عید فطر اولین روز ماه شوال است که با رؤیت هلال ماه شوال در پایان ماه رمضان ثابت می‌شود. در روایات روز عید فطر، روز پاداش نیکوکاران و آمرزش گناهان معرفی شده است.

از امام علی (ع) نقل شده عید فطر عید کسی است که خداوند، روزه او را پذیرفته و عبادتش را قبول کرده است. امام علی (علیه السلام) همچنین در خطبه‌ای فرمودند: «اى مردم! امروز شما روزى است که در آن به نیکوکاران پاداش داده مى شود و بدکاران در آن زیان مى کنند. امروز، شبیه‌ترین روز‌ها به قیامت شماست. با بیرون آمدن خود از خانه هایتان به مصلاى خود، از بیرون آمدن از گور‌ها و رفتن به پیشگاه خداوند یاد کنید؛ و از توقف و ایستادن خود در مصلى، وقوف خود در برابر خدا را یاد کنید و از بازگشت خود به خانه هایتان بازگشت خود را به جهنم و بهشت فرا یاد آرید؛ و اى بندگان خدا! بدانید نزدیک‌ترین و کمترین چیز که براى مردان و زنان روزه گیر فراهم است، این است که فرشته یى در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا مى دهد که اى بندگان خدا! بر شما مژده باد که گناهان گذشته شما آمرزیده شد و بنگرید که در آینده چگونه خواهید بود.» (روضة الواعظین/ ترجمه مهدوى دامغانى/ ۵۶۵).

به بهانه فرا رسیدن عید سعید فطر، با حجت الاسلام علی تقوی گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

آقای تقوی؛ چرا به بزرگداشت و اهمیت عید فطر سفارش شده است؟

اولین و مهمترین علت سفارش ائمه به گرامیداشت عید فطر برمی گردد به وحدت مسلمانان. امام رضا (ع) فرمود: روز عید فطر، از آن جهت عید قرار داده شده است که مسلمانان، اجتماعی داشته باشند که در آن روز گرد هم آیند و برای خدا بیرون آیند و او را بر نعمت‌هایی که به آنان داده شده است، بستایند. خواندن دعا و نماز و قرائت قرآن، خواندن دعای استهلال، زیارت امام حسین (ع) و غسل کردن در شب عید از جمله اعمال مستحبی این روز است. 

چرا از عید فطر به عنوان روز اهدای جوایز الهی یاد می‌کنند؟

از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله نقل شده است که حضرت فرمودند: چون شب عید فطر -که شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند پاداش عمل کنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد و، چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه‌ شهر‌ها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر کوچه‌ها و گذر‌ها بایستند و گویند: اى امّت محمّد! به سوى پروردگار کریم [براى نماز عید] بیرون شوید که او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد. چون سوى محلّ برگزارى نماز عید روند خدای عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: اى فرشتگان من! مزد کارگر -چون کار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را کامل پرداخت کنی. خداوند عزّ و جلّ فرماید: شما را گواه مى گیرم که من پاداش روزه‌ رمضان و نمازشان را خشنودى و آمرزش خود از ایشان قرار دادم و خداوند [خطاب به بندگان خویش] مى‌فرماید: اى بندگان من! [هر چه مى خواهید]از من بخواهید که به عزت و جلال خودم سوگند که امروز در این اجتماع خویش، هر چه براى دنیا و آخرت خود بخواهید عطا مى کنم؛ و به عزت و جلال خودم سوگند تا وقتی که مرا مراقب خود بدانید [و از من بترسید]شما را در پناه مى گیرم و نزد کسانى که در دوزخ جاودانند رسوایتان نسازم. باز گردید که آمرزیده شدید همانا مرا خشنود کردید و من از شما خشنود شدم. پس فرشتگان به خاطر آنچه -که خداوند در روز عید فطر به این امت ارزانى فرموده است- شاد مى‌شوند و به یکدیگر بشارت داده و تبریک می‌گویند.

پس به نوعی، عید فطر روزی است که نتیجه یک ماه بندگی خود را می بینیم؟

بله؛ به بیانی بهتر رمضان ماه مسابقه بین بندگان برای نزدیک شدن به خداست و عید فطر نتیجه این مسابقه را اعلام می کنند. حقیقت عید فطر محصول ماه مبارک رمضان است. این ضیافة الله، آن لقاء الله را در بر دارد و عظمت از آن ماه شوال نیست، بلکه عظمت از آن ماه مبارک رمضان است که نتیجه یک ماهه را در روز عید مى‌دهند.

کدام دعای صحیفه سجادیه با عید فطر ارتباط دارد؟

دعای ۴۶ صحیفه سجادیه از امام سجاد (ع) در خصوص عید فطر وارد شده است. همچنین به مناسبت «وداع ماه مبارک رمضان» و استقبال عید سعید فطر دعای دیگری از آن حضرت در صحیفه سجادیه به این مضمون آمده است: «پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و مصیبت ما را در این ماه جبران کن و روز فطر را بر ما عیدى مبارک و خجسته بگردان و آن را از بهترین روزهایى قرار ده که بر ما گذشته است که در این روز بیشتر ما را مورد عفو قرار دهى و گناهانمان را بشوئى و خداوندا بر ما ببخشایى آنچه در پنهان و آشکارا گناه گردانیم ... خداوندا! در این روز عید فطر که براى مؤمنان روز عید و خوشحالى و براى مسلمانان روز اجتماع و گردهمائى قرار دادى از هر گناهى که مرتکب شده‌ایم و هر کار بدى که کرده‌ایم و هر نیت ناشایسته‌اى که در ضمیرمان نقش بسته است به سوى تو باز مى‌گردیم و توبه مى‌کنیم، توبه‌اى که در آن بازگشت‌ به گناه هرگز نباشد و بازگشتى که در آن هرگز روى آوردن به معصیت نباشد.