هر روزی که تمام می‌شود، پا به پای پیشرفت‌های حوزه‌های مختلف علمی، دانش هوش مصنوعی هم پیشرفت کرده و پای خود را به حوزه‌های بیشتری همچون پزشکی، نظامی، امنیتی، اینترنت، خودروسازی و موارد بسیار دیگری باز کرده و این حوزه‌ها را به کل زیر و رو کرده است.

خیلی‌ها هنوز هم وقتی از هوش مصنوعی صحبت می‌شود به ربات‌های بی احساس فیلم‌های سینمایی فکر می‌کنند که برای آسان کردن کار‌های انسان طراحی و ساخته شده‌اند و قرار است با بی رحمی تمام، در آینده جای انسان‌ها را بگیرند.

هوش مصنوعی ایجاد شده تا هوش انسانی شبیه سازی شود

پدیده هوش مصنوعی بر پایه علوم رایانه‌ای ایجاد شده تا مانند انسان کار کرده یا کنش و واکنش نشان دهد؛ هوش مصنوعی (Artificial intelligence) که از آن با نام AI نیز یاد می‌کنند، در واقع تکنولوژی است که قابلیت تفکر دارد این توانایی اندیشیدن با تعریفی که ما می‌شناسیم تا حد زیادی تفاوت دارد.

اما اولین جرقه‌های شروع استفاده از هوش مصنوعی به سال‌های جنگ جهانی دوم بر می‌گردد که از قضا اولین شروع هم در صنایع نظامی و تجهیزات امنیتی و تولید محصولی به نام انیگما «enigma» بود؛ نیرو‌های آلمانی در این جنگ برای رمز نگاری و ارسال ایمن پیام‌ها از ماشین انیگما استفاده می‌کردند.

انیگما پیام‌ها را با ۲۶ حرف الفبا رمزگذاری می‌کرد

اما پس از مدتی مرکز شنود الکترونیک انگلستان موسوم به اولترا «ultra» با کمک دانشمند انگلیسی آلن تورینگ و تیم همراهش رمز دنباله‌ای ماشین انیگما را شکست تا سهم بسزایی در نتیجه و حتی کاهش مدت‌زمان جنگ جهانی دوم به سود نیرو‌های متفقین ایفا کند و ورق جنگ جهانی دوم را برگرداند.

روش کار تورینگ اینگونه بود که ماشینی ضد انیگما با روش مهندسی معکوس به نام بمب «bombe» ساختند که اولین محصول هوش مصنوعی دنیا که به دست آلمانی‌ها ساخته شده بود را رمز گشایی می‌کرد.

ماشین مهندسی معکوس شده بمب 

هر دو ماشین پایه‌های یادگیری ماشینی (machine learning) ساخته شدند که یکی از شاخه‌های هوش مصنوعی است.

در دنیای فعلی روندی که از ساخت انیگما شروع شد ادامه یافت و هوش مصنوعی به ابزار قدرت انسان تبدیل شده و حالا هر کشوری سعی دارد با به‌کارگیری آن در تجهیزات نظامی خود در این زمینه از سایر رقبا جلو باشد تا اگر تهدیدی متوجه آن شد با بروز‌ترین تسلیحات نظامی با آن مقابله کند.

بهره‌گیری از هوش مصنوعی در حوزه نظامی با شروع قرن جدید میلادی در میان کشور‌ها به رقابتی منجر شده که خود باعث پیشرفت و ارتقای نسل جدید تجهیزات نظامی، از جمله پهپاد‌ها و هواپیما‌های رادار گریز یا بمب‌های هوشمند با هدایت لیزر شده است.

پوستر وال استریت ژورنال درباره مسابقه تسلیحاتی جدید

در هوش مصنوعی با تصویری از رئیس جمهور چین

براساس پیش بینی‌ها کارشناسان این حوزه هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ مبلغی حدود ۱۵.۷ تریلیون دلار به اقتصاد جهانی ارز آوری دارد که کشور‌های چین، ایالات متحده، بریتانیا، کانادا، روسیه، آلمان، نروژ، سوئد، فرانسه و هند به‌ترتیب ۱۰ کشور برتر در حوزه هوش مصنوعی هستند که بالطبع بیشترین سهم را نیز از این درآمد دارند.

از میان این ده کشور، آمریکا، چین و روسیه هم سه غول هوش مصنوعی دنیا و جزو برترین کشور‌ها در به‌کارگیری هوش مصنوعی در حوزه نظامی هستند.

این سه کشور تجهیزات نظامی بسیاری را بر پایه هوش مصنوعی ساخته‌اند و از آن‌ها استفاده می‌کنند که البته برخی از این تجهیزات به دلیل فشار‌ها و مخالفت‌های افکار عمومی این کشور‌ها فقط به‌عنوان طرح اولیه است و تولید انبوه نشده است.

سهم درآمدی کشورهای عربی خاورمیانه از هوش مصنوعی

اما در غرب آسیا و در سال‌های اخیر کشور‌های عربی و به‌خصوص امارت، عربستان و قطر سرمایه‌گذاری‌های زیادی برای پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی نظامی انجام داده و پا به پای ایران، کشورمان را تعقیب می‌کنند.

طبق گزارش موسسه پی دبلیو سی، سهم کشور‌های خاورمیانه از هوش مصنوعی حدود ۳۲۰ میلیارد دلار یا تنها دو درصد مبلغ یاد شده خواهد بود که این سه کشور به همراه ایران بخش زیادی از آن را نصیب خود خواهند کرد.

وب سایت war on the rocks در مطلبی نوشته نظامیان ایرانی برای جبران ضعف مادی کشور قصد دارند با ادغام تکنولوژی هوش مصنوعی در ناوگان پهپادی، شبکه پدافند هوایی و سیستم‌های فرماندهی ایران را تقویت کنند.

پرواز دسته ای پهپادهای مبتنی بر هوش مصنوعی شاهد ۱۸۱

هوش مصنوعی می‌تواند به هواپیما‌های بدون سرنشین اجازه دهد تا با خلبان خودکار به مکان‌های از پیش تعیین شده پرواز کرده و سپس بر اساس فناوری تشخیص تصویر، هدف‌گیری را انجام دهند.

این وبسایت نوشته که پهپاد شناسایی ایران مجهز به رادار فشرده و حسگر‌های تصویربرداری هستند و می‌توانند حجم زیادی از داده‌های نظارتی را به یک پردازنده اطلاعات متمرکز و هوشمند هدایت کرده و آگاهی موقعیتی وسیع‌تری را ایجاد کنند.

یکی از این پهپاد‌هایی که اشاره شد، پهپاد شناسایی و رزمی شاهد ۱۸۱ است که با ۶۰ درصد شباهت به شاهد ۱۷۱ یا همان RQ-۱۷۰ ایرانی است و طی سال‌های گذشته به صورت انبوه در نیروی هوافضای سپاه تولید شده است.

نمایی از پرواز پهپاد مبتنی بر هوش مصنوعی شاهد ۱۸۱ 

برای اولین بار در جریان رزمایش پیامبر اعظم (ص) ۱۵  سال ۹۹  بود که نیروی هوافضای سپاه پاسداران  به صورت رسمی استفاده از هوش مصنوعی در پهپاد‌های این نیرو را با تصویری از پرواز جمع پرنده‌های شاهد ۱۸۱ که به نوعی نشان دهنده وجود یک الگوریتم هدایتی بین این پرنده‌ها بود به نمایش گذاشت.

اما چیزی که بیش از پیش قدرت ایران در استفاده دفاعی  از هوش مصنوعی به نمایش گذاشت، سامانه پدافندهوایی «سوم خرداد» بود.

 اندیشکده شناخته‌شده «امریکن‌اینترپرایز» در این رابطه اوایل سال ۲۰۲۰ طی گزارشی در مجله امریکایی و مشهور «نشنال‌اینترست» به موضوع پیشرفت‌های نظامی ایران با اتکا به هوش مصنوعی پرداخت.

سامانه پدافند هوایی سوم خرداد (شکارچی گلوبال هاوک) 

مبتنی بر هوش مصنوعی

این اندیشکده با اشاره به فناوری‌های نظامی ایران در هوش مصنوعی تاکید کرده که سقوط پهپاد امریکایی «گلوبال‌هاوک» نشان داد نباید پیشرفت‌های هوش مصنوعی ایران را دست‌کم گرفت.

به نوشته مایکل روبین مقام سابق وزارت دفاع امریکا، سوم خرداد به عنوان یکی از محصولات دفاعی مهم مجهز به هوش مصنوعی با سرنگونی پهپاد «گلوبال هاوک» کمک شایانی به تقویت اقتدار ژئوپولتیکی ایران کرده است.

این‌ها تنها نمونه‌های کوچکی از سامانه‌ها و محصولات بومی دفاعی ایران هستند که با تکنولوژی هوش مصنوعی ساخته و رونمایی شدند و برخی از آن‌ها نیز مثل سوم خرداد یا شاهد ۱۸۱ عملیاتی شده و در موقعیت درگیری قرار گرفتند.

رهبر انقلاب امسال گفتند دنیا در آستانه نظم نوین است و وظیفه ایران حضور سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در این نظم است

رهبر انقلاب آذر پارسال نقش اداره آینده دنیا با هوش مصنوعی گوشزد کردند و گفتند باید کاری کنیم که حداقل به ده کشور اول دنیا در این مسئله برسیم.

بیشتر بخوانید:

• چرا رهبر انقلاب بر توسعه «هوش مصنوعی» در کشور تاکید کردند؟
• نیرویی که با هوش مصنوعی و بدون سرنشین با دشمن می‌جنگد + تصاویر

مسئله‌ای که هرچه بیشتر از سوی مقامات نیرو‌های مسلح کشورمان به آن توجه شود علاوه بر اینکه می‌تواند هزیته‌های دفاعی و بازدارندگی ایران را کاهش دهد، ضربات مهلک تری را به دشمنان این مرز و بوم وارد کند.