از ترافیک خیابان بوعلی به بین‌النهرین پناه می‌آورند.

بین‌النهرین تابلویی برای معرفی خود ندارد و ابتدا و انتهای این خیابان از این راهنمایی بی بهره است، اما مردمان این دیار از گذشته تا کنون این نام را سینه به سینه حفظ کرده‌اند.

و اما دانستن علت نامگذاری (بین‌النهرین) در این محل خالی از لطف نیست و آن هم به دلیل گذر رودخانه‌ای پر آب از این منطقه همدان بوده است.

اما حکایت آدم‌های پیاده متفاوت است که آوای رفت و آمد شانه به شانه عصر‌های خیابان بوعلی با سر و صدای سار‌ها هم‌آواز می‌شود.

پایین دست خیابان بین‌النهرین هم محل اسکان مهاجرین روسی و ارمنی بود.

در محوطه روبرویی تالار فجر فعلی دو نجاری و دالانی قدیمی واقع است و یکی از دالان‌های تاریخی که در بین آثار واجد ارزش تاریخی برای ثبت جهانی در یونسکو قرار داشت و همین (دالان_آذر) در محدوده خیابان بین النهرین فعلی همدان است!

خالی از لطف نیست قبل از هر صحبتی  ابتدا  سری  به قانون حمایت از مرمت و احیای بافتهای تاریخی ، فرهنگی بزنیم در بند( الف )این قانون آمده حفاظت: به معنای کلیه فعالیتهای پسینی و پیشینی در خصوص پاسداری از ارزشهای مادی است همچون بناهای تاریخی.

بند (ب)  مرمت: عملیات تخصصی و همه جانبه (کمی و کیفی) است که هدف آن حفظ، بیان و آشکار کردن ارزشهای تاریخی، فرهنگی و زیبای یشناختی یک اثر با لحاظ اصالت و یکپارچگی آن است و مراحل گوناگونی اعم از تداوم، تثبیت واستحکام بخشی تا بازگردانی وضعیت موجود به وضعیت اصیل و پایدار را شامل می شود.

پ ـ احیاء: فرآیندی هدفمند از مجموعه اقدامات را شامل می شود که به منظور حفاظت و ارتقای کیفی با حفظ اصالت ویکپارچگی در بافتهای تاریخی ـ فرهنگی انجام می شود.

اما به تازگی با کف سازی گرانیت و دیوار چینی آجر زرد از سوی شهرداری که مشخص نیست بر اساس چه اصول مرمتی بافت تاریخی روی داده به این شکل نه چندان مناسبی در آمده است!

آیا این دستکاری‌ها نمی‌تواند پرونده ثبت جهانی از هگمتانه تا همدان را با خطر رد شدن در یونسکو روبرو کند؟

آیا این مرمت‌ها با هماهنگی میراث فرهنگی بوده و این ارگان آن را تایید می‌کند؟

در این خصوص با مدیر میراث فرهنگی همدان گفتگویی انجام شد.

علی مالمیر در این باره گفت: با توجه به قرار گیری آن قسمت در بافت تاریخی و واجد ارزش بودن آن، هرگونه مداخله باید بر اساس طرح مصوب میراث انجام پذیرد.

او در ادامه گفت: مشارکت شهرداری در این زمینه قابل تقدیر است، اما باید ضوابط فنی میراث فرهنگی را رعایت نماید.

با معاون میراث فرهنگی هم گفتگویی انجام شد.

خانم موسوی در این باره گفت: در این خصوص شهرداری طرحی را به میراث فرهنگی ارائه کرده و ما در جواب این طرح ۶ موارد مهم برای این طرح طبق قانون مرمت و حفظ آثار تاریخی اعلام کرده ایم.

او گفت: در یکی از این موارد اعلام شده، این است که بر اساس شکل و ساختار اجرایی ساباط (دالان) و با بهره گیری از الگو‌های مناسب معماری ایرانی در بافت تاریخی شهر همدان، استفاده از مصالح مناسب واصل آجر کاری به شکل مطلوب و با رعایت سادگی لازم در طرح پیشنهادی مشخص و لحاظ گردد.

موسوی در ادامه گفت: به زودی کارشناس میراث فرهنگی را به محل مورد نظر اعزام خواهیم کرد و اگر شهرداری الگو‌های لازم برای مرمت این آثار را رعایت نکرده باشد باید مرمت را اصلاح و طبق قانون مرمت حفظ آثار تاریخی آن را اجرا کند.

آنچه که امروزه به طور خواسته یا ناخواسته معماری بومی ما را تهدید می‌نماید، ناسازگاری یکی از اجزای معماری با اقلیم آن یعنی بی توجهی به پتانسیل‌های ناشی از کاربرد مصالح بومی و مصالح جدید ناهمساز با محیط است که از نتایج آن خلق آثاری است که تعلق به یک منطقه مشخص ندارد، و این گونه سیمای شهر‌های جدید با هویتی گمگشته شکل می‌گیرد، بنابراین از ابتدایی‌ترین اقداماتی که باید در زمینه حفظ و احیای این گونه بنا‌ها انجام شود تکیه بر مصالح بومی و قدیمی است.

با شهردار منطقه یک نیز گفتگویی انجام شد.

حامد جلیلوند گفت: طرح مرمت دالان بین النهرین و حتی طرح‌های دیگر تمامی آن‌ها با هماهنگی میراث فرهنگی و کارشناسان مربوطه انجام می‌شود و این موضوع به این شکل نبوده که شهرداری به تنهایی اقدام به مرمت آثار تاریخی و بنا‌های قدیمی کند و در خصوص این دالان نیز اینگونه عمل کردیم.

اودر ادامه گفت: استفاده از مصالح بومی بهترین روش حفاظت از آثار تاریخی است همچنین مهمترین قسمت هر بنا نمای آن ست و باید در مرمت نمای آثار باستانی از مصالحی که شباهت بسیاری به مصالح بنا داشته باشد استفاده شود بنابراین ما با در نظر گرفتن این موضوع برای مرمت این آثار از مصالح بومی وآجر قزاقی استفاده کرده ایم.

جلیلوند در ادامه گفت: این موضوع را نیز مد نظر قرارداده ایم که استفاده از مصالح جوابگوی این باشد که عمر و قدمت این آثار بالاتر برود.

شهردار منطقه یک همدان گفت: تا آنجائیکه که بنده اطلاع دارم اجرای این طرح با استفاده با نقشه‌های مورد تایید انجام شده به طوری که برای این آثار مسابقه طراحی ونقشه کشی برگزار شد و از بین چند آثار بهترین طرح برگزیده و اجرا شد.

او گفت: باید زمان بدهیم تا این آجر ها‌ی تازه به کار رفته در بنا جا بیفتد و ظاهر قدیمی به خود گیرد.

باید گفت: بعد از روی کار آمدن شهردار جدید همدان، طی توافقی که بین مدیر کل میراث فرهنگی و شهرداری انجام شد، دفتر مشترک میراث فرهنگی و شهرداری همدان توافق کردند که این دفتر تاسیس شود و یکی از وظایف این دفتر، تطابق طرح های مرمتی  که شهرداری قصد اجرای آن را دارد در این دفتر مطرح شود و میراث فرهنگی نیز در نهایت  نظر کارشناسی خود را اعلام کند، حال باید پرسید با وجود چنین مجموعه نظارتی و تشکیلاتی  در خصوص  مرمت آثار تاریخی، از سوی شهرداری چگونه چنین شاهکاری به دست آمده است؟!

آیا دراین دفتر هماهنگی لازم با میراث فرهنگی وجود ندارد ؟!! و موضوع مهم تر اینکه آیا  خطر مرمت نامناسب  در این طرح پرونده ثبت جهانی هگمتانه  را  تهدید نمی کند؟!